* * 38 Bovenaan op de staak was een houten plankje bevestigd met in een boog een aantal spillen. Door een drijfwiel werd de beweging van het draaiwiel naar de spil(len) gebracht (zie afb.) Het draaiwiel werd door een kind in beweging gehouden. Het spinnewiel stond in een hoekje dat naar de spinbaan toe open was. Etc. [..] Een probleem was, zo werd me verteld, de kontrole op de dikwijls zeer jonge kinderen, die vele uren per dag het spinnewiel draaiend moesten houden. De spinner verwijderde zich immers al spinnend van het spinnewiel. Daarom stonden de spinnewielen op de verschillende naast elkaar liggende spinbanen niet naast elkaar, maar afwisselend aan het ene en het andere einde van de spinbaan, zodat de achteruitgaande spinner op tijd het draaiertje van de spinbaan naast zich ‘nen draai om zijn oren’ kon geven. Aldus Prof. Van Keymeulen Touwslagerij in Soest, 1920, Smit, W.P.A. Jongen, draaiend aan het 'grote wiel' van de touwslagerij van Ruger in Soest. Door het draaien worden drie strengen in elkaar gedraaid of 'getwijnd' tot een touw. (Coll. Gelderland, obj. AA 91253) Het grote wiel van de touwslager voor het spinnen van garens (Museum Nijkerk) Afbeelding uit de publicatie van Van Keymeulen Bronnen • Over de touwslagerij: Enkele notities in de marge van het Woordenboek van de Vlaamse Taal, Jacques van Keymeulen (1979?) • De arbeidende klasse in Nederland in de 19e eeuw (1813-1870), Prof.L.J. Brugmans (oorspr. 1925) Het grote wiel in de touwslagerij Om een idee te geven over het wiel dat (jonge) kinderen draaiend moesten houden, ziet u hier enkele afbeeldingen. Schilderij van Gerrit van den Heuvel uit 1784 met de titel ‘Lijnbaan’
39 Online Touch Home