29e Jaargang • no. 7 • september 2021 07 Gezond klimaat en volledige privacy voor bewoners TMZ Almelo Pagina 07 Gebouw Langezijds wordt hét visitekaartje van Universiteit Twente Hout geeft nieuwe Nutsschool Oldenzaal robuust en warm karakter Uzin Utz investeert in “lijmen van de toekomst”
Inhouds opgave 07 35 19 07 53 05 Voorwoord: “Ambivalente gevoelens” 07 13 14 17 Nieuwbouw woonlocatie TMZ Almelo Een gezond klimaat en volledige privacy voor bewoners TMZ Almelo Meedenken met een realistische mindset “Samen schakelen met openheid van zaken” Column KienhuisHoving: “Procedures over bestemmingsplannen langer onzeker” 19 27 32 Transitieproject gebouw Langezijds UT Twente “Dit wordt hét visitekaartje van de UT” Integrale aanpak als basis voor ontwerp ITC Column Danny van Hal: “Harder lopen bij tegenwind? Haldu zoekt de kopgroep op.” 35 38 40 44 51 53 57 Opening Nutsschool Oldenzaal Hout geeft Nutsschool robuuste en warme uitstraling Prominente plaats van hout maakt opdracht extra uitdagend Veel ruimte voor eigen inbreng in ontwerp Nutsschool Rots Bouw levert Nutsschool Oldenzaal op Column BIM4ALL: “De meerwaarde tussen Revit en Dyname.” Uzin Utz investeert in “de lijmen van de toekomst” Ook betonindustrie wordt geraakt door sterk stijgende prijzen Bouwen in het Oosten 03
Voorwoord Voorwoord Door: Gerard van Leeuwen Ambivalente gevoelens Ik schrijf deze column een dag voor Prinsjesdag. In een normaal functionerende democratie betekent dat automatisch dat er een groot afbreukrisico dreigt wanneer je aannames in je tekst verwerkt die 24 uur later volledig gelogenstraft kunnen worden. Zo niet in Nederland. Daar is het gebruikelijk, althans ik weet niet beter, dat de inhoud ‘keurig” uitlekt. Daardoor is de troonrede van onze vorst elk jaar inhoudelijk weer een heuse poppenkast. Dat Willem IV zich daar nog steeds voor leent is een wonder. Ik denk persoonlijk dat ie liever een middag in de greppel had gelegen op zijn kroondomein om everzwijnen te schieten. Maar dat terzijde. Bij mij heersen ambivalente gevoelens over onze sector. Enerzijds hoor ik in mijn gesprekken dat de werkvoorraad hier en daar buitenproportionele vormen aanneemt, maar anderzijds zijn er ook zeer sterke geluiden die minder positief van aard zijn. Bouwmaterialen zijn nog steeds moeilijk verkrijgbaar en het prijspeil schiet door elk denkbaar plafond. Of het nu hout, staal, pvc of isolatiemateriaal betreft, over de hele linie staan de codes van de factor inkoop in het donkerrood geschreven. En dat levert spanningen op. Ergens moet het prijskaartje neerdalen. Aannemers en opdrachtgevers zitten daar beide niet op te wachten en dat kan leiden tot patstellingen waarop niemand zit te wachten. Daarnaast bestaat het structurele probleem van de instroom van (nieuwe) vakmensen. Een al langer sluimerend fenomeen, maar waar nog steeds geen oplossing voor gevonden is. Als je dan leest dat er nog een miljoen mensen qua arbeidspotentieel “onbenut” blijft zou daar, simpele gezegd, toch eens iets mee moeten gebeuren. De oproep van de FNV en CNV om het aantal arbeidsuren naar dertig terug te schroeven in het kader van het ontstressen krijgt daarbij haast een ridicuul karakter. De troonrede spreekt van een investering van honderd miljoen per jaar tot 2030 om de woningbouw te stimuleren. Klein bier voor de problemen waar we voor staan. En een doekje voor het bloeden. De echte problematiek, zoals stikstof en het versnipperde vergunningentraject in ons gave landje, wordt voorlopig doorgeschoven door de dames en heren politici. Die honderd miljoen voor 2022 is daarom niet meer dan een demissionair papieren zakdoekje. Gerard Op de cover v.l.n.r. Harm Stevens (Hoppenbrouwers Techniek Almelo), Gerrie Rondaan (TMZ), Robert Wilbrink (Dura Vermeer Hengelo) en Mark Kranenborg (TMZ) Colofon Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: Bouwen in de regio v.o.f. Postadres: Postbus 204, 8600 AE, Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d, Sneek Tel.: (0515) 429 429 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: redactie@bouweninhetoosten.nl Redactie: Gerard van Leeuwen en Jolanda Groothuis Eindredactie: Joeri van Leeuwen Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic) Accountmanagement: Digna Schoonen (06 - 442 099 10) Erik Kuipers (06 - 196 859 76) en Rob van Luit (06 - 184 483 55) Vormgeving & opmaak: Nanno van Leeuwen Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Post.nl Bouwen in het Oosten 05
TriviumMeulenbeltZorg Door: Jolanda Groothuis TMZ, Dura Vermeer Bouw Hengelo en Hoppenbrouwers Techniek Almelo gaan samenwerkingsverband aan Een gezond klimaat en volledige privacy voor bewoners TMZ Almelo De woonzorglocatie van TriviumMeulenbeltZorg (TMZ) in Almelo wordt de komende vijf jaar volledig gesloopt en op dezelfde plek herbouwd. Afgelopen februari werd het bouwcontract ondertekend door TMZ, Dura Vermeer Bouw Hengelo en Hoppenbrouwers Techniek Almelo. Het woonzorgcomplex werd ontworpen door architect Hans Groenewegen die de nieuwbouw in een hypermoderne en duurzame jas stak. De vernieuwing van TMZ wordt gefaseerd uitgevoerd en zal vijf jaar in beslag gaan nemen. Er gaat een investering van tientallen miljoen euro’s mee gemoeid. Mark Kranenbarg: “Ondanks diverse renovaties bleven er zaken aan de orde, waaronder de hoge energiekosten en meer privacy, waar we onze ogen niet meer voor konden sluiten.” Bouwen in het Oosten 07
MR METSELWERKEN, staat als een huis! Als vakbekwaam bedrijf weet MR Metselwerken hoe belangrijk de onderlinge samenwerking is om de kwaliteit af te leveren. Wij zijn er trots op dat wij door onze professionaliteit en gedrevenheid vele projecten hebben kunnen realiseren. Vakmanschap en betrouwbaarheid is bij ons zeer belangrijk om tot een goed eindresultaat te komen. Wilgenlaan 41 I 7642EV Wierden I Nederland 06-13307554 I info@mrmetselwerken.nl WWW.MRMETSELWERKEN.NL METSELAARS GEZOCHT !
TriviumMeulenbeltZorg Gerrie Rohaan Harm Stevens Robert Wilbrink Mark Gerrie Rohaan: “In teamverband vonden de nodige brainstormsessies plaats, waarbij de architect open stond voor onze uitgangspunten, maar ook zijn eigen ideeën ventileerde.” Kranenbarg Mark Kranenbarg, Hoofd Vastgoed TMZ en Gerrie Rohaan, leidinggevende Zorg/lid van de Stuurgroep Bouw sluiten samen met Robert Wilbrink en Harm Stevens, respectievelijk bedrijfsleider bij Dura Vermeer Bouw Hengelo en projectleider bij Hoppenbrouwers Techniek Almelo, aan tafel om deze grootschalige missie te belichten. De nieuwbouw van de eerste vleugel, tussen twee bestaande afdelingen, is in volle gang. Dat deze drie partijen zich enorm betrokken voelen bij het project, maar ook bij elkaar, blijkt uit de ‘hoor en wederhoor’ tijdens het gesprek. Financiële ijking Mark Kranenbarg bijt het spits af: “Feitelijk bleek tien jaar geleden al duidelijk dat deze locatie verouderd was, ondanks dat we door de jaren heen het nodige hebben geïnvesteerd om het gebouw up tot date te houden. Niettemin bleven er zaken aan de orde, -waaronder de hoge energiekosten en meer privacy voor de bewoners-, waar we onze ogen niet meer voor konden sluiten. Voor ons redenen om Dura Vermeer Bouw Hengelo in 2019 te betrekken bij ons vraagstuk; óf grondig renoveren, óf volledig nieuw bouwen. Destijds kwam onder andere Robert Wilbrink in beeld waarmee we samen de haalbaarheid hebben getoetst met betrekking tot de diverse uitgangspunten die we voor ogen hadden. Door de omvang en complexiteit van het project zijn we uiteindelijk bij Dura Vermeer Bouw Hengelo terecht gekomen. Deze bouwonderneming heeft in het verleden drie woonzorglocaties voor ons gerealiseerd. De basis voor wederzijds vertrouwen en een goede onderlinge verstandhouding was er daardoor al. Dit geldt eveneens voor Hoppenbrouwers Techniek Almelo. Met deze organisatie onderhouden we, naar volle tevredenheid, meerjarige onderhoudscontracten voor diverse andere locaties. Tevens was Hoppenbrouwers Techniek betrokken bij de nieuwbouw van Het Weggeler in Almelo en Erve Mensman in Geesteren. Uiteindelijk bleek de keuze tussen het renovatiemodel en de stap om volledig nieuw te bouwen niet zo moeilijk, wilden we TMZ-waardig blijven. In september 2020 gaf de Raad van Toezicht toestemming voor het totaalbudget. In december daaropvolgend vond de laatste financiële ijking van fase één Bouwen in het Oosten 09
TriviumMeulenbeltZorg TriviumMeulenbeltZorg Binnen TMZ zetten ruim 2400 medewerkers en 1600 vrijwilligers zich dagelijks in om ouderen en chronisch zieken goede en persoonlijke zorg te bieden. In haar moderne en duurzame woonzorgcomplexen en bij de mensen thuis biedt TMZ onder andere verpleging, verzorging, begeleiding en personenalarmering. TMZ is actief in de gemeenten Almelo, Borne, Enschede, Hengelo, Tubbergen en Twenterand. De relatie tussen bewoners, cliënten, medewerkers en andere betrokkenen staat centraal. Samen maken zij de zorg persoonlijk. plaats, waarna de Raad van Bestuur vorig jaar de opdracht gaf.” Niet verhuizen Volgens Gerrie Rohaan was één van de eisen waaraan de zorgorganisatie zich al die tijd heeft vastgehouden dat de bewoners niet tijdelijk zouden moeten verhuizen: “Dit bleek mogelijk door het traject gefaseerd aan te gaan. Er wordt eerst nieuw gebouwd, pas daarna beginnen de sloopwerkzaamheden van de bestaande vleugels. Op de begane grond komen de psychogeriatrische afdelingen, waar ouderen gaan wonen die kampen met geestelijke problemen. Op de eerste verdieping worden de somatische afdelingen gerealiseerd voor onder andere mensen met een chronische ziekte. Hier komt tevens een afdeling voor geriatrische revalidatie en ruimte voor beademing. De bovenste laag van de nieuwbouw krijgt een afdeling voor overbruggingszorg en een hospice.” Brainstormsessies Ze vervolgt: “We vonden het belangrijk dat de bewoners meer ruimte en privacy zouden krijgen in de vorm van een eigen studio en persoonlijk sanitair. Daarom zetten we in op een toekomstbestendig gebouw met veel ruimte, licht en comfort. Hierbij hebben we veel te danken aan architect Hans Groenewegen uit Schalkhaar. In teamverband vonden de nodige brainstormsessies plaats, waarbij hij open stond voor onze uitgangspunten, maar ook zijn eigen ideeën ventileerde. Samen kwamen we tot een fantastisch resultaat. Het wordt echt bijzonder waarbij de bestaande, groene omgeving behouden blijft. Over vijf jaar is er op deze locatie plek voor 184 bewoners. Nu zijn dat er 160.” Bouwen in het Oosten 11
Robert Wilbrink: “Samen succes boeken is een cultuur geworden. Deze is ontstaan en fijn geslepen binnen de, door Dura Vermeer, eerder gerealiseerde projecten voor TMZ.” 12 Bouwen in het Oosten
TriviumMeulenbeltZorg Dura Vermeer Bouw Hengelo: Meedenken met een realistische mindset “Het TMZ-Programma van Eisen was dynamisch, maar met volledige openheid en transparantie omtrent het budget”, aldus bedrijfsleider Dura Vermeer Bouw Hengelo, Robert Wilbrink. “We stonden er, samen met Hoppenbrouwers Techniek, graag voor open om mee te denken in het totaalplaatje met begrip voor de combinatie techniek en bouw. Dat vertaalde zich in een hecht team op alle fronten, waarbij een realistische mindset voorop stond. Je kunt immers wel van alles willen, maar het moet ook haalbaar blijven. Samen succes boeken is een cultuur geworden. Deze is ontstaan en fijn geslepen binnen de, door Dura Vermeer Bouw Hengelo, eerder gerealiseerde projecten voor TMZ en wordt telkens weer doorgezet en verbeterd naar nieuw te realiseren projecten. Ontwikkelen en bouwen voor de zorg is één van de disciplines van Dura Vermeer waarbij we onze expertise extra kracht bijzetten door in BIM samen te werken met onze partners en ook de situatie 3D visueel aantoonbaar te maken. Dit, zodat niet alleen de opdrachtgever een realistisch beeld krijgt, maar tevens de gebruikers over hetgeen ze uiteindelijk mogen verwachten.” Zoals het hoort Op vrijdag 23 april werd met het onthullen van het bouwbord symbolisch het startsein gegeven voor de vernieuwing van de woonzorglocatie. Inmiddels zijn de contouren van de eerste nieuwe vleugel duidelijk zichtbaar. Momenteel zijn er gemiddeld, zowel van Hoppenbrouwers Techniek als Dura Vermeer, tien vaklieden werkzaam op de bouw. Over de onderlinge communicatie en samenwerking zijn alle betrokkenen het eens; “Professioneel en persoonlijk, met openheid van zaken, waarbij geen aspect onbesproken blijft.” Dura Vermeer Bouw Hengelo Dura Vermeer Bouw Hengelo is een ontwikkelende bouwer in Noord, Oost en Midden Nederland. De hechte club met 350 bouwers en ontwikkelaars is onderdeel van Dura Vermeer; een onafhankelijk familiebedrijf met activiteiten op het gebied van woningbouw, utiliteitsbouw en infrastructuur. Met € 1,5 miljard aan omzet en ruim 2.800 medewerkers staat Dura Vermeer in de top tien van bedrijven in de Nederlandse bouwbranche. Bouwen in het Oosten 13
Hoppenbrouwers Techniek: “Samen schakelen met openheid van zaken” “Dit geldt ook voor de vaklieden op de bouwplaats”, aldus projectleider Hoppenbrouwers Techniek Harm Stevens: “Er kan niet voorkomen worden dat technici en bouwers elkaar af en toe voor de voeten lopen. Alleen door de lijnen kort te houden is het mogelijk te kunnen schakelen bij uitdagingen. Hierdoor worden verbeterpunten sneller geconstateerd waardoor ze tijdig verholpen of bijgesteld kunnen worden. Het komt de geleverde kwaliteit alleen maar ten goede en maakt dat in het traject constant kan worden meebewogen. Samen optrekken in de planning is cruciaal om het bouwproces zoveel mogelijk vlekkeloos te laten verlopen. Zo moeilijk hoeft het niet te zijn.” Volgens Bouwbesluit Het nieuwe TMZ voldoet straks aan alle eisen en voorzieningen die nodig zijn omtrent de bouwkundige en installatietechnische voorschriften van het Bouwbesluit. Harm Stevens: “Door te kiezen voor nieuwbouw, bouwt TMZ volgens de nieuwste inzichten Hoppenbrouwers Techniek Hoppenbrouwers Techniek Almelo is een zelfstandig opererend bedrijf dat nauw samenwerkt met de zeventien andere Hoppenbrouwersvestigingen (totaal meer dan 1.500 medewerkers). In ruim honderd jaar groeide Hoppenbrouwers Techniek uit tot sterspeler in de techniek. De vestiging Almelo heeft in ruim een halve eeuw een stevige positie in de technische branche opgebouwd als totaalinstallateur. Met ruim 125 medewerkers focust Hoppenbrouwers Techniek Almelo zich op het ontwerp, uitvoering, nazorg en exploitatie van totaalconcepten. De organisatie is gespecialiseerd in de disciplines; elektrotechniek, werktuigbouwkunde, beveiliging, sprinklers, koeltechniek, service en onderhoud. Er wordt gewerkt in hechte teams waarbij gefocust wordt op duurzame relaties met klanten en partners. 14 Bouwen in het Oosten
TriviumMeulenbeltZorg en maatstaven op het gebied van ouderenzorg en duurzaamheid. Het nieuwe complex is straks volledig gasloos dankzij gebruik van bodemwarmte. Met het toepassen van bodemwarmte hebben we eerder goede ervaringen opgedaan bij Het Weggeler en Erve Mensman. Verder wordt het gebouw voorzien van een goede thermische schil met triple glas en automatische zonwering. Bovendien komt er een collectieve luchtbehandelingsinstallatie met koeling en naverwarming door middel van een luchtwarmtepomp, warmtepompen ten behoeve van de opwekking van warmtapwater en vloerverwarming, LED-verlichting met aanwezigheidsdetectie en circa tweehonderd PV-panelen.” Werkzaamheden Hoppenbrouwers Techniek is verder verantwoordelijk voor het engineeren, leveren, monteren en bedrijfsvaardig opleveren van: E-installaties: • Data • BMI/PZI • Zonnepanelen • Aardingsinstallatie • Verlichtingsinstallatie W-installaties: • Warmtepompen • Regeltechniek • Inductieplafonds • Luchtbehandelingskasten • Hemelwaterafvoeren • GKW-CV installatie Toekomstbestendig Het hoogste punt van de eerste nieuwe vleugel werd rond de bouwvak bereikt. De oplevering ervan staat april volgend jaar gepland. De eerste sloopwerkzaamheden worden uitgevoerd wanneer de bewoners van de oude vleugel zich gesetteld hebben in hun nieuwe onderkomen, waardoor zij niet tijdelijk hoeven te verhuizen. Naar verwachting zal TMZ medio 2026 volledig vervangen zijn door toekomstbestendige nieuwbouw. Harm Stevens: “Samen optrekken in de planning is cruciaal om het bouwproces zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen. Zo moeilijk hoeft het niet te zijn.” Bouwen in het Oosten 15
KienhuisHoving informeert Procedures over bestemmingsplannen langer onzeker Als bouwer heb je regelmatig te maken met procedures tegen bestemmingsplannen of afwijkingen daarvan. Als voorbeeld noem ik hier een groep omwonenden die tegen de nieuwbouw van een woontoren zijn. Tot voor kort konden die omwonenden alleen tegen een vastgesteld bestemmingsplan of een afwijking daarvan opkomen als zij vooraf over het ontwerpbesluit hun mening hebben gegeven. Daarnaast moesten ze ook nog eens belanghebbende zijn. Anders kwam je bij de rechter niet binnen. Aan deze wettelijke voorwaarden is tijdelijk een einde gekomen. Daardoor kan de uitkomst van planprocedures langer onzeker zijn. Eerder dit jaar heeft de Europese rechter beslist dat deze voorwaarden in sommige gevallen in strijd zijn met een Europees Verdrag. Dat verdrag geldt alleen voor besluiten met grote milieugevolgen. De Europese rechter is van mening dat milieuorganisaties altijd belanghebbende zijn. Zij hebben dus altijd toegang tot de bestuursrechter, ook als ze niet eerst hun mening over een ontwerpplan hebben gegeven. Kort na deze Europese uitspraak dienden twee zaken met grote milieugevolgen voor de rechtbank Gelderland. In die zaken verwees de bestuursrechter naar de uitspraak van de Europese rechter. De rechtbank nam het oordeel van de Europese rechter over, maar ging en stukje verder. Hij bepaalde dat ook andere belanghebbenden dan milieuorganisaties toegang tot de bestuursrechter hebben, ook als ze niet eerst hun mening over het ontwerpbesluit hebben gegeven. Inmiddels heeft de hoogste bestuursrechter zich ook over de materie gebogen en hij gaat nog verder. In twee uitspraken oordeelt hij dat als een belanghebbende zijn mening over het ontwerpbesluit niet heeft gegeven hij toch toegang tot de bestuursrechter heeft, ook bij bestemmingsplannen of afwijkingen ervan. Hij komt tot dit oordeel omdat hij het te ingewikkeld vindt om per geval te moeten onderzoeken of een besluit wel of geen grote milieugevolgen heeft. Nog geen maand later oordeelt hij dat wanneer je wel een mening over het ontwerpbesluit hebt gegeven, maar geen belanghebbende bent, ook dan naar de bestuursrechter kunt. Deze column is geschreven door: Erik Averdijk, advocaat Bestuursrecht en Omgevingsrecht. Zijn e-mailadres is erik.averdijk@kienhuishoving.nl, zijn telefoonnummer is 088 - 480 40 28. 21 17 Het gevolg van de uitspraken is nu dat bijna iedereen in beroep kan bij de bestuursrechter. Een ander gevolg is dat een belanghebbende zijn kruit droog kan houden totdat hij tegen een bestemmingsplan in beroep kan. In de fase van het ontwerpplan kom je als bouwer daarom niet alle bezwaren te weten. Ook weet je niet wie er uiteindelijk in beroep gaat. Dat wordt pas duidelijk aan het einde van de beroepstermijn. Vervolgens duurt het tot de uitspraak van de rechter voordat zeker is of het bestemmingsplan of de afwijking daarvan in stand blijft. Tot die tijd bestaat er dus onzekerheid. Niettemin zijn er mogelijkheden om de onzekerheid enigszins weg te nemen. Wij staan u daarbij graag terzijde!
UT Langezijds Twente Tekst Gerard van Leeuwen I Fotografie Wim van ’t Hoff I Artist impressions Civic Architects Public Architecture Dit wordt hét visitekaartje van de UT Naar verwachting zal in de tweede helft van 2022 het gerenoveerde en gerevitaliseerde gebouw Langezijds op de campus van de Universiteit Twente in gebruik worden genomen. De nieuwe “bewoners” zijn de studenten en medewerkers van de faculteit ITC, voor geo-informatiewetenschappen en aardobservatie, naar schatting circa zevenhonderd in getal. Redenen voldoende om twee hoofdrolspelers van dit project aan het woord te laten: Rob Nengerman, Bouw Project Manager namens opdrachtgever Universiteit Twente en Ruud Damhuis, Tender Manager namens de bouwcombinatie Dura Vermeer/ Trebbe, bouwkundig hoofdaannemer. Rob Nengerman: “Langezijds wordt duurzaam, groen en transparant. Speerpunten in het huisvestingsbeleid van onze organisatie.” Bouwen in het Oosten 19
UT Langezijds Twente Het ontwerpteam bestaat uit: Civic Architects, VDNDP, Arup, Studio Groen+Schild en Valstar Simonis. “De keus om een bestaand pand te hergebruiken om de faculteit te huisvesten was niet de eerste optie”, vertelt Rob Nengerman. “De eerste planvorming ging uit van volledige nieuwbouw, maar dat bleek budgettair een stap te ver. We kwamen uit bij de mogelijkheid om gebouw Langezijds, dat dateert uit de begin jaren zestig en al een jaar of zes leegstond, een nieuw leven in te blazen. Het past prima in onze duurzaamheids- en circulariteitsvisie. Het ontwerpteam heeft een aansprekend ontwerp gemaakt en vorig jaar is de kogel door de kerk gegaan. Het wordt het visitekaartje van de UT en bepaald niet alleen vanwege de situering. Langezijds wordt duurzaam, groen en transparant. Speerpunten in het huisvestingsbeleid van onze organisatie.” Ruud Damhuis: “We voelen ons beide thuis in projecten met een grote complexiteit. Daarop vormt Langezijds geen uitzondering.” Voor Ruud Damhuis, Tender-/ projectmanager bij Dura Vermeer Bouw Hengelo, kwam het project in de huidige vorm vorig jaar op de radar. “We zijn al decennia actief op het universiteitsterrein. Zo waren we betrokken bij het Nanolab en het TechMed Centre. Hetzelfde geldt overigens voor onze partner in de bouwcombinatie, Trebbe Bouw. Wij trekken regelmatig met elkaar op in de omvangrijkere projecten in bijvoorbeeld de zorg en onderwijs. De bedrijfsculturen passen bij elkaar. We voelen Bouwen in het Oosten 21
UT Langezijds Twente diepe (37 meter) gebouw wordt min of meer gesegmenteerd door de inpassing van drie atria van 12 bij 24 meter waardoor er veel daglicht en een toevoer van frisse lucht aanwezig is en groene ruimtes worden gecreëerd. Die krijgen een eigen thema en een multifunctioneel karakter, waarbij ontmoeting centraal staat. Er kan gezamenlijk koffie gedronken en gegeten worden.” Uitdagingen ons beide thuis in projecten met een grote complexiteit. Daarop vormt Langezijds geen uitzondering. “Strippen en transformeren” is nu eenmaal een andere tak van sport dan nieuwbouwen.” Gebouw Langezijds maakt deel uit van het strategisch huisvestingsplan van de UT. Nengerman: “In dat plan worden al onze bouwactiviteiten getoetst op duurzaamheidscriteria zoals circulariteit en energieneutraliteit. Langezijds wordt onder andere gekenmerkt door de integrale aanpak van de buitenschil, de toepassing van robuuste materialen en wordt, uiteraard, gasloos opgeleverd. Het gebouw wordt transparant van aard. Een echte ontmoetingsplek voor een optimale studie en onderzoekomgeving.” Het zijn ook aspecten waarmee Dura Vermeer dagelijks wordt geconfronteerd. Damhuis: “Wij doen veel in de zorgsector (zoals ziekenhuizen, red.) en het onderwijs. De vraag naar steeds meer transparantie en het welbevinden van de gebruikers staan centraal. Ook hier is die wens manifest. Het lange (meer dan 220 meter) en De sloop is inmiddels afgerond. “Daar waren we al vroegtijdig mee begonnen”, vertelt Nengerman. “De uitvraag voor de bouw moest nog de deur uit, toen waren we reeds gestart. Het gebouw is volledig gestript. Ook is er asbest verwijderd. Het gebouw is ruim vijftig jaar oud, dus kom je het een ander tegen. Het betonwerk is momenteel in volle gang.” Damhuis: “De planning voorziet in wind- en waterdichtheid voor de kerst. Er moet veel gebeuren maar we hebben er alle vertrouwen in dat dit zal slagen. Rob Nengerman: “We zijn vroegtijdig begonnen met de sloop. De uitvraag voor de bouw moest nog de deur uit, toen waren we reeds gestart.” Bouwen in het Oosten 23
UT Langezijds Twente We werken met vijf werkvoorbereiders aan dit project. In een transformatie-opdracht als deze zit uiteraard veel engineering en dat vergt de nodige tijd en energie. Naast de omvang zijn er nog een aantal complicerende factoren zoals verhoogde vloeren. Deze zijn nodig voor de installaties. Normaal lopen die boven de plafonds, maar hier is het net anders bedacht. Daardoor verandert de werkvolgorde. De afstemming met bijvoorbeeld PBS die de speciale vloeren plaatst zal nauwgezet en zorgvuldig gepland worden. Hetzelfde geldt voor de afstemming met installateur CroonWolter & Dros. Een partij waar we in het (recente) verleden goed ervaringen mee opgedaan hebben. De stalen vliesgevel op de eerste verdieping en de eiken kozijnen op de begane grond kennen een grote transparantie. Veel glas moet interactie garanderen met de natuurlijke, groene directe omgeving. Ook de luchtbehandeling en klimaatbeheersing moet dat dat extra accentueren.” Nengerman: “En dan zijn we weer bij de uitgangspunten die ook vermeld staan in het PvE. Transparantie, duurzaam en groen. Tel daarbij het “thuisgevoel” dat de studenten zullen ervaren en je bent precies waar we willen zijn. Het moet hét visitekaartje worden van de UT. We zijn met iets heel bijzonders bezig.” Ruud Damhuis: Bouwen in het Oosten zal in juni 2022 nogmaals aandacht besteden aan gebouw Langezijds. “De vraag naar steeds meer transparantie en het welbevinden van de gebruikers staan centraal. Ook hier is die wens manifest.” Bouwen in het Oosten 25
Integrale aanpak als basis voor ontwerp ITC Marc Wools: “Campus ‘Drienerlo’ is krachtig door het contrast tussen gebouwen en groen. Met ITC gaan we een stap verder: we verweven architectuur en landschap met elkaar.” 26 Bouwen in het Oosten
UT Langezijds Twente Het International Institute for Geo-Information Sciences (ITC) is een bijzondere faculteit aan de Universiteit Twente. Van over de hele wereld komen (PhD)studenten naar Enschede om te onderzoeken hoe ze hun land kunnen verduurzamen. ITC is dus niet alleen een plek om te werken en te studeren, maar ook een plek van thuis, een ontmoetingsplek en een duurzaam icoon. Het nieuwe ITC zal het bestaande labgebouw ‘Langezijds’ gaan bewonen. Met zijn afmetingen (220x38m), lage betonnen begane grond en hoge stalen tweede verdieping heeft Langezijds een uitgesproken karakter. Het bestaande casco van het voormalig laboratoriumgebouw biedt de basis voor het ontwerp van Civic Architects, VDNDP en Studio Groen+Schild. Bouwen in het Oosten 27 Gecreëerd door Civic Architects / VDNDP
Vakpioniers op het gebied van beton en mortels Met 9 betoncentrales in Noord en Oost Nederland lopen wij als vakpioniers voortdurend voorop bij ontwikkelingen, of het nu gaat om producten, toepassingen of maatschappelijke thema’s. Al onze locaties zijn CSC goud gecertificeerd! Kanaalstraat 20, 7550 AM Hengelo (O) Tel.: 074 - 249 33 33 e-mail: info@betoncentrale.nl www.betoncentrale.nl
UT Langezijds Twente Directeur/ontwerpmanager Marc Wools van VDNDP licht toe: “De opdracht hebben we via een openbare aanbesteding en een presentatie gekregen. Dat was een gezamenlijk initiatief van de bureaus. Met Civic hadden we recent succesvol samengewerkt in de LocHal in Tilburg (prijswinnaar World Building Of The Year Award For 2019, red.), eveneens een omvangrijk transformatieproject. Onze disciplines vullen elkaar goed aan. Civic is sterk in het ontwikkelen van visies voor publieke gebouwen en de vertaling naar hoogstaande architectuur. Wij als VDNDP zijn sterk in ontwerpmanagement en de uitwerking richting bouwpartners. Beide bureaus hebben een identieke visie en de ambitie om gecombineerd vakmanschap aan te bieden aan opdrachtgevers. Het ITC wordt voor ons vooral gekenmerkt door een integrale aanpak. Enerzijds de maakbaarheid en haalbaarheid, anderzijds het creëren van een duurzaam, prettig en goed klimaat. Dat laatste zowel in de zin van binnenklimaat als een werk- en onderzoeksklimaat. Dat totaalbeeld, daar gaat het ons om. Het ITC heeft ook qua gebruik een unieke factor. De doelgroep bestaat uit, met name, buitenlandse studenten die de hier opgedane kennis moeten aanwenden om de duurzaamheid in hun thuislanden te verbeteren. Dit gebouw wordt hun community. Gezamenlijk eten, koffie drinken. Kruisbestuiving onderling en met de docenten. De centrale hal zal daardoor een multifunctioneel karakter krijgen.” Verweven architectuur en landschap “We behouden de volledige structuur en stellen één cruciale ingreep voor; we creëren vier groene atria die zorgen voor daglicht en natuurlijke frisse lucht. Als bijvoorbeeld de temperatuur het toelaat, gaan de luchtbehandelingskasten uit en gaan de ramen open. Sensoren geven dit aan. Marc Wools: “ITC laat zien hoe duurzame transformatie kan resulteren in radicale architectuur.” Met een verhoogd ‘plenum’ bovenop de tweede verdieping dat frisse lucht transporteert en al het leidingwerk integreert, houden we het opmerkelijke ‘bims’-plafond vrij van installaties en voorkomen we verdere vermindering van de beperkte vloerhoogte op de begane grond. Campus ‘Drienerlo’ is krachtig door het contrast tussen gebouwen en groen. Met ITC gaan we een stap verder: we verweven architectuur en landschap met elkaar. Door een van de atria naar de gevel te verplaatsen, creëren we een herkenbaar adres voor ITC. We vouwen het landschap naar binnen; bomen blijven groeien in het binnenland. De vier atria van 12 bij 24 meter stimuleren de natuurlijke ventilatie en vormen een biotoop voor flora en fauna. Het landschap groot en bolvormig; de atria zijn ruim genoeg om een klein ecosysteem in stand te houden. De wetenschappelijke afdelingen zijn georganiseerd rond de atria. Onderwijs, onderzoek, kantoren, laboratoria en studieplekken zijn gemengd. Beneden bevinden zich de kleinere (concentratie) ruimtes, boven zijn de ruimtes groter en dynamischer. Via open studielandschappen sluiten de atria aan op de gevel zodat frisse lucht kan circuleren. Rond de Bouwen in het Oosten 29 Gecreëerd door Civic Architects / VDNDP
Bouwen in Gelderland voor alle professionals in de bouw Is Gelderland zakelijk interessant voor uw bedrijf? Wilt u Bouwen in Gelderland kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweningelderland.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweningelderland.nl Bouwen in Gelderland is zeer recent als nieuwe titel geïntroduceerd. De verwachting is, dat het magazine een vergelijkbare toonaangevende positie in de Gelderse bouw- en installatiewereld gaat veroveren als Bouwen in het Oosten in deze regio. Het blad richt zich op de professionals in de bouw, zowel opdrachtgevers als uitvoerende, adviserende en controlerende bedrijven. www.bouweningelderland.nl redactie@bouweningelderland.nl
UT Langezijds Twente wering te monteren. ITC laat zien hoe duurzame transformatie kan resulteren in radicale architectuur. entreezone zijn de meer publieke functies geplaatst; een grote trap/presentatieruimte, het restaurant en de bibliotheek. De architectuur staat op de schouders van het bestaande. De ruwe beton- en staalconstructie blijven zichtbaar. Balken en kolommen steken door de gevel en verbinden binnen en buiten of blijven in de nieuwe atria staan als modernistische ruïnes. We gebruiken ze om nieuwe trappen aan te sluiten waar planten overheen groeien. Nieuwe elementen sluiten aan bij de architectonische logica van ‘stokken en balken’. De materialen zijn ruw, de details verfijnd en scherp. Met hout in het interieur en de plint van de gevel voegen we een warme toon toe aan het materiaalpallet. Het ontwerp van de nieuwe stalen gevel is gebaseerd op een subtiel ritme van uitstekende stijlen met verborgen te openen gevelelementen. Aan de zuidgevel gebruiken we deze dragers om de bestaande betonnen zonInmiddels is de realisatie opgestart en als alles volgend de planning verloopt zal het ITC in de zomer van 2022 haar intrek in het getransformeerde gebouw nemen. De grootste uitdaging is dat de engineering van het integrale ontwerp als het ware omarmd wordt door de uitvoerende partijen. We hebben het volste vertrouwen in zowel de bouwcombinatie als de installateur waarmee we in eerdere projecten geode ervaringen hebben opgedaan. Veel zaken in bouwkundige zin zijn repeterende werkzaamheden. Als dat één keer loopt, kun je echt meters maken.” Marc Wools: “Veel zaken in bouwkundige zin zijn repeterende werkzaamheden. Als dat één keer loopt, kun je echt meters maken.” Bouwen in het Oosten 31
Harder lopen bij tegenwind? Wilt u mijn definitie weten van ondernemen? Doorzetten als het tegenzit. En ik kan u verzekeren: het zít tegen, al een tijdje. Eerst sloeg corona gigantische gaten in onze economie en opnieuw liep de bouw voorop om de klappen op te vangen. En nu? We komen nog niet pril uit de coronaperikelen of daar kopt de Cobouw dat het aantal vacatures in de bouw zich op een historisch hoog niveau bevindt. Sterker nog: als je naar het totále arbeidsmarktplaatje kijkt telt Nederland sinds 50 jaar meer vacatures dan werkelozen. Alsof de gesel van corona al niet genoeg was… Voorzichtigheid troef op de arbeidsmarkt En de mensen díe momenteel werken, vertonen uniek gedrag. Je zou zeggen dat de arbeidsonzekerheid door corona inmiddels is geluwd en de arbeidsmobiliteit weer op gang zou komen. Maar niets is minder waar. Waarschijnlijk is werknemers door corona zoveel angst aangejaagd om hun baan te verliezen dat zij voorlopig nog bij hun huidige baas blijven. Want je weet maar nooit! Ook zie ik een verschuiving van heel veel horeca- en ander laagbetaald personeel dat nu ruimer betaald werk heeft gevonden bij GGD’s om de vaccinaties in goede banen te leiden. Zie hen maar eens terug te krijgen. 32 Kortom, niets is meer wat het leek… Harder lopen bij tegenwind En tja, dan krijgen wij als Haldu Groep uiteraard ook tegenwind. Als koploper voelen we die wind als eerste. We zitten in de bizarre situatie dat de bouwprojecten tegen de plinten op klotsen. Kijk maar eens, als u door Nederland rijdt, naar het aantal bouwkranen. Die vind ik altijd een prima visuele graadmeter van bouwactiviteiten. Maar… we kunnen niet voldoende gekwalificeerde vaklieden vinden. Dat ligt niet aan Haldu Groep, want de totale bouwwereld zit in hetzelfde schuitje. We zien overal dezelfde situatie. Niets menselijks is ons vreemd, want als je allemaal hetzelfde probleem hebt, lijkt de urgentie lager en ligt niets doen voor de hand. Ik zeg: lijkt. Want Haldu Groep rust niet. Ik zei u al: ondernemen is doorzetten als het tegenzit. Uiteraard zijn onze instrumenten beperkt; we kunnen nieuwe vaklieden niet als grassprietjes uit de grond trekken. Maar we blijven actief en voorkomen dat we als een door de koplampen van een auto verblind konijn op de weg blijven staan. Zelf aan zet blijven Onze sterkste troef is al jarenlang het vinden en binden van buitenlandse vakkrachten. Hierop zetten we nog intensiever in. Neem een land als Bulgarije, voor Bouwen in het Oosten
Column Haldu zoekt de kopgroep op! Haldu Groep nog onbekend wervingsterrein, maar we gáán erheen. En veel andere uitzendorganisaties komen misschien geeneens op het idee om hier te gaan researchen, maar Haldu denkt: waarom niet? We zoeken en selecteren de allerbeste vaklieden en dit neusje van de zalm kan straks al op uw projecten aan de slag. Ook scherpen we onze recruitmentwerkzaamheden in de andere landen waarin we al langere tijd werven nog eens extra aan. Niet door deze cruciale werkzaamheden uit handen te geven, maar door er zelf, met alle lusten en lasten, gedurfd in te stappen. Alleen door zelf in deze landen in de absolute voorhoede en vanuit eigen bedrijfsentiteiten te zoeken naar vaklieden voor uw projecten blijven we aan zet. Niet afwachtend, maar handelend. Sterker nog: we oriënteren ons zelfs op wervingsmogelijkheden buiten de EU, verder in Europa. Dit is in de horeca en ICT al langer geaccepteerd en ook de bouw en techniek ontdekken dit als bron om voldoende gekwalificeerde mensen te kunnen blijven vinden. Zoek afleiding, dat helpt Tot slot heb ik een advies voor u als u als ondernemer ook al lange tijd al die druk en stress ervaart: zoek iets naast uw werk waarin u afleiding vindt. Zelf vind ik dit in meer sporten en goed op mijn voeding letten. Hiervan krijg ik extra energie die ik direct weer in Haldu Groep stop. Extra hard nodig in deze veeleisende tijden. Ik wens u alle energie en inspiratie toe in deze uitdagende tijden. Danny van Hal Bouwen in het Oosten 33
Nutsschool Oldenzaal Pieter Greven: “Voor ons was het een feest om het te mogen maken.” Hout geeft Nutsschool robuuste en warme uitstraling Gelijmde houtconstructies bestaan uit een samengesteld houtproduct. Voor de houtbouw van logistieke, agrarische, residentiële en retailgebouwen biedt Laminated Timber Solutions (LTS) drie verschillende gelijmde houtoplossingen aan: gelijmd gelamelleerd hout (BLC) en kruislaaghout (CLT). Daarnaast is het bedrijf ook licentiehouder van Kielsteg. Het Belgische bedrijf heeft inmiddels zeventig jaar ervaring in de houtsector en volgens sales manager Pieter Greven mag “zowel de bedrijfstak in het algemeen en het bedrijf in het bijzonder zich verheugen in een stijgende populariteit. De Nutsschool in Oldenzaal is een prachtig voorbeeld wat hout constructief en esthetisch heeft te bieden.” Bouwen in het Oosten 35
Nutsschool Oldenzaal Laminated Timber Solutions timmert hard aan de weg in Nederland. “We zijn inderdaad onze naamsbekendheid aan het Pieter Greven: “Hout is duurzaam, licht en past ook fantastisch in het circulariteit denken. De sector zit duidelijk in de lift.” vergroten”, vertelt Greven. “Hout zit in deze tijd van verduurzaming in de lift. Wij kunnen het merken aan het aantal aanvragen dat ons bereikt. Er is een duidelijke trend naar de toepassing van steeds meer hout. Dat zie je bij architecten, aannemers of andere bouworganisaties en dan doel ik vooral op bouwteams, waarin diverse bouwdisciplines op een moderne wijze samenwerken. In het geval van de Nutsschool was er overigens sprake van een traditionele aanbesteding. Rots Bouw wilde het project erg graag uitvoeren omdat het bijzonder is. We zijn door hen gevraagd mee te denken en zijn er in goede samenwerking, ook met architect Te Kiefte, uitgekomen. Het resultaat mag gezien worden. Voor ons was het de eerste opdracht van Rots Bouw. Een zorgvuldige voorbereiding is cruciaal, zeker in ontwerpen als deze. Onze ervaring is dat er na de aanbesteding nog veel moet gebeuren. Met name de constructieve berekeningen en het aspect van de verbindingen tellen in dat kader zwaar mee. Toen we september vorig jaar de opdracht ontvingen hebben we daarna twee maanden intensief overleg gevoerd op detailniveau, met name met de constructeur en de architect. Alles moet uiteraard technisch en constructief uitvoerbaar zijn. Direct na de jaarwisseling zijn we gestart met de montage. Die heeft een paar weken geduurd. Door Rots Bouw waren de voorzieningen in de fundatie al aangebracht dus een en ander kende een voorspoedig verloop.” In de lift “Voor ons was het een feest om het te mogen maken”, vervolgt Pieter Greven. “Duurzaam bouwen zit ons als het ware in de genen. Als je een duurzaam gebouw mede mogelijk maakt en daarmee schoolkinderen de warme uitstraling kunt bieden die een optimale leeromgeving bevorderen, dan sla je twee vliegen in een klap. Ik ben zes jaar geleden met gelijmde houtconstructies in aanraking gekomen en ik voel me in de sector enorm thuis. Het bieden van duurzame oplossingen is helemaal van deze tijd en die trend wordt door de internationale klimaatafspraken alleen nog maar versterkt. Veel architecten onderkennen dit ook. Hout is duurzaam, licht en past ook fantastisch in het circulariteit denken. De sector zit duidelijk in de lift. Als de marktsituatie in de loop van volgend jaar weer genormaliseerd is en de leveringsmoeilijkheden wellicht weer tot het verleden behoren zullen de ontwikkelingen in positieve zin doorzetten, is onze verwachting.” Bouwen in het Oosten 37
Prominente plaats van hout maakt opdracht extra uitdagend Voor Brons Constructeurs & Ingenieurs uit Oldenzaal kwam de Nutsschool in beeld via Te Kiefte Architecten. Constructeur Matthijs Leferink fungeerde als aanspreekpunt en contactpersoon naar de architect, installatie-adviseur Dijkoraad en bouwkundig hoofdaannemer Rots Bouw. Matthijs Leferink: “Bij elke stap merk je dat je weer een hoger niveau krijgt in de richting van de definitieve tekeningen.” 38 Bouwen in het Oosten
Nutsschool Oldenzaal “Wij zitten als constructeur altijd helemaal voorin het proces. Zo ook nu in Oldenzaal. Te Kiefte had een schetsontwerp gereed, waarin de bouwwijze en de stramienmaten waren aangegeven. Ook de toepassing van hout stond prominent op het ontwerp. We wisten derhalve dat we onder andere rekening moesten houden met houten spanten, een sedumdak en zonnepanelen. De prominente plaats van hout in het ontwerp heeft uiteraard gevolgen voor de constructie. Dat maakt ons werk niet echt anders, maar het is toch redelijk bijzonder. We hebben in deze regio veel staalbedrijven en in veel gevallen zie je dat ook terug in de ontwerpen. Qua detailleringen komt het gewoon minder vaak voor. Dat is uitdagend, maar Matthijs Leferink: “Wij zitten als zoals gezegd verandert er qua aanvliegen van het project niet zoveel. We hebben wel extra aandacht geschonken aan de windverbanden en ook de gewenste industriële look vereiste de nodige flexibiliteit. Als bedrijf hebben we vaker constructies gedaan met houten gelamineerde spanten. Dat was in deze opdracht een belangrijke pré. Al met al was de voorbereiding intensief, niet in de laatste plaats omdat er veel raakvlakken waren tussen ontwerp en constructie. Je hebt in deze opzet bijvoorbeeld te maken met een grotere profilering en ook was er hier en daar minder ruimte voor de leidingen, waardoor deze door de constructie heen moesten. Desondanks kende het project voor ons een soepel verloop. In het ontwerpteam hebben we goed samengewerkt. Bij elke stap merk je dat je weer een hoger niveau krijgt in de richting van de definitieve tekeningen.” Brons Constructeurs en Ingenieurs merkt de opwaartse conjunctuur in de bouw vrijwel constructeur altijd helemaal voorin het proces.” dagelijks. Leferink: “Er gebeurt veel momenteel. Architecten en aannemers willen altijd een zo kort mogelijke doorlooptijd. Dat is nooit anders geweest. Maar er zijn gewoon veel aanvragen. Op ons gebied moet je altijd je tijd en energie verdelen over projecten in de voorbereiding en in uitvoering. De laatste heeft altijd de prioriteit omdat er anders vertragingen tijdens het bouwproces kunnen optreden. Het is duidelijk dat we ons de komende tijd niet druk hoeven te maken over werkaanbod. We werken hier met vier constructeurs en vier tekenaars en we vervelen ons bepaald niet.” Bouwen in het Oosten 39
Veel ruimte voor eigen inbreng in ontwerp Nutsschool “Hier staat een directeur-bestuurder die erg blij is dat naar een inspannend proces van acht jaar de deuren mag openen voor de leerlingen en medewerkers. De Nutsschool kan een toekomstbestendige leer- en werkomgeving beiden en daar was het ons allemaal om begonnen.” Aan het woord is Gé Koedijk die namens de Nutsschool aan de wieg stond van het proces dat heeft uitgemond in een modern, fris en transparant schoolgebouw. 40 Bouwen in het Oosten
Nutsschool Oldenzaal Gé Koedijk: “Je moet er veel tijd en energie in stoppen om het ambtelijk apparaat en de politiek mee te krijgen als éénpitter.” Bouwen in het Oosten 41
Nutsschool Oldenzaal Operationeel De aanloop naar de realisatie was lang en zo nu en dan stroperig. Koedijk: “Je moet er veel tijd en energie in stoppen om het ambtelijk apparaat en de politiek mee te krijgen als éénpitter. Scholenkoepels hebben nu eenmaal meer slagkracht richting de gemeente. Uiteindelijk hebben de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 als een soort katalysator gewerkt toen twee grote politieke partijen de Nutsschool op hun agenda hebben geplaats als zijnde speerpunt. Dat heeft het College een push gegeven en konden we daadwerkelijk aan de slag. We hebben een werkgroep van een aantal docenten gevormd die een wensenlijst heeft samengesteld. Met die werkgroep hebben we een bezoek gebracht aan een drietal scholen in Deventer die recent nieuwbouw hadden gepleegd en hebben we BouwMeester Huisvestingsadviseurs uit Borne benaderd om een en ander te verzamelen en vertalen en budgettair passend te maken. Een aantal voorbeelden van deze eigen inbreng is dat er in het ontwerp veel aandacht en invulling geschonken is aan meer bewegend leren dat ook een prominente plaats heeft in onze onderwijsvisie. Ook een natuurlijk schoolplein is daarvan een exponent. Alle leslokalen hebben een eigen deur waardoor men rechtstreeks naar buiten kan. Er worden zitbankjes en picknicktafels geplaatst zodat er ook buiten geleerd kan worden. Al met al een groot contrast met de huidige situatie. Een school die dateert uit 1960 met problemen in de kelders en de riolering en met een donkere, sombere smalle gangen, geen centrale gemeenschappelijke ruimte en een losstaande gymzaal die weliswaar voldoet aan de eisen maar stamt uit 1928.” Vanaf oktober zullen de leerlingen in een geweldige leeromgeving hun lessen kunnen volgen. Koedijk: “Binnenkort zal de inrichting starten en het meubilair stapsgewijs binnenkomen. De verhuizing staat gepland voor de herfstvakantie. De maandag en dinsdag daarna benutten we voor het zetten van de puntjes op de i en vanaf woensdag de 27e zijn we dan operationeel. We zien er echt naar uit.” Gé Koedijk: “We hebben een werkgroep van een Gé Koedijk aantal docenten gevormd die een wensenlijst heeft samengesteld.” Bouwen in het Oosten 43
Fotografie Wim van ’t Hoff van Eyemagic Nutsschool Oldenzaal opgeleverd 44 Bouwen in het Oosten
Nutsschool Oldenzaal Februari dit jaar berichtte Bouwen in het Oosten over de nieuwbouw van de Nutsschool in Oldenzaal. Destijds zat de school nog middenin de ruwbouwfase, maar begin september vond de oplevering plaats. De school heeft nu enkele weken om de inrichting te verzorgen, waarna de verhuizing medio oktober in de herfstvakantie kan plaatsvinden. Projectleider Gerben Jan van Harten van bouwkundig hoofdaannemer Rots Bouw uit Aalten blikt tevreden terug op het project. Fotograaf Wim van ’t Hoff maakte de volgende fotoreportage. Bouwen in het Oosten 45
Bouwen in het Oosten voor alle professionals in de bouw Is Overijssel zakelijk interessant voor uw bedrijf? Bouwen in het Oosten werd in 1992 als titel Wilt u Bouwen in het Oosten kosteloos ontvangen? Meldt u zich dan aan via onze website www.bouweninhetoosten.nl >> contact Of stuur een mail naar info@bouweninhetoosten.nl geïntroduceerd en heeft inmiddels een toonaangevende positie in de Overijsselse bouwen installatiewereld veroverd. www.bouweninhetoosten.nl redactie@bouweninhetoosten.nl
Nutsschool Oldenzaal Gerben Jan van Harten: “Het is een mooie school geworden. Een topschool van een hoge kwaliteit en strak uitgevoerd. Iets om trots op te zijn.” Bouwen in het Oosten 47
“We hebben gelukkig niet te maken gekregen met tegenvallers op het gebied van planning. Geen coronaperikelen en in bouwkundige zin is alles ongeveer verlopen volgens de originele planning. De installateur kende helaas wel enige uitdagingen, temeer ook dat de installaties in het zicht geplaatst zijn. Daar moest men veel aandacht aan besteden. We hebben de opdrachtgever gesproken en die toonde zich zeer content met het resultaat. Het is een mooie school geworden. Een topschool van een hoge kwaliteit en strak uitgevoerd. Iets om trots op te zijn.” 48 Bouwen in het Oosten
Nutsschool Oldenzaal Bouwen in het Oosten 49
De nieuwe betrouwbare partner voor al uw projecten met klimaatvloeren. Uw project is onze zorg. Voor vakmanschap en ervaring Klimaatvloeren Nederland bv De Corridor 16 F • 3621 ZB Breukelen 0346 - 725 994 • info@klimaatvloerennederland.nl www.klimaatvloerennederland.nl
Algemeen Laboratorium Uzin Utz Nederland klaar voor ‘de lijmen van de toekomst‘ Uzin Utz Nederland bv uit Haaksbergen gaat vanaf eind 2021 ook STP-lijmen produceren. De uitbreiding van de productie met de gezonde ‘lijmen van de toekomst’ voor de Nederlandse en Noord-Europese markt vraagt om een grondige voorbereiding. Terwijl de interne verbouwing van de fabriek nog in volle gang is, is het laboratorium inmiddels klaar voor de nieuwe uitdaging. Het nieuwe team is opgeleid, het bestaande laboratorium is verbouwd en uitgebreid. Hiermee is het laboratorium klaar voor de kwaliteitscontrole en productontwikkeling die horen bij ‘de lijmen van de toekomst’. Bouwen in het Oosten 53
Huren bij Van der Linde Steigerverhuur www.steigerverhuurvdl.nl 40 jaar ervaring met Artilan Ruim 40 jaar ervaring met het eigen gebruik van Artilan steigers. Grote voorraad We hebben ruim 500 meter Artilan steigers op voorraad. Vertrouwd Bedrijven als Boels en Loxam gingen je al voor met het huren van Artilan steigers. V vrijblijv een o aan Be systeem-ondersteuningen voor breedplaat, i.h.w.g. vloeren, balken en stroken, al dan niet in combinatie met gevelsteiger. Wij werken nauw samen met Ma het benodigde materiaal en verzorgen de engineering, wij regelen de arbeid. Be advies kan worden inzake de ondersteuning en bekisting voor uw project. Vermeerstraat 13 7731 SM Ommen 06 2187 5820 info@steigerverhuurvdl.nl Voorweg 105 2431 AN Noorden 06-51 52 81 89 www.betonstut.nl Snel, v oplossingsgericht
Algemeen Alhoewel STP-lijmen niet geheel nieuw zijn in de markt, is de productie van deze 1-component lijmen voor de merken Pallmann en UZIN nieuw voor Uzin Utz in Haaksbergen. Teamleider Kleefstoffen Ilse Pierik vertelt: “De implementatie van deze lijmen waarmee onze afnemers nóg gezonder en duurzamer kunnen werken heeft voor ons laboratorium flinke impact. We hebben niet alleen ons team uitgebreid van 10 naar 15 personen, we hebben ook een grote verbouwing gerealiseerd. De nieuwe laboratoriumruimte van bijna 60 m2 grenzend aan het bestaande laboratorium is volledig geconditioneerd. Dat betekent dat er in het nieuwe laboratorium nóg sneller en nauwkeuriger gewerkt kan worden, dit is voor het nieuwe productieproces essentieel.” Gedegen opleiding hoofdvestiging Uzin Utz Group Samen met Pascal Grob wordt Ilse verantwoordelijk voor de ontwikkeling van ‘de lijmen van de toekomst”. René ten Asbroek en zijn team (Quality Control) zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit. Tijdens een gedegen opleiding bij de collega’s in het Duitse Ulm, waar de hoofdvestiging van de Uzin Utz Group gevestigd is, is het team technisch opgeleid om de productie van de nieuwe lijmen in Haaksbergen te begeleiden. Ilse: “We kunnen te allen tijde optimaal gebruik maken van de expertise en ervaring van onze Duitse collega’s. Dat is écht een groot voordeel van de Uzin Utz Group. De STP-lijmen zonder oplosmiddelen en weekmakers voor de merken UZIN en Pallmann worden namelijk al geruime tijd geproduceerd in Duitsland voor onder andere Nederland. Zo kunnen wij straks met een goed gevoel deze lijmen ook in Haaksbergen gaan produceren. Voordat het zover is moeten we bijvoorbeeld ook zorgen dat de recepturen in de systemen staan en dat alle collega’s in het productieproces opgeleid worden. Maar, ons nieuwe lab is klaar, ons team is compleet, dus dat kunnen we nu in ieder geval afvinken.” Het nieuwe laboratorium Aan de inrichting van het nieuwe laboratorium is veel aandacht besteed. Ilse: “Wij zien onszelf écht als een groene fabriek. Dat betekent dat er bij het nieuwe laboratorium ook veel aandacht is geweest voor arbeidsomstandigheden, zoals daglicht, het ‘schoon’ kunnen werken, de hoogte van de werkbladen en de afvoer van vervuild water. Zo is er bijvoorbeeld een sedimentatiebak, die ervoor zorgt dat het afvalwater gefilterd wordt. Daarnaast kunnen we, doordat de nieuwe ruimtevolledig geconditioneerd is, sneller en nauwkeuriger werken. En de kranen met sensor in combinatie met de contactloze bediening van de afvalbakken zorgen ervoor dat we ‘schoon’’ kunnen werken aan onze nieuwe laboratoriumtafels.” Uzin Utz Nederland Uzin Utz Nederland levert met de merken Uzin, Wolff, Pallmann, Arturo en Codex alles voor het leggen, onderhouden en renoveren van alle soorten vloeren. Ruim zestig jaar geleden begon de Haakbergse organisatie onder de naam Unipro met de productie van lijmen en groeide snel uit tot een internationale organisatie. Innovatieve productiemethoden, een vakkundig technisch advies en meer dan honderd enthousiaste medewerkers leggen de basis voor perfecte vloeren. Uzin Utz Nederland maakt deel uit van het internationale beursgenoteerde familiebedrijf, de Uzin Utz Group uit Duitsland. Productie dichter bij de klant Met de uitbreiding van de productie met de veel gezondere STP-lijmen voor de merken UZIN en Pallmann zet Uzin Utz in Haaksbergen een belangrijke eerste stap om dichter bij haar klanten te produceren. Dit is niet alleen duurzamer, want de ecologische footprint van Uzin Utz wordt enorm verbeterd, maar de productie vanuit Haaksbergen biedt de afnemers in Nederland, Noord- en Oost-Duitsland, België en Scandinavië ook meer zekerheid. De uitbreiding stelt Uzin Utz Nederland in staat om alle soorten vloeibare lijmen in Haaksbergen te produceren. In de volgende fase waarin o.a. een poederfabriek wordt gebouwd (voor de productie van egalisatie en tegellijm) wordt Uzin Utz Nederland een volwaardige back-up locatie voor de Uzin Utz Group. Bouwen in het Oosten 55
Algemeen Betonindustrie wordt ook geraakt door sterk stijgende prijzen De Nederlandse betonindustrie wordt net als andere industrieën in Europa, geconfronteerd met een tekort aan grondstoffen, stijgende kosten voor Europese emissierechten en daardoor met prijsstijgingen. De Covid-19 pandemie heeft geleid tot leveringsbeperkingen van belangrijke grondstoffen voor het maken van beton. Door het snelle herstel van bepaalde markten in de wereld en de toenemende vraag, zijn prijzen van o.a. olie-, staal- en hout-gerelateerde producten exponentieel gestegen. Daarnaast wordt voor zand en grind verwacht dat de verkrijgbaarheid moelijker wordt. Dit komt door het ontbreken van vergunningen voor toekomstige winning. Ook de verminderde beschikbaarheid van circulaire producten zoals hoogovenslak en poederkoolvliegas speelt de industrie parten. “Door deze situatie komen de prijzen voor beton onder druk te staan en ontkomen ondernemingen er ook niet aan de prijzen aan te passen.” verwacht Ron Peters, directeur van de branchevereniging. CO2-emissierechten Betonhuis constateert ook dat de prijs voor CO₂-emissierechten in het European Trading System (ETS) maar blijft stijgen. Inmiddels liggen die prijzen op een dusdanig niveau dat dit een groot effect zal hebben op de kosten van beton. Daarnaast heeft de industrie nog steeds te maken met laagwaterproblematiek en verhoogde brandstofprijzen. Dat al deze effecten van invloed zullen zijn op prijzen laat zicht raden, aldus Peters. Te constateren valt ook bij leveranciers van bouwmaterialen dat zij hierdoor offertes afgeven met een steeds kortere geldigheidsduur, hetgeen het er niet gemakkelijker op maakt. Over Betonhuis Betonhuis is de aanjager van een beter verbonden Nederlandse cement- en betonindustrie. De inzet van Betonhuis is om het bouwkundige, maatschappelijke en financiële potentieel van beton als bouwmateriaal optimaal te benutten. Dit doet Betonhuis door het behartigen van de belangen van haar leden in de bouwsector en bij beleidsmakers. Naast belangenbehartiger is het Betonhuis ook een kennisplatform, waar kennis over het materiaal beton met al haar facetten verzameld en gedeeld wordt. Niet alleen tussen leden onderling, maar ook met opdrachtgevers en beleidsmakers. Betonhuis is actief op het gebied van arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandighedenbeleid, promotie, grondstoffen- en milieubeleid, lobby en verkoopvoorwaarden. Bouwen in het Oosten 57
Vraag en aanbod VACATURE Ben je bijna of onlangs afgestudeerd in het Nederlands Recht en wil je je verder verdiepen in de praktijk? Wij hebben bij KienhuisHoving advocaten en notarissen een mooie startersfunctie als juridisch medewerker in het bouw- en aanbestedingsrecht. Wanneer het van beide kanten goed voldoet, kun je je verder ontwikkelen als advocaat-stagiair. Dat vraagt om hard werken, maar we vinden een goede balans tussen werk en ontspanning ook heel belangrijk. Dus misschien zien we jou binnenkort wel in onze eigen bruine kroeg ‘Bouke’s Corner’, tijdens één van onze borrels (als het weer kan en mag). Meer informatie vind je op onze website of je neemt contact op met mijn collega Marianne ten Feld-Sprik, advocaat bouw- en aanbestedingsrecht (marianne.tenfeld@kienhuishoving.nl). 58 Bouwen in het Oosten
Vraag en aanbod VACATURE: Mechanisch Onderhoudsmonteur Werk jij graag buiten, aan en met zwaar materieel? Bij de Betoncentrale Twenthe zijn we op zoek naar een mechanisch onderhoudsmonteur om onze technische dienst te versterken. In deze functie ben je verantwoordelijk voor het oplossingen van voorkomende storingen bij verschillende productielocaties in het Noorden en Oosten van het land, met als standplaats Hengelo. Wat ga je doen? Onderhoud aan de mechanische onderdelen van centrales en overslagkranen. Zelfstandig technische storingen oplossen aan onze productiemiddelen. Uitvoeren van groot onderhoud en aanpassingen. Werkzaamheden in de werkplaats en op de productie locaties. Voorraad beheer en werkvoorbereiding. Werken met Onderhoud Management Software. Verantwoordelijk voor orde en netheid in magazijn en werkplaats. Wij vragen Je hebt een basisopleiding Metaal (MBO) met ervaring. Je hebt kennis van metaal bewerkingen en constructie bankwerken. Je kunt technische tekeningen lezen, beoordelen en uitvoeren. Je weet hoe je veilig moet werken, je bent serieus. Spreekt deze functie je aan en wil je meer weten? Neem contact op met Erik-Jan Vos, hoofd technische dienst Mobiel: 06 237 562 30 of e-mail: e.j.vos@betoncentrale.nl Bekijk de complete vacature op: www.betoncentrale.nl/twenthe/vacatures. Informatie over het plaatsen van een vacature: Neem contact op met Digna Schoonen: Telefoon: 06-442 099 10 Mail: digna@bouweninhetoosten.nl
1 Online Touch