Alles over tuinen en tuinieren GROEI& BLOEI AKELEI ZAAIEN • LEVERBLOEMPJES • KIJKEN IN LENTETUINEN • BASILICUM • DHZ TUINKAST VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER POTGROND WEER AAN DE SLAG BOLLETJES IN POT VOOR DE TUIN 00 G R O E I&BL O E I–J AN U AR I–2008 GROEI & BLOEI MAART
g dus. Laat er geen gras over groeien. Deze actie loopt van 1 maart t/m 30 juni 2016. Ga naar www.wolf-gartenacties.nl om de aankoop van uw WOLF-Garten elektromaaier uit de A-serie te registreren. U dingt dan automatisch mee naar de volgende prijzen: 1e prijs: 1 x BBQ Party thuis 2e prijs: 50 x BBQ Smokey Joe 3e prijs: 100 x Weber Het Grote Barbecue Boek VERWEN UW GAZON, VERWEN UZELF Een perfect gemaaid gazon met WOLF-Garten. Egaal, stil en veelzijdig; het maait nog plezieriger met de A-serie elektromaaiers van WOLF-Garten. Licht in het gebruik, ideaal voor gazons tot 500 m2. Met de CCM-technologie kiest u met één draai aan de knop voor maaien met of zonder afvangzak of voor mulchen; fi jn vermalen en terugstrooien (extra voeding voor de bodem). Het geavanceerde Cut & Collect systeem zorgt voor een zuigstroom die de grassprieten opheſt en zorgt voor mooie gelijkmatige snijpatronen. Een betere behandeling voor uw gazon kunt u zich niet wensen. f | www.wolf-garten.nl TIJD VOOR EEN BBQ FEESTJE MET WOLF-GARTEN
Win deze kas! Wil je kans maken op deze mooie, tomatenrode ACD® Prestige kas* t.w.v. € 1599,-? Stuur ons dan jouw 3 Gouden tips voor het gebruik van een kas. Wij hebben alvast 3 tips op een rij gezet, maar er zijn natuurlijk nog veel meer tips te bedenken. Tip 1 Benut de ruimte in de kas optimaal. Maak het pad breed genoeg maar niet breder dan nodig. Maak er geen opslagplaats voor gereedschap of andere spullen van. Deel de kas zo in dat je er zoveel mogelijk soorten in kunt telen, in de volle grond en in potten. STUUR JE BESTE TIPS EN WIN DEZE PRACHTIGE ACD KAS Tip 2 Gebruik niet alleen de oppervlakte, maar ook de hoogte van de kas (zet er bijvoorbeeld stamtomaten in die middels dieven en opbinden tot aan het dak van de kas kunnen groeien en zo voor extra tomaten zorgen). Maak klimrekken en onder de zaaitafel past wellicht nog een kruipende meloenplant of minipeper. Tip 3 Houd de kas schoon en in goede conditie. Zeem zo af en toe de ruiten, zowel binnen als buiten, meer licht = meer oogst. Maak in de winter de dakgoten schoon en vrij van bladeren. Sluit nooit het raam volledig, zelfs bij storm moet er wind in en uit de kas kunnen waaien. Zet het raam wel op een kier, alleen in de zomer mag het verder open. Tekst Diana Stek WELKE GOUDEN TIPS HEB JIJ? Stuur ons je 3 Gouden tips voor het gebruik van een kas vóór 15 maart 2016 en maak kans op deze kas. Iedere deelnemer ontvangt via de mail een kortingsvoucher van ACD-kassen. Ga voor meer informatie, de actievoorwaarden en het insturen van je tips naar www.acd-kassen.nl/acd-kassenwinactie of naar www.groei.nl/acd-kassenwinactie. *specificaties kas: • oppervlakte 3,56 m², 159 cm x 224 cm (b x l), nokhoogte 221 cm • 4 mm veiligheidsglas (super veilig voor kinderen) • gecoat aluminium (kleur: ral 3002) • zelfbouwpakket G R O E I&BL O E I–MAART–2016 3
WELKOM OP DE REDACTIE Op de redactie van G&B werken zeven mensen. Daarnaast leveren vele freelancers een bijdrage aan het tijdschrift. Op deze plaats stellen we enkele medewerkers aan je voor: lucie nijsen ontwerpt tuinen en is vast panellid voor de rubriek Wie Durft. Ze volgt de tuintrends in binnen- en buitenland op de voet. maayke de ridder is gespecialiseerd in interieur- en met name tuinfotografie. Haar foto’s verschijnen in boeken en tijdschriften, waaronder G&B. janine van nunen is al jaren werkzaam als redactiesecretaresse bij G&B. Zij verzorgt tevens de Agenda en coördineert de tuinreportages en de rubriek Wie Durft. mariëtte van vucht is verantwoordelijk voor www.groei.nl, www.bezoekmijntuin.nl en de sociale media van G&B. Tuinontwerp is haar passie. marc gijzen is lithograaf. Hij zorgt dat al het beeld in Groei & Bloei maand na maand optimaal tot zijn recht komt. otto kalkhoven is groenfotograaf. Hij fotografeert regelmatig mooie tuinen voor Groei & Bloei. Tuintelling INVENTARISEER JAARROND DE FAUNA IN JE TUIN Achter het tijdschrift Groei & Bloei staat een grote landelijke vereniging met dezelfde naam. En wij hebben een missie. Groei & Bloei wil zoveel mogelijk mensen kennis van en liefde voor bloemen en planten bijbrengen én we willen Nederland vergroenen. Gelukkig zijn er nog veel meer organisaties die een groen en leefbaar Nederland voorstaan, een land waar het goed leven is voor mens, dier én plant. Om beter te weten hoe het met onze leefomgeving gesteld is en om te weten wat we moeten doen om die omgeving te verbeteren, organiseren we gezamenlijk de Tuintelling. Lees in het artikel in dit nummer hoe je mee kunt doen met dit positieve initiatief. Een goed begin van het nieuwe tuinjaar! Er staat wat dat betreft nog veel meer op het programma: verdiep je eens in potgrond, in het lieve leverbloempje dat al heel vroeg bloeit en in de voorjaarspracht van camelia. Zaai nu akelei, maak alvast een tuinkast, zodat je dit jaar alles netjes op kunt bergen, laat je niet neppen door plofbasilicum en ontferm je over huilende plantjes. Kortom, kom uit de startblokken voor een heel fijn nieuw tuinseizoen. Femmy ten Cate (hoofdredacteur)
DEZE MAAND BLOEMEN, PLANTEN & BOMEN 12 Betoverd door Camellia 20 Plofkip-basilicum 28 Op bezoek bij een Hepatica-kweker 54 Huilende plantjes 57 Akelei trekt zich nergens iets van aan PRAKTISCH 10 Advies 18 Tien vragen over potgrond 24 Tuinonderhoud in maart 35 Deze maand in Vera's moestuin 44 Zelf maken: tuinkast 54 Moestuinieren in een teil 70 Bloemschikken met takken en voorjaarsbloemen TUINEN & TUININRICHTING 6 Prille voorjaarstuin 22 Tuin met veel bollencombinaties 38 Doe ook mee met de Jaarrond Tuintelling 46 Verfijnde liefhebberstuin met strakke lijnen en weelderige beplanting 60 Groei & Bloei maatschappelijk actief 62 Gespot: kleine tuin die kans maakt op de titel Tuin van het Jaar 67 Wie durft: deskundig tuinadvies 78 Grote romantische wandeltuin met 25 thematuinen EN VERDER 9 Column De Gelukkige Tuinman 43 Tuinpost 52 Vers Geplukt 61 Word lid 74 Agenda 76 Wild konijn 82 Volgende maand G R O E I&BL O E I–MAART–2016 5 De charme van akeleien is dat ze hun eigen gang gaan. Ze zaaien zich gretig uit en kruisen gemakkelijk. Heb je eenmaal akeleien in de tuin, dan levert dat leuke verrassingen op. EIGENZINNIGE AKELEI
ZIN OM WEER TE BEGINNEN! meter in het Groningse Hoorn. Aan de voorkant ligt een idyllisch weggetje, waar veel fietsers passeren. Parallel daaraan stroomt aan de achterzijde een watertje of ’mare’, omzoomd door wilgen en esdoorns. Naast het boothuis verrijst een heuveltje, gevormd met uitgegraven grond voor dat bouwwerk. Op de top kijk je mooi uit over de tuin en de grazige omgeving. De hellingen en de gazonranden staan boordevol vroegbloeiende bodembedekkers als smeerwortel en longkruid, afgewisseld met verschillende helleborussen en imposante rozebloeiende schoenlapperslanten. Verspreid groeiende narcissen, amandelwolfsmelk en intens grijze salie trekken de aandacht. Dankzij slingerende hakselpaden kun je de natuurlijk aandoende beplanting overal van dichtbij bewonderen. Het blauwste blauw Longkruid Pulmonaria ’Blue Ensign’ wint het van maagdenpalm, tweejarig vergeet-mij-nietje en Omphalodes verna als het gaat om de titel ’het blauwste bloemetje’. De buxusvormen hebben Als de bollen hun neuzen boven de grond steken, de bloemknoppen van helleborus het haastig hogerop zoeken en kleur van vroege bloeiers verschijnt, dan kom je als tuinier spontaan uit je winterslaap. Doekine Toxopeus heeft haar tuinschoenen al aangetrokken. Het weer zit mee, dus lekker aan de slag! Boven I Hakselpaden brengen je overal in deze natuurlijke tuin. Onder I Het tweejarige vergeetmij-nietje, Myosotis sylvatica, is er ook in roze. N 6 G R O E I&BL O E I–MAART–2016 iet dat ze zich verveeld heeft de voorbije winter. Doekine Toxopeus vindt het best aangenaam om even met andere dingen dan tuinieren bezig te zijn, bloemschikken bijvoorbeeld. Gezellig binnen, terwijl het buiten triestig nat, stormachtig of bitter koud is. Maar nu is ze niet meer te houden. ”Als je ’s winters in de tuin rondwandelt, denk je: dat wordt nooit meer wat. Maar elk voorjaar gebeurt dat wonder weer en sta je verbaasd dat alles zo fris opkomt en kleur krijgt. Hoe oud je ook bent, daar blijf je van genieten.” Dikke knotwilgen markeren de toegang tot het huis en de langgerekte tuin van 2000 vierkante 2
De Gelukkige Tuinman Edwin Oden is psycholoog en tuinman. Hij schrijft iedere maand een column voor G&B en blogt op onze website. Zie: www.groei.nl. S Mtel je bloot aan andermans tuin ijn buurvrouw van verderop heeft een tuin om U tegen te zeggen. En dan bedoel ik U met een hoofdletter: haar lapje paradijs-op-aarde is werkelijk indrukwekkend. Het staat boordevol met ontelbaar veel verschillende soorten planten, de een nog mooier en sterker en bijzonderder dan de ander. Ik sta er versteld van hoe ze het voor elkaar krijgt dat alles het zo geweldig goed doet, en dat het hele jaar door. Uit haar tuin spreekt een enorme inzet en plantenkennis, dat zie je in één oogopslag. Niets dan respect heb ik ervoor, maar het allereerste wat in me opkomt, is toch: wat een vreselijke tuin is dit! Het is net de Tilburgse kermis met de muziek op 10. Au, knalrood botst op hardblauw, het broze wit van de naastgelegen pluimhortensia kan er niet tegenop. Mijn hart krimpt ineen bij de pelargoniums, die in strakke rechte banen in een doodse rechthoek onder een boompje stijf in het gelid zijn gedwongen. De keurig gewiede aarde tussen de uit elkaar geplaatste plantjes roept bij mij onwillekeurig de associatie op met een graf dat net is dichtgegooid. Duizelig word ik van de veelheid aan vormen en texturen die hier over elkaar tuimelen. Yucca, begonia, petunia, siergras, chrysant, zonnebloem: alles wat ze mooi vindt heeft buurvrouw bij elkaar gezet. Ik weet totaal niet wat ik ermee aan moet. En dan is er nog iets aan haar tuin waar ik instinctief van gruw: die golvende, hardgrijze, veel te hoge betonnen borderranden, die de hele santenkraam inklemmen. Ze zijn met de grootste zorgvuldigheid aangelegd, dat voel ik, maar het zijn oorverdovende paukenslagen op het verkeerde moment. Brr, huiver ik als ik erlangs loop, deze tuin is helemaal niet goed voor mijn gestel. Maar wacht eens even … is dat nou wel zo? Nee, realiseer ik mij, als ik er langer over nadenk. Het allerbelangrijkste ben ik namelijk vergeten: dat buurvrouws tuin een en al liefde is. Haar liefde voor de natuur en voor planten in het bijzonder spat ervan af. Wie zo goed is voor planten als zij, kan alles maken bij mij. En dan is er, denk ik, nog iets belangrijks: mijn heftige reactie zegt meer over mij dan over haar. Want telkens als je naar andermans tuin kijkt, kijk je in feite naar je eigen tuin: hè nee, die gele afrikaantjes bij die hardroze rozen, ga ik niet doen! Maar ook: hè ja, dat rijtje zonnebloemen naast de schuur is nou precies wat ik wil! Kortom, ik hoef mijn buurvrouw helemaal niet te veroordelen. Naar haar tuin kijken volstaat: je eigen tuin creëren is een proces van continu schaven en bijstellen, en andermans tuin op je laten inwerken helpt je daarbij. Ik raad iedereen dan ook aan om zich de komende tijd zoveel mogelijk bloot te stellen aan tuinen van anderen. Of ze nu je hoofd doen tollen, je in een spirituele toestand brengen, troost bieden of unheimisch maken: jij en je tuin worden er uiteindelijk alleen maar rijker en veelzijdiger van. ] G R O E I&BL O E I–MAART–2016 9 Foto: Sandra Verkic Foto's: iStockphoto e.a.
BETOVERD DOOR 2 1 Foto: MMGI/Marianne Majerus Wie nog nooit een bloeiende Camellia heeft gezien, zou de gevulde bloemen met een toef gele meeldraden in het hart, kunnen verwarren met een roos. Toch zijn beide planten geen familie, zelfs niet in de verte. Wel wedijveren ze met elkaar in schoonheid. 3 12 G R O E I&BL O E I–MAART–2016
CAMELLIA 4 5 6 C amellia, ook wel camelia of japanse roos genoemd, komt oorspronkelijk uit China en Japan en is een direct familielid van de theeplant (Camellia sinensis). Het is een wintergroene struik met dik, leerachtig blad en prachtig gevormde bloemen, die in de herfst/winter of het vroege voorjaar verschijnen. Hun kleuren variëren van wit tot roze, rood en lila, maar ook zachtgeel komt voor. In de loop van de achttiende eeuw werd Camellia bekend in Europa; botanici waren gefascineerd door de exotische bloemen en plantenjagers brachten nieuwe soorten mee van hun reizen. Vandaag de dag zijn er heel veel soorten en cultivars, met een grote verscheidenheid in bloemvorm en -grootte: de kleinste zijn 6 cm in doorsnede, maar er zijn ook cultivars met bloemen van wel 13 cm. Camelia’s zijn trage groeiers. Weliswaar kunnen ze uiteindelijk zo’n 3 m hoog worden, maar meestal halen ze dat niet. In de tuin stellen ze min of meer dezelfde eisen als rododendrons: ze houden van zure, licht vochtige en humusrijke grond en - net als bij rododendrons - groeien hun wortels vrij oppervlakkig. Onder struiken spitten of schoffelen is dus niet aan te raden. Halfschaduw is het beste Een plek in de halfschaduw is het beste, dan droogt de aarde onder de plant niet te sterk uit. In de zon kan ook, zolang de grond maar niet te veel opwarmt. Hoewel de hier verkrijgbare camelia’s in principe goed bestand zijn tegen onze winters, is de struik door z’n altijd groene blad toch kwetsbaar bij strenge of langdurige vorst. Vooral koude, schrale wind kan dan schade veroorzaken: het blad blijft immers vocht verdampen, ook als de wortels door de bevroren grond geen water kunnen opnemen. Een plek beschut tegen de (noord)oostenwind heeft dan ook LINKERPAGINA 1 I Camellia x williamsii. 2 I Edwin Deen. 3 I Camellia x williamsii ’Joan Trehane’. DEZE PAGINA 4 I Camellia x williamsii ’Debbie’. 5 I Camellia ’Inspiration’. 6 I Diverse 2 camelia’s. G R O E I&BL O E I–MAART–2016 13
FAVORIETEN VAN DE KWEKER 1 2 3 4 5 6 7 We vroegen Johan van Noort een top 10 te maken waaruit de enorme variatie van hepatica’s duidelijk wordt. Een bijna onmogelijke opgave gezien de meer dan zevenhonderd variëteiten. Toch is het hem gelukt om een selectie te maken. Johan valt vooral voor de plantjes met fellere kleuren: ”De bloemen steken dan mooi af tegen de rest”. Alle hieronder genoemde (en andere) hepatica’s worden 15 tot maximaal 25 centimeter 32 G R O E I&BL O E I–MAART–2016 8 9 Foto’s: Hepatica van Noort hoog en bloeien in maart-april. In het voorjaar willen ze een zonnige standplaats. In de zomer stellen ze een halfbeschaduwde plek op prijs. Zet ze daarom bij voorkeur tussen of naast bladverliezende bomen of struiken. 1 Mama Danuta: de bloemetjes van deze Hepatica lijken met hun glanzende, lichtroze blaadjes wel op een kaarsje. De stampers en meeldraden zijn omgevormd tot meerdere lagen afgeronde bloemblaadjes, die samen een rozetje vormen en aan de buitenkant omlijst worden door een laag kroonblaadjes in dezelfde kleur. Bij White Eye springt de groene stamper in het hart van de bloem in het oog. De meeldraden zijn gemuteerd tot smalle blaadjes, die met hun witte kleur prachtig contrasteren met de felroze bloemblaadjes. 2
Foto’s: iStockphoto VERA’S MOESTUIN maart ... de start van het seizoen EETBARE ACHTERTUIN SMAKELIJK! Foto: iStockphoto Foto: iStockphoto OOK VOOR BEGINNERS Maart markeert het echte begin van het moestuinjaar - de voorjaarszon lokt de moestuinier uit zijn winterslaap en het begint druk te worden op ons moestuincomplex. Traditioneel wordt de moestuin in voorbereiding op het nieuwe seizoen in het Foto: potterandrest.co.uk voorjaar omgespit om de grond los te maken en meststoffen onder te werken. Omdat ik het bodemleven niet wil verstoren, vermijd ik voor zover mogelijk het bewerken van de grond. Op de vaste bedden in mijn tuin wordt niet gelopen en meestal ligt er een mulchlaag op. Hierdoor wordt de grond niet compact en is spitten niet nodig! 2 IN MAART PLAN MAKEN ZAADZAKJES BESTELLEN RODE BES SNOEIEN BUITEN ZAAIEN: RADIJS, SLA, SPINAZIE, ERWTEN, WORTELS, RAAPSTEELTJES BINNEN ZAAIEN: TOMATEN, PEPERS EN AUBERGINE G R O E I&BL O E I–MAART–2016 35
JOUW TUIN TELT OOK MEE Foto: Imageselect Foto: iStockphoto Alle Nederlandse tuinen vormen samen een gebied vijfmaal zo groot als de fameuze Oostvaardersplassen. Daarover werd een bekroonde bioscoopfilm gemaakt. Of die er ooit zal komen over tuinen is maar de vraag. Toch zou de rijkdom aan planten diersoorten in tuinen wel eens groter kunnen zijn. Die natuurschat wordt nu in kaart gebracht en Groei & Bloei helpt daarbij. Doe ook mee! Foto: iStockphoto TEL MEE! Meedoen is niet moeilijk: • Ga naar www.tuintelling. nl en registreer je. • Maak eenmalig een ’tuinprofiel’ aan. • Kies welke soortgroepen (vogels, vlinders, enz.) je wilt tellen. Begin met de groepen waar je misschien al iets van weet. Uitbreiden kan later altijd! • Bepaal zelf hoe vaak en wanneer je telt. en tuin moet bij je passen. Voor de een is een tuin een onderhoudsarm stukje grond met veel tegels en wat potten voor een schijn van groen. Voor de ander is het met blote handen wroeten in structuurrijke aarde een genoegen op zich. E Maar er is geen tuin zonder natuur. Zelfs onder tegels houden zich nog honderden beestjes op en wilde plantensoorten laten zich maar moeilijk tegenhouden. Let wel: hoe gevarieerder de tuin, hoe rijker en interessanter het wordt. Vogels, egels, kikkers, padden, de mooiste vlinders en zweefvliegen - allemaal profiteren ze mee. Biologen en natuuronderzoekers richtten zich vanouds meer op natuurgebieden dan op de eigen omgeving. Sinds een paar jaar is dat aan 38 G R O E I&BL O E I–MAART–2016 het veranderen. Er is meer aandacht voor de natuurwaarden rondom ons huis, zoals de tuin. Samen met verschillende natuurorganisaties wil G&B helpen om dit nieuwe ’natuurbewustzijn’ te vergroten. Oog voor alles Hoe krijg je (nog) meer oog voor alles wat kruipt en vliegt in de tuin? Door er zelf onderzoek naar te doen en informatie te verzamelen over de tuin als leefgebied voor insecten, vogels en andere dieren. Om dit mogelijk te maken is de Jaarrond Tuintelling (www.tuintelling.nl) in het leven geroepen, een project waarin verschillende natuurorganisaties met elkaar samenwerken en waarvan G&B mediapartner is (zie kader op pag. 41). 2
tuinenshop de officiele Groei & Bloei webshop fijntuinieren voor 15.00 uur besteld, morgen in huis gratis verzending vanaf € 49,95 neem contact met ons op 085-489 66 33 Kweekkas van € 125,- nu voor € 99,gratis verzending Poppy kweektafel van €59,- voor € 49,gratis verzending de Wit Spork van € 49,95 nu voor € 44,95 gratis verzending + BacSac van € 99,- nu voor € 69,gratis verzending Grasmaaiset Greenworks van € 479,- nu voor € 429,Gazonmaaier, trimmer & 4Ah accu GardenGuard € 39,95 nu met gratis verlenging t.w.v. € 19,95 www.tuinen-shop.nl De off iciële Groei & Bloei webshop
EIGENZINNIGE AKELEI G&B-auteur Nicolien van Doorn is gek op akeleien. ”Hun grote charme is dat ze hun eigen gang gaan. Ze doen me denken aan mooie vrouwen die zich nergens iets van aantrekken. Je zaait ze tussen de rozen en het jaar daarop duiken ze op tussen de varens, met een flair alsof het zo hoort.” A keleien (Aquilegia) zijn allesbehalve voorspelbaar. Omdat ze zich uitzaaien, ’wandelen’ ze door de tuin. Daarbij kruisen ze onderling ook nog eens gemakkelijk, waardoor je van te voren nooit weet hoe de bloemen van de zaailingen eruit zullen zien. Alles bij elkaar zijn er zo’n honderdtwintig soorten, waarvan het merendeel bloeit tussen mei en juli. De variatie Foto: Visionspictures.com in bloemvorm en -kleur is enorm. De bloemen kunnen paars, blauw, roze, rood, geel, wit, tweekleurig; enkel of gevuld zijn. Er zijn ook akeleien met bont blad. Zoals bij veel voorjaarsbloeiers het geval is, ’kijken’ de bloemen van de akelei naar beneden om hun stampers en meeldraden te beschermen tegen sneeuw, hagel en slagregens, maar er zijn ook enkele soorten waarbij de bloemen rechtop staan. 2 Boven I Aquilegia formosa. Onder I Aquilegia chrysantha ’Yellow Queen’ tussen blauwe salvia en oranje Geum. Foto: Imageselect
G&B APELDOORN GROEI & BLOEI STADSTUIN Dat tuiniers van G&B graag in hun eigen tuin aan de slag gaan, is geen verrassing. Maar leden van de grootste tuinvereniging van Nederland zijn ook actief in openbare parken, schooltuinen, groenestraatprojecten en meer. Zo ook in een groente- en fruittuin in het stadshart van Apeldoorn. M idden in het drukke stadshart van Apeldoorn, waar eens vaal asfalt, een verwaarloosd trapveldje en een heleboel grijze stoeptegels lagen, verrees het Havenpark. Een deel van deze openbare groene oase werd aangepakt door enthousiastelingen van Groei & Bloei. Dankzij hen kwam er een moestuin van 200 vierkante meter, een boomgaard met leifruit en zes verhoogde bedden met mediterrane kruiden. Wat een goed idee, zo’n transformatie! Van de gemeente? Nee, van Mart Nederhof en Dick Vonhof, Groei & Bloei-ers van de afdeling Apeldoorn. Toen de gemeente in 2014 vroeg mee te denken over de inrichting van dit versteende terrein, kwam dit tweetal al snel met het plan voor deze stadstuin. ”Apeldoorn vergroenen, dat is wat wij willen. Tegel eruit, plant erin! De natuur terugbrengen in de stad”, vertelt Mart. ”Als tuinvereniging waren we op zoek naar een goede plek om onze moestuincursussen en 2 1 1 I G&B-er Mart Nederhof. 2 I Dick Vonhof kreeg van Groen Links Apeldoorn een lintje voor zijn werk. 3 I Met afgeschreven stoeptegels werden zes verhoogde bedden voor mediterrane kruiden gemaakt. 4 I Een van de cliënten van Omnizorg in de weer met het dagelijks onderhoud. 5 I Verse groenten voor Omnizorg uit de moestuin in het Havenpark. 3 4 5
workshops te geven, en stadsgenoten te tonen hoe je een kleine tuin ook met verticale elementen groen kunt inrichten. Voor een schuttingdeel van 180 bij 180 centimeter past bijvoorbeeld al een fruitboom.” Nadat de gemeente in februari 2015 akkoord ging, staken Mart, Dick en zes andere G&B-vrijwilligers de handen uit de mouwen. Omnizorg haakte daarbij aan. Deze zorginstelling voor daklozen en verslaafden is direct gelegen aan het terrein. ”Wij nemen het dagelijks onderhoud van de tuin op ons, als werkplek voor onze cliënten”, zegt Jet Jacobs, manager van Omnizorg. ”Die willen we bij al onze projecten regelmaat, zelfvertrouwen en trots geven. En wat is er mooier dan je groenten en kruiden verbouwen in je eigen achtertuin?” Mede dankzij G&B Apeldoorn, kreeg Omnizorg onlangs een subsidie van € 25.000.- van het Oranjefonds voor het moestuinproject. Hiermee kan er iemand worden aangetrokken om de cliënten van Omnizorg en de omwonenden samen te interesseren voor de moestuin. Fructuarium Samen met de bewoners van Omnizorg werd er in de moestuin gezaaid, verspeend en geplant. De fruitbomen kwamen van inwoners, bedrijven, verenigingen en scholen uit Apeldoorn na een oproep in de krant om er voor 15 euro eentje te adopteren. Dick: ”Met de namen van de donateurs erbij hebben we in mei een ’fructuarium’ van honderddertig verschillende vruchtbomen en -struiken kunnen planten, allemaal plat geleid en aangebonden aan draad. De zesduizend afgeschreven stoeptegels uit het gebied kwamen van pas bij de aanleg van de kruidenbedden. ”De kniehoge bedden, met een gestapelde rand, zijn gevuld met gerecycled materiaal en teeltaarde. Ideaal voor onder meer basilicum, wilde marjolein en tijm. Apeldoornse restaurants kunnen een bed adopteren en de kruiden gebruiken in hun keuken.” Dankzij de goede zorg en het zonnige seizoen waren de lavendel en rozemarijn afgelopen zomer bijna tot neushoogte gegroeid. ”Ik zag passanten er genietend aan ruiken. Dat is precies de bedoeling van onze stadstuin! En ik kon ze meteen vertellen dat G&B hier workshops geeft”, besluit Dick. ] Tekst Miriam Steiner-Dart G&B, de grootste tuinvereniging van Nederland, is ook actief in parken, schooltuinen en groenestraatprojecten kies voor KORTING of een CADEAU KIJK VOOR ALLE VOORDELEN, ONZE WELKOMSTCADEAUS EN FIKSE KORTING OP WWW.GROEI.NL WORD OOK LID GA NU NAAR GROEI.NL HET IS VOORDELIG & GEMAKKELIJK • Je ontvangt Groei & Bloei thuis en het is voordeliger. • Korting bij kwekerijen, tuincentra & evenementen. • Je kunt meedoen met leuke & leerzame groene activiteiten bij jou in de buurt. Foto: iStockphoto
TUIN OP SLECHTS 40 M² GENOMINEERD VOOR Met deze daktuin, een van de genomineerde tuinen voor de titel Tuin van het Jaar 2016, is Bart Biesot erin geslaagd om - naar eigen zeggen - op een postzegel een tuin te maken met verschillende ruimtes en alles erop en eraan. Die postzegel is een perceel van 40 vierkante meter, dat verdiept ligt ten opzichte van de omgeving. Maar de uitdaging zat hem niet alleen in het formaat. De betonnen vloer van de garage, die onder de woningen ligt, loopt door in de tuin. De entree van de woning ligt op de eerste TUIN VAN HET JAAR 62 G R O E I&BL O E I–MAART–2016
Takkenspel Luchtige takkenconstructies bieden steun aan voorjaarsbloemen. Maar schijn bedriegt. De takken zijn zodanig met elkaar verbonden dat ze een heel stevige basis vormen, en dat vraagt best wat oefening. Heb je daar geen zin in? Geen nood. Met een mooi kopje kom je ook een heel eind. Drijfhout NODIG • komvormige schaal • krammen • satéprikker • wikkeldraad • 20 drijfhoutjes van ± 23 cm lang • 1 blok nat steekschuim • plaatmos • lint van schapenwol • neprankje • 3 witte hyacinten • 2 witte Nerine-bloemen • 5 bloesemtakken • 3 Viburnum opulus ’Roseum’ • 3 orchideeënbuisjes • 5 takken Leucothoe-blad • 5 takken Eucalyptus-blad • 3 hazelaartakken met katjes • 3 witte kippeneieren op draad (facultatief) ZO BLIJVEN ZE MOOI • Snijd de takken amandelbloesem en Viburnum opulus (sneeuwbal) goed schuin aan. Zet ze in lauwwarm water en laat ze een dag in het water staan. Verwijder bij de Viburnum al het blad. • Steek de Viburnum niet zo in het steekschuim, maar gebruik met water gevulde orchideeënbuisjes. 70 G R O E I&BL O E I–MAART–2016 WERKWIJZE • Snijd het blok steekschuim doormidden, plaats de twee helften boven op elkaar tot een ’zuil’ en verbind ze met de satéprikker. • Omwikkel de zijkanten van de zuil met plaatmos, zet dit vast met krammen. • Wikkel het draad 1x om de zuil, draai het begin aan het einde vast. Knip de draad niet af, maar wikkel hem er nogmaals omheen en plaats er dan telkens een staand drijfhoutje achter. Houd de draad goed strak, zodat de takken niet opzij kunnen vallen. Wanneer je rond bent en alle houtjes verwerkt hebt, knip je het draad af. Maak het einde vast door het een paar keer onder de al zittende draad te draaien. Om dit draadje wikkel je een ’lintje’ schapenwol. • Plaats de hyacinten in het steekschuim, steek een gaatje voor met een bamboestokje. • Steek het groen rond. Laat het hier en daar buiten de drijfhoutjes steken voor een speels effect. • Plaats eventueel de eitjes. Prik met een satéprikker door het gaatje van het ei om nog een gaatje te maken aan de andere kant. Haal een draadje door de gaatjes en buig de uiteinden om tot twee pootjes. Plaatst hiermee de eieren schuin in de zijkant van het stuk. • Verwerk de Viburnum-bloemen (in buisjes). • Verdeel de fijne materialen, ze mogen iets boven het stuk uitsteken. • Steek tot slot de katjes horizontaal tussen de houtjes door naar buiten en drapeer de neprank over het stuk, maak de uiteinden vast aan de houtjes. TIP Vul het water in de buisjes elke dag aan en geef het stuk om de dag van bovenaf water met een gietertje. Beeld, tekst en arrangement Marieke Nolsen
Perenhout NODIG • mooie pot • vuilniszak • nat steekschuim • wikkeldraad • satéprikker • 7 stukken perenboomhout; wit gespoten • Amaryllisbol • 3 orchideeënbuisjes • 3 bloemen van Viburnum opulus ’Roseum’ • 7 wit-roze tulpen • 4 Nerine-bloemen • 5 takken amandelbloesem • 10 klimopblaadjes • 10 Eucalyptus-takjes WERKWIJZE • Bekleed de pot met de vuilniszak. Zet het natte steekschuim erin, het mag iets boven de pot uitsteken. Knip de zak af bij de rand van de pot. • Steek twee satéprikkers door de Amaryllis-bol en plaats hem aan de zijkant van de pot. • Steek twee korte perenboomtakken rechtop in het midden en twee iets lager aan de zijkant. Deze takken moet houvast bieden aan de overige takken, die je schuin in het stuk legt. Verbind alle takken met elkaar met behulp van een wikkeldraadje. Tussen de takken moet voldoende ruimte zitten om de bloemen doorheen te steken. • Plaats eerst de tulpen en vervolgens de Viburnum (in buisjes). Steek hier heel losjes de Eucalyptus, Nerine en bloesem tussen. • Werk het zichtbare steekschuim weg met klimopblaadjes op draad. TIP • Neem als basis een vaas die iets taps toeloopt, dat geeft altijd een mooi effect. • Wanneer je het steekschuim goed nat houdt (eenmaal opgedroogd, neemt het geen water meer op), kun je de bloemen steeds weer vervangen. Beeld, tekst en arrangement Marieke Nolsen Voorjaarstakken NODIG • schaal • voorjaarstakken uit de tuin • ranonkels of een andere voorjaarsbloem • binddraad WERKWIJZE Maak met binddraad een stabiel staketsel van voorjaarstakken. Er mogen ook takken naast de schaal komen te staan. Bind alles zorgvuldig aan elkaar vast. Als je de constructie in zijn geheel kunt verplaatsen, weet je dat alles goed vast zit. Plaats hem in de schaal en schenk er voldoende water bij. Verwerk de ranonkels tussen de takken, zorg er voor dat ze in het water staan. Wil je liever iets uitbundigers? Werk dan met meerdere soorten bloemen. ] Arrangement Petra Staalduinen uit Amersfoort/Beeld en tekst Vera de Boer TIP Vul eens een kop en schotel met voorjaarsbloemen! Foto: Marieke Nolsen G R O E I&BL O E I–MAART–2016 71
2 1 1 I In de ’regenboogtuin’ van 250 m² staan zo’n 50 plantensoorten, die bloeien in rood, oranje, geel, groen, blauw en paars. Hier komt vrijwel de hele dag zon, dus het is een geschikte plek voor zonaanbidders als Solidago ’Strahlenkrone’ (guldenroede, rechtsonder, zowel in bloei als uitgebloeid), Pennisetum alopecuroides ’Hameln’ (lampenpoetsergras), de eenjarige Cleome spinosa (kattensnor), Echinops (kogeldistel), Persicaria, Eupatorium rugosum ’Chocolate’ met bruinpurperen blad, pompondahlia’s, en rechts de warmgele Rudbeckia fulgida ’Goldsturm’. Er is bewust niet veel geel toegepast: ”Te veel daarvan zou al snel te agressief voor het oog worden.” 2 I Blauwpaarse ’bloemenweide’, met o.a. de hoge, dieppaarse aren van Lythrum virgatum (kattenstaart) en op de voorgrond Verbena bonariensis (ijzerhard). 3 I De ’bollelaan’ met buxus en Carpinus betulus (haagbeuk). 4 I De voormalige garage werd omgebouwd tot tuincafé met veranda. 78 G R O E I&BL O E I–MAART–2016 3 IN DE BAN VAN Ingeklemd tussen een bos en een weiland ligt de tuin van Jan Nauta en zijn vrouw Nicolette. De grote, romantische wandeltuin met 25 thematuinen is in het seizoen dagelijks open voor bezoek. Jan: ”Als je zo’n grote tuin hebt, is het veel leuker hem niet alleen voor jezelf te houden.” M 4 eer dan de helft van hun leven wonen Jan Nauta en zijn vrouw Nicolette al op deze rustige plek in Drenthe, in de buurt van het dorpje Ruinen. Op Jans gezicht verschijnt een milde glimlach zodra hij vertelt over de begintijd van hun tuin. Wat nu een bezoekerstuin is, die van maart tot oktober dagelijks zo’n vijftig tot honderd bezoekers trekt, was toen Jan en Nicolette hier arriveerden een oude boerderij met 1,2 hectare weiland. ”Toen waren we nog helemaal niet van plan hier een grote bezoekerstuin te maken”, vertelt Jan. ”We kwamen uit de stad Hoogeveen en wilden graag op het platteland wonen. 2
5 DE TUIN 6 5 I De waterspiegel ligt 50 cm onder het maaiveld; in combinatie met de omringende beplanting zorgt dit voor een natuurlijk effect. Tussen de bomen door heb je uitzicht op de weilanden. 6 I Detail van de ’berkentuin’ met het siergras Molinia. 7 I In de kleine kwekerij kun je planten kopen die in de tuin te zien zijn. 8 I Jan en Nicolette. 7 8 G R O E I&BL O E I–MAART–2016 79
VOLGENDE MAAND IN GROEI BLOEI • Kwekers blijven bezig met het ontwikkelen van nieuwe LUPINEN. Ze leven meestal niet zo lang maar hun bloemtrossen zijn indrukwekkend. • Drie tuinontwerpers vertellen hoe je een uitgebalanceerde TUINVERLICHTING aanlegt. • Tuinarchitect Arjan Boekel ontwierp een persoonlijke tuin met een niet-alledaagse afscheiding: een SCHUTTING VAN LEEM. • Het is een misverstand dat BLOEMBOLLEN tussen de VASTE PLANTEN voor veel werk zorgen. Elly en Jan Giesen planten er elk jaar zo’n vijfduizend. • Bij de biologische kwekerij Dependens vind je gewone en heel bijzondere VLINDERSTRUIKEN. • Overbeharing wordt meestal niet gewaardeerd, maar bij het WILDEMANSKRUID is het juist een van de charmes. • Romke van de Kaa ging op zoek naar nieuwe MAGNOLIA’S. Gele en donkerroze bloemen zijn de nieuwe trend. • De populaire ZOETE AARDAPPEL kun je ook zelf kweken. Moestuinspecialist Vera Greutink legt uit hoe. NEDERLAND Lidmaatschap /abonnement Een abonnement op Groei & Bloei betekent automatisch een lidmaatschap van de vereniging Groei & Bloei en omgekeerd. Leden kunnen deelnemen aan de activiteiten van de afdeling in de woonomgeving of andere afdelingen. Het lidmaatschap loopt van 1 januari tot en met 31 december en wordt stilzwijgend jaarlijks verlengd. Bij tussentijdse toetreding is een evenredig deel van de contributie verschuldigd. Contributie 2016: € 68,95. Gemeenten, instellingen en bedrijven € 87,50. Opzeggen: voor 1 oktober 2016. Schrijf naar Groei & Bloei, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer of e-mail: leden@groei.nl. • Wil je zelf lid/abonnee worden of iemand als lid opgeven? Ga naar www.groei.nl of vul de aanmeldingskaart in dit tijdschrift in of bel 079-3681225. • Heb je vragen over de bezorging? Ga naar www.groei.nl, optie ledenservice, of bel 079-3681225. • Heb je vragen over de contributiebetaling? Bel 079-3681225. • Wijzigt je adres of is je adres onjuist? Ga naar www.groei.nl, optie ledenservice, of stuur een briefje naar Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer. • Wil je een verzamelband bestellen of een nummer nabestellen? Dit kan via de webwinkel van Groei & Bloei: www.tuinen-shop.nl. • Heb je groenvragen? Stuur een e-mail naar groenadvies@groei.nl, of een brief naar Groenadvies, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer. Deze service is uitsluitend voor leden; vermeld daarom altijd je lidnummer. • Voor overige vragen: Groei & Bloei, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer telefoon: 079-3681215 e-mail: secretariaat@groei.nl TIJDSCHRIFT REDACTIE Anne Boot, Femmy ten Cate (hoofdredacteur), Fransje van Dorp, Tina Lenz (basisontwerp), Marianne van Leijen, Janine van Nunen (redactiesecretaresse), Marja van Rooij (eindredacteur), Sandra Verkic (beeldredacteur) en Mariëtte van Vucht (webmaster) Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer Telefoon: 079-3681235 E-mail: redactie@groei.nl DIT & MEER IN HET APRILNUMMER VAN GROEI & BLOEI 82 G R O E I&BL O E I–MAART–2016 ART DIRECTION Femmy ten Cate VORMGEVING M&D vormgevers LITHOGRAFIE Marc Gijzen DRUKKERIJ Corelio Printing, Erpe-Mere DISTRIBUTIE B.V. Aldipress, Utrecht; AMP N.V. Brussel. ISSN 0017-4475 ADVERTENTIE-VERKOOP 55COMMUNICATIONS Koelmalaan 350, 1812 PS Alkmaar Telefoon: 072-2010140 E-mail: info@55communications.nl © (Gedeeltelijke) Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de redactie en met duidelijke bronvermelding.
1 Online Touch