JAARGANG 12 | NUMMER 3 | DECEMBER 2018 Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg Eind november is het nationaal Preventieakkoord gepresenteerd. Voor het eerst zijn er landelijke concrete doelen afgesproken om roken, overgewicht en proble matisch alcoholgebruik drastisch terug te dringen. De ambities zijn groot. In 2040 willen de partijen een rookvrije generatie realiseren. Dat betekent, dat dan geen kind meer rookt of ooit nog gaat roken. Verder is het streven dat een kwart minder mensen lijdt aan overgewicht en dat 40% minder mensen lijden aan ziekten gerelateerd aan obesitas, zoals diabetes, hart, vaat, en leverziekten. De laatste ambitie betreft de halvering van het aantal mensen dat overmatig alcohol drinkt en dat geen zwangere of 18minner drinkt. Namens de GGDen heeft GGD GHOR Nederland het Preventieakkoord ondertekend. Samen met de gemeenten zet onze GGD zich in voor regionale afspraken die aan sluiten op het landelijke akkoord. Op een aantal thema’s zijn al afspraken gemaakt en is met samenwerkings partijen al een start gemaakt, onder andere met de vast stelling van de Strategische agenda van de GGD en met projecten zoals ‘Bruggen naar gezond gewicht’. In deze NOG leest u meer over dit project. Verder besteedt deze NOG aandacht aan de aanpak van mensen met verward gedrag, Mobility Mentoring®; een nieuwe interventie in de aanpak van armoede en aan de regionale zorgnetwerken antibioticaresistentie. Ook vertellen wij u meer over de aandacht voor de LHBTidoelgroep en de uitbreiding van de taak van Veilig Thuis met de radarfunctie per 1 januari 2019. Tot slot maak ik van de gelegenheid gebruik gemeenten en samenwerkingspartners hartelijk te danken voor het vertrouwen in GGD ZaanstreekWaterland en de nuttige en plezierige samenwerking in 2018. Ik wens u allen voor 2019 een succesvol jaar, waarin we elkaar blijven ontmoeten en onze inzet gezamenlijk richten op gezonde en veilige burgers in ZaanstreekWaterland. Ferdinand Strijthagen, Directeur Publieke Gezondheid FOTO: © MONIQUE KOOIJMANS Bruggen naar Gezond Gewicht in Zaanstreek-Waterland ‘Bruggen naar Gezond Gewicht’ is een vierjarig regionaal project van GGD Zaanstreek-Waterland en de gemeenten Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Wormerland en Zaanstad. Het project, dat tot stand is gekomen met subsidie van ZonMw, heeft als doel om een gezondere leefomgeving te creëren voor alle kinderen van 0 tot 18 jaar en hun ouders. Daarnaast willen de gemeenten en de GGD met dit project kinderen met overgewicht en obesitas helpen aan een gezondere leefstijl, met behulp van de landelijke ketenaanpak overgewicht. In elke gemeente worden netwerken gevormd in de wijk bestaande uit scholen, huisartsen, jeugdverpleegkundigen, sportverenigingen, zorgen welzijnsprofessionals en jongerenwerkers. Door met elkaar samen te werken vanuit die ketenaanpak kunnen zij kinderen/jongeren met overgewicht makkelijker vinden en het gezin beter helpen. Een hierin getrainde professional, de Centrale Zorgverlener, coördineert de ondersteuning van het gezin. De gemeente Zaanstad en de GGD hebben de afgelopen jaren vanuit het programma Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) ervaring opgedaan met de ketenaanpak overgewicht, het werken met Centrale Zorgverleners en het opzetten van gezondheidsnetwerken in de wijk. De opgedane kennis en ervaring delen zij met de andere gemeenten.
De GGD en de gemeenten werken in dit project samen met verschillende kennisinstellingen. De werkplaats Sociaal Domein Amsterdam, de Academische werkplaats Jeugd en Gezondheid van het VUmc, de afdeling Gezondheidswetenschappen van de VU en Care4Obesity vormen een leerkring die de gemeenten helpen nieuwe kennis te ontwikkelen en theorie en praktijk met elkaar te verbinden. Op 14 november vond de feestelijke start van het project plaats in Zaanstad. Op de wensboom heeft iedereen, die hierbij aanwezig was, een wens opgeschreven voor het project. De komende tijd onderzoekt elke gemeente wat er nodig is en wordt een implementatieplan ontwikkeld. CONTACTPERSOON: DESSIE LIVIDIKOU (D.LIVIDIKOU@GGDZW.NL) Z-Wwweetjes Zaanstad heeft vijf Centrale Zorgverleners. Dit zijn jeugdverpleegkundigen bij GGD ZaanstreekWaterland die gespecialiseerd zijn in de aanpak van overgewicht. Kijk voor meer informatie op https://jogg.zaanstad.nl/centrale-zorgverleners Samenwerken rond mensen met verward gedrag in de wijk De GGD is gestart met een pilot waarin de samenwerking rond mensen met verward gedrag in de wijk centraal staat. De pilot wordt uitgevoerd in twee wijken in Zaanstad en Purmerend. Vanwege het landelijke beleid blijven mensen met psychische problemen vaker zelfstandig wonen. Om die reden hebben wijkteams een belangrijke rol in het signaleren en begeleiden van kwetsbare mensen. Zij geven echter aan dat zij handvatten missen wat betreft het vroegtijdig herkennen van signalen van mensen met verward gedrag. Bijvoorbeeld hoe hiermee om te gaan en wat de mogelijkheden zijn om in een zo vroeg mogelijk stadium de juiste personen in te zetten en mensen zo nodig door te verwijzen, zodat crisissituaties zoveel mogelijk voorkomen kunnen worden. Om deze redenen is de pilot ‘Samenwerken rond mensen met verward gedrag in de wijk’ ontwikkeld. Dat houdt het volgende in: • Aan elk wijkteam is een Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV) van de GGD gekoppeld. In overleg met het betreffende wijkteam zijn zij een dagdeel per week op een locatie in de wijk aanwezig. Ze kunnen aanschuiven bij casuïstiekbesprekingen en meegaan op huisbezoek. Daarnaast geven ze scholing en coaching aan de teams in de vorm van klinische lessen over (het omgaan met) psychische problematiek. • Ervaringsdeskundigen worden ingezet om mensen te begeleiden en/of contact te leggen op een laagdrempelige manier. • Buurtbewoners en vrijwilligers krijgen Mental Health First Aid (MHFA) trainingen aangeboden. Dit is een training waarbij vaardigheden worden aangeleerd om te kunnen reageren op tekenen van psychische problematiek. Het resultaat van de pilot wordt afgemeten aan het aantal te bereiken personen. Dit zijn personen met verward gedrag die gemeld worden bij de politie. Daarnaast wordt de voortgang van de pilot gevolgd door middel van een procesevaluatie, uitgevoerd door de Hogeschool van Amsterdam. Tijdens de pilot worden twee themabijeenkomsten georganiseerd waarin een onderwerp centraal staat. CONTACTPERSOON: INA BOEREMA (IBOEREMA@GGDZW.NL )
Regionale Zorgnetwerken Antibioticaresistentie Een belangrijk onderdeel van de aanpak van antibioticaresistentie (ABR) in Nederland zijn de regionale zorgnetwerken antibioticaresistentie. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zijn in het land tien van deze netwerken opgezet. GGD Zaanstreek-Waterland maakt, samen met de GGD-en Kennemerland en Hollands Noorden, deel uit van het zorgnetwerk Noord-Holland West. Wat is een Regionaal Zorgnetwerk Antibioticaresistentie? Een Regionaal Zorgnetwerk ABR is een samenwerkingsverband tussen verschillende organisaties en zorgprofessionals in een regio. Het doel is om het ontstaan van antibioticaresistentie en de verspreiding van resistente bacteriën te voorkomen. Dit wordt op regionaal niveau gedaan, omdat is gebleken dat resistente bacteriën zich vooral binnen een regio verspreiden en in veel mindere mate tussen regio’s. Samenwerking De belangrijkste taak van de zorgnetwerken is om te zorgen dat er een samenwerking ontstaat die verschillende domeinen overstijgt. Om ABR aan te pakken, is het nodig dat de behandelsector (cure: ziekenhuizen, huisartsen) en zorgsector (care: overige zorginstellingen, Z-Wwweetjes Meer informatie over de Zorgnetwerken en hun taken kunt u lezen in de factsheet over Regio nale Zorgnetwerken Antibioticaresistentie. zoals bijvoorbeeld verpleeg- en verzorgingstehuizen en thuiszorg) en de partijen binnen de publieke gezondheid (overheid: o.a. RIVM en GGD-en) nauw samenwerken. Het zorgnetwerk Noord-Holland West is bezig om een regionaal risicoprofiel op te stellen. Tevens is het puntprevalentieonderzoek (PPO) gestart. Het PPO heeft als doel een overzicht te krijgen van de aanwezigheid van bepaalde resistente bacteriën bij verpleeghuisbewoners en om na te gaan of dit afwijkt van de aanwezigheid van deze bacteriën onder de algehele bevolking. CONTACTPERSOON: GEORGE NEVE (GNEVE@GGDZW.NL) Mobility Mentoring® Hoe inzichten uit de hersenwetenschap leiden tot een betere aanpak van armoede en schulden ‘Chronische stress, door bijvoorbeeld armoede en schulden, werkt ver lam mend op ons vermogen om proble men op te lossen en doel gericht te werken.’ Dat is een van de belangrijkste uit gangs punten van Mobility Mentoring®, een aanpak ont wikkeld door de Amerikaanse social work-organisatie EMPath in nauwe samen werking met Harvard University. Deze aanpak richt zich op eco nomische zelfredzaamheid en het aanpakken van stress en is inzetbaar bij de begeleiding van mensen die hun financiële en sociale problemen willen oplossen. Platform31 is de exclusieve partner van het Amerikaanse EMPath voor de doorontwikkeling en verspreiding van Mobility Mentoring® in Nederland. De aanpak kan in Nederland bijdragen aan de doorontwikkeling van de dienstverlening door wijkteams en de brede integrale intakes bij gemeenten. Gemeente Zaanstad is, als één van de eerste drie gemeenten in Nederland, een pilot gestart met Mobility Mentoring®. Naast de Sociale wijkteams is ook het Team Straathoekwerk, onderdeel van GGD ZaanstreekWaterland, gevraagd om Mobility Mentoring® in te zetten voor de doelgroep risicojongeren. De aanpak wordt ingezet tijdens de dienstverlening van het
Straathoekwerk i.s.m. haar getrainde netwerkpartners. Op 1 juni 2018 is Straathoekwerk gestart met de uitvoering. In Zaanstad is inmiddels het gehele professionele netwerk getraind. Het is van belang dat alle netwerkpartners één of meerdere professionals in hun team hebben die getraind zijn op Mobility Mentoring®, zodat zij deze kennis kunnen delen waardoor ook de samenwerking gedurende de pilot zo praktisch en voorspoedig mogelijk verloopt. Straathoekwerk is op 1 november 2018 gestart met de invoering van een geldend waarderings systeem; een systeem waarbij de deelnemende jongeren bij het uitvoeren van acties en/of behalen van doelen een geldbedrag krijgen op een pasje die ze kunnen gebruiken bij tien Zaanse ondernemers. Hiermee wordt onderzocht of deelnemende cliënten sneller en effectiever hun doelen kunnen behalen met de inzet van Mobility Mentoring®. Verder focust Straathoekwerk zich op het steeds meer vertrouwd raken met de Mobility Mentoring® aanpak. De pilot loopt tot 1 juni 2020. Op basis van de tussentijdse evaluatie wordt begin volgend jaar besloten of de methodiek Mobility Mentoring® verder wordt geïmplementeerd in de gemeente Zaanstad. CONTACTPERSOON JENNIFER RAMKISOEN (JRAMKISOEN@GGDZW.NL) Meer aandacht voor LHBTi GGD Zaanstreek-Waterland is er voor alle inwoners van de regio Zaanstreek-Waterland en wil dit zowel intern als extern op de kaart (blijven) zetten. De afgelopen maanden is er daarom op verschillende manieren aandacht besteed aan het thema LHBTi: lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgenders en intersekse personen. In mei organiseerde de GGD een bijeenkomst voor haar medewerkers. Hierin vertelde ‘De Verhalenman’ een verhaal over het Roze Amsterdam: hoe was het leven voor LHBTi’ers in Amsterdam vanaf de jaren ’60? Hoewel Nederland bekend staat als een open minded land, was dit niet altijd zo. Aan de hand van het roze verhaal werden we meegenomen met twee hoofdpersonen die niet altijd voor hun seksuele geaardheid durfden uit te komen. Het deed ons realiseren dat we erbij stil moeten blijven staan dat we voor deze rechten moeten blijven opkomen en hier blijvend aandacht voor moeten vragen. Daarnaast introduceerden Rianne van der Kramer (pedagoog) en Rudy Tan-A-Kiam (jeugdhulpverlener) op deze bijeenkomst het project ‘I Am’. Het project ‘I Am’ is een preventief programma dat kinderen, jongeren, ouders en professionals een aanspreekpunt biedt om vragen te helpen beantwoorden over identiteit, gender en seksualiteit. Doel van het project is dan ook om deze onderwerpen bespreekbaar te maken, bewustwording te creëren, inclusief taalgebruik te hanteren en de emancipatie van LHBTi’ers te bevorderen. Het project is momenteel in de opstartfase en wordt in 2019 verder geconcretiseerd. Op 11 oktober 2018 was het internationale ‘Coming Out Day’. Op de GGD-locatie Vurehout hing deze dag de regenboogvlag. Daarnaast was deze dag een medewerkersbijeenkomst georganiseerd. GGD Zaanstreek-Waterland directeur Ferdinand Strijthagen stond bij de opening van deze middag stil bij Coming Out Day. Gekleed in een gepaste roze trui, gaf hij aan hoe belangrijk het is om jezelf te kunnen zijn. Dat iedereen zich geaccepteerd en veilig moet kunnen voelen, ongeacht geslacht, genderidentiteit, seksuele voorkeur of afkomst. Daarnaast is in november een LHBTi inspiratiedag georganiseerd en zorgt een speciale werkgroep ervoor dat dit onderwerp op de agenda blijft staan. CONTACTPERSOON: PATTY KRIJGSMAN (PKRIJGSMAN@GGDZW.NL) Z-Wwweetjes De website van Centrum Jong is in een nieuw jasje gestoken. Er is ook een apart gedeelte voor professionals. Neem snel eens een kijkje op www.centrumjong.nl
Radarfunctie: extra taak Veilig Thuis Zaanstreek-Waterland In de regio is Veilig Thuis sinds 1 januari 2015 operationeel. De eerste jaren bestonden uit het neerzetten van een degelijke organisatie en het afstemmen van én samenwerken in de ketenaanpak huiselijk geweld en kindermishandeling met het lokale veld en de ketenpartners. De komende jaren zal in het teken staan van een doorontwikkeling van Veilig Thuis en de uitvoering van de extra taak die Veilig Thuis per 1 januari 2019 gaat uitvoeren: de Radarfunctie. Radarfunctie: alle problematiek in beeld De Radarfunctie is een uitvloeisel van de aanscherping van de meldcode voor professionals. Deze landelijke aanscherping betekent voor professionals onder meer, dat ze vanaf 1 januari 2019, aan de hand van de voor hun beroepsgroep geldende afwegingskaders, bij signalen van acute of structurele onveiligheid als gevolg van huiselijk geweld of kindermishandeling altijd moeten melden Z-Wwweetjes In januari en maart 2019 ondersteunt de GGD de landelijke campagne IkPas: Zet je alcoholgebruik op pauze. Kijk voor meer informatie op www.ikpas.nl bij Veilig Thuis. Ook als de professional zelf hulp gaat verlenen. Het verschil met de oorspronkelijke meldcode is dat deze de professional de keuze bood om of zelf hulp te verlenen, of om een signaal te melden bij Veilig Thuis. Dit betekende, dat niet alle signalen van acute en structurele onveiligheid als gevolg van huiselijk geweld en kindermishandeling bij Veilig Thuis terechtkwamen. De meldcode is aangescherpt zodat Veilig Thuis alle signalen en vermoedens, die bestaan rondom deze problematiek, in beeld -op de radar- heeft om zodoende al beschikbare informatie van verschillende melders te kunnen combineren. Op deze manier kan beter worden onderzocht of er sprake is van acute of structurele onveiligheid en kan de juiste passende hulp worden ingezet. De aanscherping van de meldcode zal naar verwachting tot gevolg hebben dat Veilig Thuis meer adviesvragen, consultvragen en meldingen zal krijgen met betrekking tot signalen en vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. CONTACTPERSOON: REMCO KORVING (RKORVING@GGDZW.NL) Colofon Adresgegevens GGD Zaanstreek-Waterland Postbus 2056, 1500 GB Zaandam Tel. (0900) 254 54 54 Fax. (075) 616 30 16 Redactie Marjon Bartelds Sevgi Extra Claudia Klous Ghislaine van Nooijen Kooij Janneke van der Made Diana Nierop Voor opmerkingen en vragen over de nieuwsbrief kunt u mailen naar info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg. Volg ons ook op Twitter via @GGDZW Ontwerp en drukwerk Aranea Grafimedia, Zaandam www.ggdzw.nl De nieuwsbrief wordt verspreid onder bestuurders van GGD ZaanstreekWaterland en tevens onder ambtenaren, raadsleden, zorg- en welzijnsinstellingen in de regio Zaanstreek-Waterland en GGD’en van buiten de regio. De nieuwsbrief is ook beschikbaar op www.ggdzw.nl. Mocht u geen prijs stellen op het ontvangen van de nieuwsbrief dan kunt u zich afmelden via info@ggdzw.nl o.v.v. Redactie Nieuwsbrief Openbare Gezondheidszorg.
1 Online Touch