RECREACTIE 3 | mei 2022 magazine over recreatie en toerisme Ons klimaat verandert Hoe ga je daarmee om? Kun je de nieuwe risico’s van de klimaatverandering verzekeren? Na 24 jaar wachten start It Soal met de nieuwbouw De stelling: ‘de wolf is een bedreiging voor de recreatie’
Dé specialist in de bouw van sanitaire units van hoge kwaliteit Maatwerk dat volledig aan uw wensen voldoet Volledige ontzorging van ontwerp tot sanitaire installatie Innovatieve milieu- en energiebewuste oplossingen Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialen Units zijn schakelbaar, fl exibel en verplaatsbaar mobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie
t e KLAAR VOOR HET NIEUWE SEIZOEN? Een goed begin is het halve werk. Daarom wensen wij alle ondernemers een mooie start van het nieuwe seizoen! Benieuwd naar aankoop- of verkoopmogelijkheden? Neem contact op met één van onze specialisten: Adri Mijnheer, Thijs Lunenburg, Rianne Jansen, Yvette Mijnheer, Maxx Hup of Harm-Jan Mooiweer. vandeloosdrechtrbm.nl Verblijfsrecreatie Watersport Dagrecreatie Sport en Wellness DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR F.A. Molijnlaan 28, 8071 AG Nunspeet Tel: 0341 - 25 23 63
AL MEER DAN 40 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN
colofon voorwoord Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Wanda van Eck, Jeff rey Belt, Stijn Boode Marike Rosier Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Rutger van de Maat, Jeroen Kamphuis Vormgeving: Jessica Dales, Dock35 Media Coverfoto: NBTC / Daan Steijnen van Eck Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, communicatie@hiswarecron.nl, (033) 303 9700, 65 euro per jaar. 32,50 euro voor studenten en medewerkers van recreatiebedrijven. Gratis voor HISWA-RECRON-leden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWA-RECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. PARTNERS IN BUSINESS: Manager Communicatie De wolf Voor je ligt een interessante editie waarin klimaatverandering en klimaatadaptatie een grote rol hebben. Wat betekenen overstromingen, bosbranden, droogte of juist veel neerslag voor onze sector? Hoe pas je je bedrijf hierop aan? Kan dat wel? In de coverstory een paar prachtige verhalen van ondernemers en inzichten van een wetenschapper van Wageningen University & Research en van de directeur Natuur van het ministerie van LNV. Belangrijkste boodschap: wees voorbereid! In een ander artikel lees je over de verzekerbaarheid van dit soort risico’s – met grote gevolgen. Het wordt er niet makkelijker op om een goede verzekering te vinden en zeker niet om dit betaalbaar te houden. Breng dus zelf de risico’s in kaart voor je bedrijf en bedenk wat je hiermee wel of niet wilt. Het artikel dat mij deze keer het meeste prikkelde is de Stelling: ‘De wolf is een bedreiging voor de recreatie’. Uiteraard zijn er KENNISPARTNERS: voor- en tegenstanders. Ik ben dus zo’n recreant die ernaar uitkijkt om een keer een wolf te zien tijdens een boswandeling. Toen laatst op meerdere plekken binnen een paar kilometer van mijn huis een wolf werd gespot – zelfs in een woonwijk in Amersfoort – werden mijn wandelingen anders. Ik kijk continu speurend rond, denk van elk stuk rondslingerend hout of bruingrijs struikgewas dat het een wolf is. Mijn wandelvriendin (bang voor wolven) wordt er niet goed van. Tot nu toe heeft het nog niets opgeleverd. Behalve dat ik ander wild zoals reeën nog beter in de gaten heb, ook omdat de bomen nu nog niet allemaal in het blad zitten. Vanavond ga ik weer op pad. Wie weet kom ik hem dit keer tegen? Veel leesplezier! 03-2022 | Recreactie 5
Bereid uw camping voor op de toekomst IAAPA Expo Europe is de plek waar duizenden recreatie en leisure professionals samenkomen om de laatste trends te ontdekken. Honderden leveranciers presenteren hun innovaties, waaronder speeltoestellen, zwembadinfrastructuur en springkastelen, maar ook bijvoorbeeld nieuwe concepten qua eten & drinken en reservatiesystemen. Mis uw kans niet om uw vakantieresort/camping op te waarderen. BEURS: 13–15 Sept. | 2022 CONFERENTIE: 12–15 Sept. | 2022 LONDEN, VERENIGD KONINKRIJK HOU JE AGENDA VRIJ IAAPA.org/IAAPAExpoEurope @IAAPAEMEA | #IAAPAExpos
inhoud Informatief Opinie 08 14 24 26 35 36 37 Onder de aandacht Kort nieuws uit de branche Coverstory Storm, droogte en overstromingen: bereid je goed voor op de klimaatverandering Onderzoek Positieve scenario’s voor de vrijetijdssector Praktijkdag Eindelijk weer een Praktijkdag Buitensport! Kennis delen Problemen rond verkoopprovisie Vakinfo Eff iciënt voldoen aan legionellaregels Productnieuws Een overzicht van de laatste innovaties 13 20 22 28 30 De stelling De wolf bedreigt de recreatiesector. Eens of oneens? Mens&bedrijf Verzekeren Klimaatverandering leidt tot nieuwe risico’s In beeld Interieur met een personal touch De bezieling Na 24 jaar wachten mag camping It Soal aan de slag met de nieuwbouw Column RecreAnders 03-2022 | Recreactie 7
onder de aandacht Nieuwe cao’s De cao HISWA was al eerder rond, inmiddels is ook de cao Recreatie akkoord bevonden door werkgevers en werknemers. De cao Dagrecreatie was al op een eerder moment ongewijzigd ver lengd voor 2022. De cao Recreatie heeft een looptijd van 1 januari 2022 tot en met 31 december 2023. Er zijn meer wijzigingen, maar het belangrijkste zijn de volgende loonsverhogingen, die in de cao zijn opgenomen: 4% per 1 april 2022, 2% per 1 januari 2023 en 1% per 1 juli 2023. De jeugdschalen worden per 1 januari 2022 extra verhoogd met 5%. De loonsverhogingen die in de cao Recreatie voor 2022 zijn afgesproken, gelden ook voor de cao Dagrecreatie. De volledige teksten zijn te zien op hiswarecron.nl (zoekterm: cao) Kun je toeristen spreiden? Roompot Zonnecollectief Roompot wil in 2030 de CO2 -footprint halveren. Vorig jaar kondigde de keten al aan om zelf meer dan 4.500 zonnepanelen te plaatsen op het hoofdkantoor en de centrumgebouwen van acht parken. Dat gaat jaarlijks 1,6 miljoen kWh groene stroom opleveren. Nu wil Roompot ook de particuliere eigenaren van Roompot-recreatiewoningen stimuleren tot het aanbrengen van zonnepanelen. Daartoe is het Roompot Zonnecollectief opgezet. Dat doet de eigenaren per park een voordelig aanbod. Zo hoopt het concern meer groene stroom op te wekken, minder CO2 uit te stoten en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen. Beleidsmakers willen toeristen meer spreiden over het land, maar kan dat wel? Onderzoek van BUas, samen met Marketing Oost, NBTC en Travel with Zoey, laat zien dat écht kan. En dat het bezoek aan minder bekende hotspots zeker niet leidt tot een slechtere vakantie-ervaring. Het onderzoek werd uitgevoerd met medewerking van tien Overijsselse vakantieparken. Daarbij werden 150 gasten gevolgd, waarvan de helft tips kreeg voor de bekendste uitstapjes in de regio, en de helft tips voor minder bezochte trips (beleidsgestuurd). Via WhatsApp konden ze chatten en aanvullende tips ontvangen. Voor de vakantie-ervaring bleek er geen verschil te zijn tussen de twee groepen. www.celth.nl (zoekterm: toeristen spreiden) Toverland LIVE! Toverland haakt in op de festivaltrend met Toverland LIVE! Op de avond van 21 mei organiseert het attractiepark in Sevenum een festival vol swingende stages, spectaculaire achtbanen en sensationele artiesten. Dat zijn publieksfavorieten als Maan, Rolf Sanchez en Kris Kross Amsterdam. De vier outdoor themagebieden bieden die avond elk een eigen beleving. Entreegebied Port Laguna is het tropische middelpunt van het festival, waar de hoofdacts optreden. In de Magische Vallei zorgt dj Rewind voor een magische mix van hits van toen en nu. Lekker loungen met de houten achtbaan Troy als achtergronddecor kan in Ithaka. Het vierde themagebied wordt een unieke club, waar de beats van de dj’s gepaard gaan met een night ride in wing coaster Fenix. ¯ 8 Recreactie | 03-2022 Foto: NBTC
Opvolging Camping Meistershof Alfred Klaassen, zoon van huidige eigenaars Janneke en Wim Klaassen, neemt per 1 januari 2023 Camping Meistershof (Lheebroek) over. Hij wordt de derde generatie van de familie die het bedrijf overneemt, vertelt een trotse Janneke Klaassen. “En hij zal het bedrijf weer aanpassen naar zijn eigen inzichten”, vertelt ze. “De nadruk komt te liggen op campers. Nu is dat voor ons ook al een belangrijke groep, we kunnen zo’n 45 campers kwijt. Straks wordt het bedrijf vrijwel geheel ingericht voor campers. Dan komen er zo’n 90 camperplaatsen, naast ongeveer 15 tot 20 gewone kampeerplaatsen.” Om dit te faciliteren wordt er geautomatiseerd. Inmiddels is er een aanmeldzuil en een systeem waarbij campers al geruime tijd tevoren specifieke plekken online kunnen reserveren. Door kentekenherkenning gaat dan automatisch de slagboom ophoog. Met de focus op campers komt er ook een nieuwe naam voor het bedrijf. Wat het gaat worden, wil Klaassen nog niet zeggen. “De burgemeester zal dat op 10 juni bekendmaken.” Camping Meistershof is al vanaf het prille begin in 1969 lid van RECRON. 4-5 juni: Meevaarweekend In het weekend van 4 en 5 juni organiseert HISWA-RECRON voor de tweede keer het Meevaarweekend. Dit vormt onderdeel van de campagne Welkom op het Water. Tijdens dit weekend wordt aan booteigenaren, watersportondernemers en -verenigingen gevraagd om iemand mee het water op te nemen die nog nooit gevaren heeft. Aan alle bedrijven en verenigingen gaat de oproep uit om zo veel mogelijk watersporters te enthousiasmeren voor dit prachtige weekend! Zet jij je deuren open om potentiële watersporters welkom te heten? Of gaan vanaf jouw locatie watersporters met hun gasten het water op? Meld de activiteit aan. Zo kunnen we samen zoveel mogelijk mensen overstag laten gaan. www.meevaarweekend.nl Snackautomatiek voor honden Landal GreenParks richt zich al langer op de gasten die hun hond mee willen nemen op vakantie. Er is een ruim aanbod aan speciale ‘hondenbungalows’. Nu heeft Landal, samen met Nestlé Purina, de eerste twee hondensnackautomaten geplaatst op Landal Rabbit Hill (Uddel) en Landal Twenhaarsveld (Holten). Gasten met een huisdier ontvangen bij aankomst een gratis munt waarmee ze een hondensnack naar keuze uit de automaat kunnen halen. De automatiek werkt ook met € 2,- munten. 03-2022 | Recreactie 9 Foto: Wanda van Eck
Foto: Jachthaven De Vrijheid Foto: Yuverta onder de aandacht Besparen op energiekosten Bungalowpark Het Verscholen Dorp (Harderwijk) is sinds vorig jaar deelnemer aan HISWA-RECRON Energie. Daarmee heeft het park een forse stijging in energiekosten kunnen voorkomen. Manager Sisco Fuster is erg tevreden over de service van EnergyProof, dat het inkoopcollectief begeleidt. HISWA-RECRON Energie groeit. In 2021 hebben dertig leden van de vereniging zich aangemeld als nieuwe deelnemers. Het Verscholen Dorp is er daar eentje van. Sisco Fuster heeft het park met 132 eenheden in 1993 overgenomen, samen met Jannette Bijsterbosch. Ze zijn inmiddels al bijna dertig jaar lid van HISWA-RECRON. Toen de energieprijzen vorig jaar begonnen te stijgen, gingen zij op zoek naar een andere energieleverancier. “Via de portal van HISWA-RECRON zijn we terecht gekomen bij Top Supplier EnergyProof. Robert Ensel heeft ons heel snel, gericht en accuraat geholpen en kwam met een aantrekkelijk voorstel. Toen was de keuze snel gemaakt”, aldus Fuster. Buiten de Nieuwe leden Tussen 15 februari en 15 april zijn de volgende bedrijven lid geworden van HISWA-RECRON. Welkom! • Qualia Tenders, Emmeloord, www.qualia-tenders.nl • Camping Tuinenburg, Zaamslagveer, www.campingtuinenburg.nl • Mooirust, Leersum, www.mooirust.nl • Jachthaven De Vrijheid, Warns, www.de-vrijheid.nl • Share The Otter, Loosdrecht, www.deotterloosdrecht.nl • Recreatiepark De Heimolen, Baarle-Nassau, www.deheimolen.nl • Surla Groep, Kaageiland, www.surla.nl • Allround Yachting, Enkhuizen, www.allroundyachting.nl • Van Tilburg Botenstalling, Heijningen, www.vantilburgbotenstalling.nl • Capfun Nederland, Rheezerveen, www.capfun.nl • Windsafe Sailing, Oosterwolde Het Verscholen Dorp scherpe tarieven is Fuster erg tevreden over de manier waarop hij is ondersteund. “We kwamen uit een situatie waarbij we energie op de dagmarkt inkochten. Met het aanbod van EnergyProof konden we aanhaken op de veel voordeliger tarieven van het collectief. We hebben ook geen omkijken gehad naar het regelen van contracten. Alles verliep duidelijk, snel en correct.” Nieuw audit-systeem voor buitensport De gecertificeerde buitensportbedrijven (met het VeBONveiligheidskeurmerk) maken al jaren gebruik van het digitaal audit-systeem van Komma. Komma gaf vorig jaar echter aan dat het systeem sterk is verouderd en dat er veiligheidsrisico’s dreigen. HISWA-RECRON heeft – in nauw overleg met het bestuur van de bedrijfsgroep Buitensport/VeBON – de mogelijkheden geïnventariseerd voor een nieuw platform. Daarbij is besloten over te stappen naar een nieuw veiligheidsmanagement systeem (VMS), van een andere leverancier. De digitale audits (voor certificering voor het VeBON veiligheidskeurmerk) zullen vanaf de zomer plaatsvinden in het VMS van de Stichting KMVK. Met Komma zijn goede afspraken gemaakt over de overdracht van gegevens. Meer informatie bij Charlotte de Baat van HISWA-RECRON c.debaat@hiswarecron.nl 033 - 303 9719 03-2022 | Recreactie 11
Accommodation Management Het draadloze beheersysteem voor uw vakantiepark • Toegangsbeheer • Energiebesparende thermostaten • Melding bij rook, brand, lage cv-druk, inbraak, vorst of spanningsuitval • Te koppelen met uw reserveringssysteem www.icy.nl Dichtbij jouw branche Jouw accountant, overal dichtbij Jouw bedrijf, branche en uitdagingen. Wij willen het van dichtbij meemaken. Dat doen we vanuit een landelijke actieve organisatie en vanuit een kantoor dat altijd om de hoek zit. Samen werken hier meer dan 1000 specialisten in accountancy en bedrijfsadvisering met brede financiële kennis én specialistische branchekennis. Met Alfa haal je veel kennis van de recreatiesector in huis. Niet voor niets zijn we partner van HISWA-RECRON. Bij Alfa vind je adviseurs die dichtbij je camping of bungalowpark staan. Eén voor één zijn het specialisten met een actuele kennis van recreatiezaken, ook als het gaat om complexe weten regelgeving. Alfa Accountants en Adviseurs Anders Celsiusstraat 3 7442 PB Nijverdal Neem voor meer informatie contact op met Wim Kappers via (088) 2532804 of Herma Brinkhuis via (088)2532803. 088 2532750 nijverdal@alfa.nl www.alfa.nl Bespaar veel energie
onder de aandacht RecreAnders 170 subsidieregelingen Op aandringen van onder andere HISWA-RECRON heeft het ministerie van Economische Zaken onderzoek laten uitvoeren door bureau Dialogic naar subsidieregelingen voor de gastvrijheidssector. Voor het onderzoek zijn ook ondernemers geïnterviewd, waaronder zeven watersport- en recreatieondernemers die aangesloten zijn bij HISWA-RECRON. De uitkomst is dat er in totaal 170 regelingen zijn die relevant zijn voor ondernemers in de sector. Dat zijn overwegend regelingen op het gebied van innovatie, duurzaamheid en digitalisering. De gastvrijheids sector benut de subsidies veel minder dan mogelijk zou zijn. Dat heeft diverse oorzaken, zoals een gebrek aan tijd en kennis om mee te doen met de vaak zeer complexe regelingen. De resultaten zijn weergegeven in een onderzoeksrapport met – toch wel heel interessant – vanaf pagina 66 informatie over alle 170 regelingen. www.hiswarecron.nl (zoekterm: Dialogic) Rabobank: snel herstel recreatiesector In de meest recente leisure update schetst de Rabobank een positief beeld van de ontwikkeling van de sectoren horeca en recreatie. Daarbij zitten wel grote verschillen tussen de deelsectoren, meldt de Rabobank. Bedrijven die afhankelijk zijn van internationaal toerisme herstellen trager. Jos Klerkx, sectormanager leisure, geeft een toelichting: “We verwachten dat vakantieparken en campings in 2022 alweer boven het niveau van 2019 komen. Maar met name hotels in grootstedelijk gebied en afhankelijk van de zakelijke reiziger zullen langer op herstel moeten wachten.” Dit jaar verwacht Nederland ongeveer 12 miljoen bezoekers uit het buitenland. Dit is 90% meer dan in 2021, maar nog altijd ruim 40% minder dan in 2019, toen het aantal buitenlandse toeristen 20,1 miljoen bedroeg. Het buitenlands toerisme uit de omliggende landen herstelt zich veel sneller dan uit het verre oosten of de VS. De inflatie en het personeelstekort ziet de bank als bedreigingen voor de ontwikkeling van de sector in de komende jaren. Rutger van de Maat ondernemer De kloof Alles wordt duurder. Even omdenken: dat betekent ook dat ons huidige bezit meer waard wordt. Daarnaast zijn onze medewerkers meer waard geworden dan ooit. Het mooiste komt nog: de forse inflatie zorgt ervoor dat onze schulden minder waard worden. Gefeliciteerd! Voor ons hoe dan ook geen crisis. 3-0 voor, en we zitten nog maar in de eerste helft. Maar val niet in slaap. Er is nog een helft te spelen. De kloof in de wereld tussen arm en rijk wordt groter. Is er in de branche ook een kloof? Ik weet het niet. En wat de tijd zal brengen, durf ik ook niet te voorspellen. Geven de stenen de benen en wordt het massa is kassa? Of wordt het de tijd van de verdere uitsplitsing van exploitatie en vastgoed, omdat ons kapitaal te duur wordt? Ik ben Louis van Gaal niet, en kan (en wil) het dan ook niet voorspellen. Maar dat er nieuwe uitdagingen op ons afkomen, weet ik zeker. Louis verandert het systeem van 4-3-3 (11) naar 1-3-4-1-2 (11). Wat ga jij doen? Hoe jij je exploitatie ook voert, er zijn altijd kansen. Creatief omgaan met je speelwijze mag, maar blijf met 11 spelers in het veld staan. Maak je bedrijf in mogelijk moeilijke tijden nóg kapitaalintensiever met investeringen die renderen op de korte termijn en investeer zeker ook in je medewerkers en gasten. Want een winning team bevriezen is kapitaalvernietiging. De kortetermijnwinst zal verlagen, maar de langetermijnwinst en mogelijkheden nemen toe. En in al die cycli duurt een mindere periode veel korter dan een goede periode. Dat is zeker. De zon schijnt dus en de sfeer in het stadion is goed. Maar de tweede helft moet nog gespeeld worden. Doe je dit op halve kracht en groeit je kapitaal ondergemiddeld mee, dan weet je zeker dat je aan de verkeerde kant van de kloof zit. 03-2022 | Recreactie 13 Foto: Center Parcs
coverstory Klimaatverandering en klimaatadaptatie ‘Goed voorbereiden scheelt enorm’ Het klimaat verandert en dat heeft onmiskenbaar gevolgen voor de recreatiesector. Het weer – en de overlast die daaruit voortkomt – wordt steeds extremer. Wat staat ons te wachten en hoe kunnen ondernemers in watersport en recreatie daar het beste op inspelen? “Neem alle maatregelen die je kunt en wees goed voorbereid als het een keer misgaat”, stellen de experts. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: ‘t Geuldal, Shutterstock, De Wildhoeve Afgelopen jaar viel de zomer een beetje tegen. Niet dat het een slechte zomer was, maar we beginnen als Nederlanders al gewend te raken aan die lange, hete zomers. Maar de wat wissel14 Recreactie | 03-2022 vallige zomers, met af en toe een buitje, horen eigenlijk veel meer bij ons klimaat. Toch zullen de hete zomers steeds vaker voorkomen, zo laten klimaatmodellen zien. Die kunnen gepaard gaan met lange perioden van droogte. Zo zullen ook stormen en regenbuien extremer worden. Experts voorspellen het al jaren; inmiddels heeft Nederland het ook in de praktijk meegemaakt.
‘Wateroverlast en langdurige droogte bedreigen ook recreatiebedrijven’ Steeds vaker zijn er ook kleine natuurbranden – en je kunt erop wachten tot er een keer een echt grote brand komt. Dit voorjaar woedde er een drielingstorm die vijf dagen duurde. Vorig jaar overstroomden de rivieren in Limburg door de combinatie van hoog water en aanhoudende regen. Het zijn excessen waar we ons op moeten voorbereiden. Overstroomd Maike en Raymond Vaessen van Camping ‘t Geuldal in Meerssen waren in juli 2020 zelf op vakantie in Zeeland, toen de veiligheidsregio belde. Of ze hun Limburgse bedrijf met 700 gasten onmiddellijk wilden evacueren. Ze sprongen in de auto en reden terug naar Limburg. “Het water steeg zo ontzettend snel”, vertelt Maike Vaessen. “Gelukkig waren we er op tijd bij. De meeste mensen hebben hun tenten en caravans nog weg kunnen halen. Bij de caravans die bleven staan stond het water in de voortent soms een halve meter hoog. Soms stond het zelfs in de caravan.” In allerijl werden nog schotten geplaatst voor de brasserie van het bedrijf. Die stond er pas twee jaar. De vloer overstroomde uiteindelijk wel, maar de schade bleef beperkt. “Het ergste kwam daarna pas”, vertelt Vaessen. “Want het bleef maar regenen. Uiteindelijk was de hele camping drassig. Dat is nog maanden zo gebleven en daar hebben we ook veel problemen over gehad met gasten. We hebben vorig jaar erg veel schade geleden.” 03-2022 | Recreactie 15 >
MAXimaal genieten! U doet er alles aan om uw gasten www.hertzinger.com tel: 033-4610337 info@hertzinger.nl maximaal te laten genieten. Nu Viaplay de Formule 1 races live uitzendt wilt u dit uw gasten natuurlijk niet onthouden. Hertzinger heeft met AranitaCast de oplossing voor u in huis. Meer weten over het casten van iaplay? Bel of mail voor meer informatie. Aan- en verkoop Boxsprings Matrassen Stapelbedden 15 jaar uw No.1 B2B beddenspecialist Dat vieren we graag met onze klanten Kom langs, bekijk onze website of check onze social media voor meer info www.uwbedpro.nl luxemburgstraat 5 - Kaatsheuvel 088 332 2310 - advies@uwbedpro.nl Denkt u aan de verkoop van uw recreatiebedrijf? Of wilt u een bedrijf aankopen? Den Otter Van Vliet, uw makelaar en persoonlijk adviseur DEN OTTER VAN VLIET BEDRIJF S OPVOLGING | TAXATIE | COACHING www.denottervanvliet.nl
! n t coverstory Mitigatie en adaptatie Wateroverlast en langdurige droogte bedreigen ook recreatiebedrijven, bevestigt Tim van Hattum, programmaleider Klimaat bij de WUR – Wageningen University & Research. “Overstromingen en bosbranden kunnen we steeds vaker verwachten. Op wereldschaal proberen we de uitstoot van broeikasgassen te beperken. We noemen dat mitigatie. Daar kunnen ondernemers – en iedereen – aan bijdragen door duurzaam te ondernemen en zo min mogelijk fossiele brandstof te gebruiken. Daarnaast hebben we adaptatie: het aanpassen van het landschap aan de gevolgen van de klimaatverandering. Hoe bereid je je voor op het steeds extremer weer?” Daar is geen standaard oplossing voor, stelt Van Hattum. “Stad en platteland zijn wezenlijk verschillend. Zit je aan de kust of in het binnenland? Langs een rivier of in een groot bosgebied? Voor elk bedrijf zal het anders zijn.” Nederlandse gemeenten zijn wettelijk verplicht een klimaatstresstest te doen, vertelt Van Hattum. “Dat gaat met klimaatmodellen en experts. Het zou goed zijn als ondernemers met een recreatiebedrijf iets dergelijks zouden doen. Wat komt er de komende jaren op je af? Welk risico loop je? Daarna kun je bepalen wat verstandig is om te doen. Regenwater apart opvangen bijvoorbeeld, om verdroging tegen te gaan. Groendaken zijn ook geschikt om water vast te houden. Er zijn heel veel mogelijkheden.” Van Hattum verwijst naar de website Klimaateffectatlas.nl. Daarop is per locatie te zien welke gevolgen er te verwachten zijn. Op de schop De eigenaren van Camping ‘t Geuldal zijn na de overstromingen hard aan de slag gegaan met klimaatadaptatie. “Vrijwel het hele bedrijf is op de schop gegaan”, vertelt Maike Vaessen. “Vorig jaar zijn de bestaande draineerbuizen vol slib gestroomd en sneuvelden de pompen. We hebben het drainagesysteem nu flink uitgebreid. Alles stroomt naar een centraal drainagebekken. Daarnaast hebben we een aantal laaggelegen plaatsen opgehoogd. En als we volgend jaar nieuwe sanitairgebouwen zetten, gaan we die zeker verhoogd plaatsen. We studeren ook op de mogelijkheid om dijken rond de gebouwen te zetten.” De Limburgse ondernemers accepteren dat de Geul af en toe uit zijn oevers treedt. “Het is beschermde natuur. We mogen er niet zomaar dijkjes langs bouwen”, vertelt Maike Vaessen. ‘Dood hout is goed voor de biodiversiteit, maar beslist brandgevaarlijk’ Spagaat Dat tekent een spagaat in het beleid, vertelt Lyda den Hartog, waarnemend directeur Natuur bij het ministerie van LNV. “Aan de ene kant willen we dat mensen recreëren en genieten van de natuur. We willen dat ze dat veilig kunnen doen. Maar aan de andere kant willen we dat de natuur zich ontwikkelt, dat we overstroomgebieden hebben bij de rivieren en dat we een robuust landschap hebben, dat bestand is tegen droogte en bosbranden. Die spanning komt bijvoorbeeld ook naar boven als het gaat om het laten liggen van dood hout in natuurgebieden. Dat is heel goed voor de natuurontwikkeling en biodiversiteit. Maar als je kijkt naar brandgevaar zou je dat hout het liefste meteen opruimen. Dat is het altijd zoeken naar een evenwicht.” In zijn algemeenheid is meer groen beter tegen de klimaatverandering, stelt Den Hartog. “Bossen nemen CO2 op, maar 03-2022 | Recreactie 17 >
Uw inventaris in één keer compleet en altijd up-to-date. Ons full-service concept bespaart u veel tijd en hoofdbrekens. Als specialist in complete inventarispakketten verzorgen wij snel en accuraat de volledige inventaris voor uw recreatiewoningen. Van theelepel tot tuininventaris. En via de handige app kunt u deze daarna eenvoudig op peil houden. Want de kracht van ons assortiment is dat wij artikelen langdurig kunnen naleveren. Stationsplein 8a • 2801AK Gouda • tel. 0182 511 511 • www.marindex.nl Onze sterkste warmtepompen OPTIMALE EFFICIËNTIE EN BETROUWBAARHEID OOK VOOR DE GROTERE ZWEMBADEN. Inverter+ 60 kW & 110 kW Pomaz levert een breed assortiment zwembadcomponenten aan zwembadbouwers en zwembadinstallerende bedrijven. Alles draait om kennis en samen weten we er alles van! Vraag naar de nieuwe zwembad- en watertechniek catalogus. Wilt u meer weten? Bel ons: +31 (0)40 285 66 58 of stuur een mail naar support@pomaz.nl
coverstory bieden ook verkoeling. Ook voor recreatieterreinen kan ik me voorstellen dat de aanplant van bomen bijdraagt aan de mitigatie. Onze zomers zijn steeds warmer en dan hebben mensen behoefte aan schaduw, aan wat verkoeling.” Den Hartog benadrukt dat het natuurbeleid in Nederland is gedelegeerd aan de provincies. “Zij hebben het beste zicht op de regionale natuur.” Ook het veiligheidsbeleid is decentraal geregeld, in de veiligheidsregio’s. Dagelijkse zorg Voor Karin van der Kaaden van Camping de Wildhoeve (Emst) is klimaatverandering een dagelijks issue. “We zijn er al vele jaren mee bezig. Hier op de Veluwe speelt vooral het risico op grote natuurbranden. Om ons daarop voor te bereiden passen we ons bedrijf aan. Daarnaast zorgen we dat we goed voorbereid zijn op een eventuele calamiteit.” De aanpassingen op het bedrijf zijn al jaren terug vastgelegd in het bedrijfsnatuurplan. Sparren en andere brandgevaarlijke naaldbomen worden gaandeweg vervangen door loofbomen. Die passen beter in de Nederlandse natuur (biodiversiteit) én vatten door hun groene bladeren minder snel vlam. Twee parkeerplaatsen aan de voor en zijkant van het bedrijf vormen een logische brandgang naar de aangrenzende Veluwse bossen. “Toch is kaalslag natuurlijk niet de oplossing”, benadrukt Van der Kaaden. “Je moet de balans zoeken en weten waar je risico’s liggen.” Met dat doel heeft De Wildhoeve deelgenomen aan de pilot zelfredzaamheid, een initiatief van de veiligheidsregio en provincie Gelderland. Een van de onderdelen is een ontrui‘Nu kwam het hoog water opeens midden in het seizoen – de bedrijven zaten vol’ Model Ontruimingsplan Ondernemer Karin van der Kaaden neemt namens HISWA-RECRON deel in de coördinatiegroep Natuurbrandrisico’s Veluwe. Ook Stijn Boode, regiomanager van HISWA-RECRON in Gelderland, bezoekt de bijeenkomsten van die groep. “Hier op de Veluwe is men al heel ver. Op het moment ligt de focus op een gebiedsgerichte aanpak, waarbij clusters van recreatiebedrijven worden onderscheiden. Vaak zitten campings en bungalowparken dicht bij elkaar, of aan één straat. Als daar een grote brand op afkomt moeten duizenden mensen tegelijk weg. Nu wordt onderzocht of dat ook echt lukt. Misschien zijn er extra ontsluitingswegen nodig. Of een achteruitgang. Of een brandgang, of een corridor van loofbomen om het vuur af te remmen.” Om recreatiebedrijven praktische handvatten te bieden, actualiseren de Gelderse Veiligheidsregio’s en HISWA-RECRON daarom het Model Ontruimingsplan Recreatieterreinen bij Natuurbranden. Daarna is het de bedoeling om dit ontruimingsplan landelijk in gebruik te nemen. mingsoefening. Van der Kaaden: “Je ziet dat het altijd anders uitpakt dan je denkt. Hier op de Veluwe was recent brandalarm op een bungalowpark. Sirenes erbij, echt alarm. En wat doen veel mensen? Die blijven gewoon in hun vakantiehuis zitten wachten tot er wat gebeurt. In die zin moet je ook de gasten wel duidelijk maken wat er van ze verwacht wordt.” Tijdens de oefening op De Wildhoeve bleek weer eens dat er duide lijke basisregels zijn. Van der Kaaden: “Bedenk tevoren hoe je de minder validen van het bedrijf haalt. En haal nooit ouders en kinderen uit elkaar. Je denkt: iedereen die weg is, is weg. En dan laat je een kind meerijden met de auto van iemand anders. Maar reken maar dat de ouders van dat kind het bedrijf niet verlaten voor hun kind terecht is. Als je je niet voorbereid, wordt het chaos. In het hoogseizoen hebben we hier 1.400 mensen op het park. Die moeten in een uur tijd weg kunnen zijn.” Ruimte voor de Rivier Zoals Gelderland zich al jarenlang voorbereidt op natuurbranden, kennen de streken rond de grote rivieren het probleem van de wateroverlast ook al veel langer. Het programma ‘Ruimte voor de rivier’ werd ingesteld na de extreme waterstanden in 1993 en 1995. Toch werd iedereen verrast door de overstromingen van afgelopen zomer. “Het hoge water is een periodiek verschijnsel, waar ondernemers mee hebben leren leven”, stelt Arthur van Disseldorp, regiomanager Brabant en Limburg van HISWARECRON. “Maar normaal is het hoog water in de eerste maanden van het jaar. Nu was het opeens midden in het seizoen – de bedrijven zaten vol. Om daarop te anticiperen zijn de belangrijkste partijen bij elkaar gekomen om te werken aan het ‘Deltaprogramma Maas’. Wij zijn daar ook nauw bij betrokken, net als Rijkswaterstaat, waterschap en de provincie. We willen zelf vaststellen wat de meest effectieve manier is om de bedrijven en natuur tegen deze overstromingen te beschermen. Zo willen we ook voorkomen dat de veiligheidsregio met nieuwe, dwingende regels komt. Wij werken eraan om voorbereid te zijn op nieuwe calamiteiten.” 03-2022 | Recreactie 19
de stelling Stelling: De wolf is een bedreiging voor de recreatie Wolven zijn in opmars. Na de eerste waarneming in 2015 leven nu naar schatting enkele tientallen wolven op de Veluwe. Ondertussen wordt de discussie steeds levendiger. Want is de wolf een vloek of een zegen? Tegenstanders, waaronder boeren, wijzen op het gevaar voor hun vee. Voorstanders vinden de terugkeer van de wolf van groot ecologisch belang. Onze stelling luidt: De wolf is een bedreiging voor de recreatiesector. Eens of oneens? Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Pixabay Bart Looijmans Janneke Klaassen Eigenaar Camping de Helfterkamp ‘Een hond en een hek als bescherming’ “De wolf zie ik als een kans en zeker niet als een bedreiging. Mijn gasten komen voor de natuur. Ze hopen zelfs een wolf tegen het lijf te lopen! Ik denk dat je de terugkeer van de wolf als een voldongen feit moet zien. Hij is er nu eenmaal en daarmee moet je leren leven. Zoals je een paraplu opzet als het regent. En ja, je moet wel enkele maatregelen nemen om je onderneming te beschermen. Ik heb mijn bedrijf beveiligd met een hek van 1,40 meter. Dat staat aan de boszijde van de camping. Verder heb ik een hond gekocht. Wij wonen met onze kinderen op de camping, dus dat vind ik wel een veilig idee. Als mijn kinderen in het bos willen spelen, moeten ze de hond meenemen. Wolven zijn bang voor honden en mensen. Of ik zelf al een wolf heb gespot? Nee, maar ik heb wel de sporen gezien. Het zal een kwestie van tijd zijn voordat ik er eentje tegenkom.” Eigenaar Camping Meistershof ‘Een wolf kan mijn gasten afschrikken’ “Wij hebben nog geen wolf gezien op onze camping. Maar ik kan me heel goed voorstellen dat de komst van dit dier voor boeren erg lastig is. Voor de recreatiesector ligt dat misschien anders, maar een wolf heeft de akelige gewoonte om een prooi te vangen en te doden en vervolgens te laten liggen. Ik moet er niet aan denken dat mijn gasten en hun kinderen tijdens een fietstocht langs een schapenwei komen waar de wolf een bezoek heeft gebracht. Of onze eigen geitenwei... Omdat het een schuw dier is, denk ik niet dat hij zonder reden naar je camping komt. Maar onze geiten hebben geen enkele kans in de omheinde wei en zijn een makkelijke prooi voor de wolf. Ik begrijp dat mensen angst kunnen hebben voor een wolf. Toen ik bij vrienden in Polen was en wij buiten worstjes gingen roosteren, hoorden we de wolven huilen. Dat maakt best indruk. Een wolf komt ook bedreigend over. Zodra we hier een wolf zien, zullen we zeker maatregelen nemen.” 20 Recreactie | 03-2022
Erik Koffeman Frank Theunissen Secretaris Faunabeheereenheid Gelderland ‘Het is natuurlijk wél een wild dier’ “Als we naar de ontwikkelingen elders in Europa kijken, zijn er niet snel problemen te verwachten. De wolf kan wél een probleem worden als we hem gaan voeren, dus men moet zich bewust zijn van het feit dat het een wild dier is, dat zijn eigen kostje bij elkaar scharrelt. We moeten dan ook een gezonde afstand bewaren. Het blijft tenslotte een roofdier. Maar wat de terugkeer van de wolf precies betekent, weten we gewoon nog niet. Er zijn internationaal gezien geen vergelijkbare, dichtbewoonde gebieden als in Nederland. Wat we inmiddels wél weten, is dat hij zich bij ons minder schuw gedraagt dan in Oost-Europa. Dat komt omdat de wolf in Nederland minder druk ervaart. Er wordt niet gejaagd – waarbij hij zwaar verontrust wordt. Daardoor is hij ook meer zichtbaar. Bij alle verhalen rondom de wolf speelt overigens ook een stukje beeldvorming mee. Als het gaat om gevaarlijke dieren gingen aan de wolf in Nederland de adder en de houtteek vooraf. Spannender was het niet. Die hebben toch een andere impact. Daarnaast kennen we de wolf als boos personage uit sprookjes.” Boswachter Natuurmonumenten ‘De wolf verrijkt de natuur’ “De wolf is geen bedreiging, maar een verrijking voor de natuur. De wolf biedt juist ook kansen voor recreatieondernemers. Het wordt spannender en dynamischer voor de recreant. Wat is er nou intenser dan te wandelen in een gebied waarvan je weet dat deze roofdieren er leven? Daarbij wil ik benadrukken dat wolven in principe niet gevaarlijk zijn voor de mens en ons zoveel mogelijk uit de weg zullen gaan. De aanwezigheid van wolven in ons landschap zal recreanten aantrekken en recreatieondernemers kunnen op de aanwezigheid van wolven anticiperen. Bijvoorbeeld door het aanbieden van excursies. Dat zou prima kunnen in samenwerking met Natuurmonumenten. Belangrijk voor de recreant is dat er goede en juiste voorlichting over wolven komt. Dat zal bijdragen aan de acceptatie van dit dier in ons land. Jaarlijks worden er in Gelderland in opdracht van de provincie duizenden edelherten, damherten, reeën en wilde zwijnen afgeschoten. Dit zijn allemaal prooidieren voor wolven. Hij gaat ons dus juist in dit beheer van het wild helpen. De wolf hoort in dit land thuis en heeft hier altijd geleefd. Tot wij hem uitgemoord en verdreven hebben.” ‘Mijn gasten hopen zelfs dat ze een wolf tegen het lijf lopen!’ 03-2022 | Recreactie 21
verzekeren Klimaatverandering leidt tot nieuwe risico’s Verzekeren of niet? Ben je oververzekerd of onderverzekerd? Wat zijn de risico’s die je daarmee loopt? Met de klimaatverandering worden die vragen voor ondernemers in watersport en recreatie steeds belangrijker. Want wat zijn de gevolgen van een grote natuurbrand of overstroming? En zijn die eigenlijk wel te verzekeren? Tekst: Maarten Bokslag Foto: Shutterstock Eind februari trok er een unieke drielingstorm over ons land. Vijf dagen storm leidde tot een schadelast van recordhoogte; volgens het Verbond van Verzekeraars zo’n 500 miljoen euro. Vorig jaar zorgden overstromingen tot enorme schade voor onder meer Zuid-Limburgse recreatieondernemers. Door de langere periode van droogte is er ook steeds meer risico op natuurbranden. En de coronapandemie, waarbij bedrijven voor langere tijd moesten sluiten, ligt nog vers in het geheugen. Ondernemers lopen grote risico’s. Veel risico’s zijn te verzekeren, maar niet allemaal. Waar trek je als ondernemer de grens? Risico’s in beeld brengen “Dat is een vraag waar ondernemers goed over moeten nadenken”, vindt Jos Kuhl van Aon Verzekeringen. “Je kunt van te voren de risico’s in beeld brengen. Daarna kun je per risico bepalen wat je ermee wilt. In feite heb je als ondernemer vier opties. De eerste is het stoppen met de risicovolle activiteit. Dat kan in sommige gevallen een goede keuze zijn. Het gaat erom wat een activiteit je oplevert in vergelijking met het risico dat je loopt. Als tweede optie kun je de risico’s reduceren door het nemen van preventieve maatregelen. Dat is altijd verstandig. Vaak wordt het ook vereist door de verzekering. Vergelijk het maar met een goed slot op de deur of een alarmsysteem in dure auto’s.” De derde optie is om risico’s zelf te dragen, bijvoorbeeld door het opzijleggen van geld. De arbeidsongeschiktheidsverzekering is daar een voorbeeld van. Sommige ondernemers besluiten dat risico niet te verzekeren. “Maar bedenk dan wel heel goed: wat gebeurt er met je bedrijf en met je gezin als je arbeidsongeschikt wordt?” stelt Kuhl. “Je kunt sommige risico’s zelf dragen. Maar breng ze wel eerst objectief in beeld.” Als vierde optie zijn er de risico’s die zo groot zijn dat de ondernemer ze niet zelf kan dragen. De opstalverzekering is een voorbeeld, maar Kuhl wijst ook op de cyberverzekering. “Cybercrime is op het moment het belangrijkste risico dat ondernemers lopen. Het risico is groter dan op brand. Dus moeten onder22 Recreactie | 03-2022 nemers eerst alles doen om het risico in te perken, bijvoorbeeld door veilige wachtwoorden te gebruiken. Je kunt heel veel zelf doen. En daarna is het verstandig om zo’n cyberverzekering af te sluiten. Want het gebeurt echt hoor, recreatiebedrijven waarvan alle data worden gegijzeld.” Verzekeren wordt lastiger Net als Aon is Kuiper Verzekeringen een tussenpersoon met grote kennis van de recreatiemarkt. “Wij zijn al heel lang actief op het gebied van boten, watersport- en recreatiebedrijven”, vertelt Ronald de Valk van Kuiper Verzekeringen. “We merken dat het verzekeren van grote risico’s lastiger wordt en steeds meer specifieke kennis vraagt. Neem het verzekeren tegen overstromingen en stormen. De dekking die je hebt is afhankelijk van de polisvoorwaarden. Daar moet je wel op letten als je zo’n risico mee wilt verzekeren.” Daarnaast wijst De Valk op de eigen verantwoordelijkheid van de ondernemer. “Dat speelt bijvoorbeeld een rol als het gaat om de verzekerbaarheid van een botenstalling. Je sluit een polis af om de stalling te verzekeren, maar daar staan voorwaarden in. Mensen mogen bijvoorbeeld geen las- en slijpwerk aan hun boot verrichten. Laat je dat als ondernemer toch toe, dan sta je niet sterk als er uiteindelijk toch brandschade ontstaat. Het kan dan zijn dat de verzekeraar een hoger eigen risico oplegt, of zelfs besluit om helemaal niet uit te betalen.” ‘Het is een uitdaging om zaken voor recreatieondernemers goed onder te brengen bij verzekeraars’ Datzelfde geldt bij de personeelsverzekeringen. “Als ondernemers verzuimen om de periodieke risico-inventarisatie – de RI&E – op te stellen, kan een verzekeraar heel lastig gaan doen. Stel dat een medewerker letsel heeft opgelopen terwijl dit met een actuele RI&E voorkomen had kunnen worden. Dan valt dat onder onachtzaamheid. Ik wil maar zeggen: verzekeraars verwachten ook wel wat van de ondernemers. Dat geldt ook voor brandverzekeringen. Vaak zijn er eisen voor periodieke
con troles van de elektrische installatie, of voor het gebruik van stalen afvalbakken in de werkplaats. Daar moet je je als ondernemer wel aan houden. Zorg dat je eigen dossier op orde is en je preventieve maatregelen hebt getroffen.” Annuleringen Overnames De wereld van de verzekeraars staat niet stil en de laatste jaren zijn er veel overnames geweest. Botenverzekeraar Delta Lloyd verdween en recreatieverzekeraar de Europeesche werd een label van a.s.r.. Dat soort ontwikkelingen maakt dat tussenpersonen langer moeten zoeken om ‘complexe’ objecten verzekerd te krijgen. En dat premies en eigen risico’s stijgen. “Voor ons is het altijd een uitdaging om zaken voor recreatie- en watersportondernemers goed onder te brengen bij verzekeraars. Maar uiteindelijk lukt dit ons altijd”, vertelt Ronald de Valk. “We willen geen nee verkopen. Maar we zien wel dat het meer moeite kost, omdat de verzekeraars de groeiende risico’s ook willen beheersen. Soms moet een ondernemer dan akkoord gaan met een hoger eigen risico.” De coronapandemie heeft gasten en ondernemers geleerd dat je nooit weet wat er nu weer gaat gebeuren. Daarmee is het belang van goede annuleringsverzekeringen gegroeid, vertelt Chris van Eck van RecreatieVerzekeringen.nl. “Overheidsmaatregelen vielen niet onder de dekking. Maar wel als mensen zelf ernstig ziek werden van corona. Na overleg met de verzekeraar valt ook de periode dat iemand na een positieve PCR-test in quarantaine moet onder de dekking. Datzelfde geldt voor zijn of haar gezinsleden.” Het aantal mensen dat een annuleringsverzekering afsluit is hierdoor de afgelopen twee jaar sterk gegroeid, vertelt Van Eck. “Mensen zoeken toch een soort zekerheid. Maar een deel van de groei komt ook doordat er aanzienlijk meer boekingen waren op de Nederlandse vakantieparken.” 03-2022 | Recreactie 23
onderzoek Positief toekomstscenario voor sector ‘ Eén procent groei per jaar is realistisch’ Binnenlandse vakanties gaan de komende jaren aan populariteit winnen en het aantal vrijetijdsactiviteiten zal iets toenemen. Dat blijkt uit de toekomstvisies voor de Nederlandse vakantiemarkt van Trends & Tourism. Toch blijft voorzichtigheid geboden, zegt onderzoeker Kees van der Most. “Wat is bijvoorbeeld de impact van de oorlog in Oekraïne?” Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: NBTC, Frans Lemmens/ANP Trends & Tourism, het onderzoekbureau van Kees van der Most, publiceerde vorig jaar twee toekomstvisies naar 2030: zowel voor de Nederlandse vakantiemarkt als voor de gehele vrijetijdsmarkt. De rapporten zijn tot stand gekomen op basis van uitgebreide deskresearch, tientallen expertinterviews en consumentenonderzoek. Voor zowel de Nederlandse vakantiemarkt als de vrijetijdsmarkt voorspellen de onderzoeken een bescheiden, maar mooie groei van één procent per jaar. Toch houdt Van der Most een paar slagen om de arm. “De pandemie lijkt voorbij, maar hoe deze zich precies zal ontwikkelen weten we natuurlijk niet. En dan is er de oorlog in Oekraïne. Die heeft een flinke impact op de koopkracht. De consument kan minder geld uitgeven aan vrije tijd. Daarnaast maakt de angst voor escalatie een deel van de Nederlanders voorzichtiger als het gaat om het kiezen van een vakantiebestemming voor komende zomer. Veel mensen willen zorgeloos op vakantie. En dan is Nederland een veilige haven.” Verantwoord toerisme Een groei van één procent lijkt weinig. Maar dat is het niet, bezweert de onderzoeker. “Op een totaal van 40 miljoen vakanties – binnen- en buitenlandse vakanties samen – heb je het dus wel over 400 duizend vakanties extra per jaar. En dat jaar in, jaar uit.” Op de Nederlandse vakantiemarkt ziet Van der Most een aantal duidelijke trends. “Verantwoord toerisme zal blijven groeien. De consument is zich steeds meer bewust van de impact van zijn keuzes. Hier kan Nederland van profiteren. De footprint van een binnenlandse vakantie is kleiner.” ‘Ik verwacht dat de inkomende markt ook weer zal gaan groeien’ Andere trend is de herontdekking van Nederland als vakantieland. “Ons land wordt beter gewaardeerd als vakantiebestemming. Tien, twintig jaar geleden was het suf om te zeggen dat je in eigen land bleef. Maar dat beeld is gekanteld. Je bent duurzaam en verstandig bezig. En omdat de sector goed innoveert heeft Nederland kwalitatief nu ook veel meer te bieden. De verwachting voor de komende jaren is dan ook dat het aantal binnenlandse vakanties wat harder zal groeien dan het aantal buitenlandse.’’ Ook voor de vrijetijdsmarkt geldt dat een bescheiden groei wel degelijk impact heeft. Van der Most: “In 2018 ondernamen Nederlanders zo’n 3,6 miljard uithuizige vrijetijdsactiviteiten. Dat zal doorgroeien naar ruim vier miljard in 2030.” Belangrijke trends zijn onthaasten (het genieten van rust), flexibilisering (meer vrijetijdsmomenten, ook op doordeweekse dagen) en vaker alleen er op uit. Kijkend naar sectoren zijn de verwachtingen hoog voor wandelen en fietsen. Funshoppen zal als één van de weinige sectoren gaan dalen, door de opkomst van online winkelen. Kees van der Most Senioren Dat de groeicijfers laag zijn is eigenlijk volkomen normaal, zegt Van der Most. “Bijna 85 procent van de Nederlanders gaat jaarlijks zo’n drie keer met vakantie. Als je kijkt naar de omvang van de vrije tijd dan zal deze naar verwachting niet veel verder 24 Recreactie | 03-2022
groeien. Volwassen markten groeien doorgaans heel bescheiden.” Toch wil hij benadrukken dat de verwachtingen nog wel waargemaakt moeten worden. “Nu corona wat meer naar de achter grond gaat zullen meer vakantiegangers toch weer voor het buitenland kiezen. De behoefte aan een andere cultuur blijft. Ik denk dat de groei van de binnenlandse vakantiemarkt vooral zal zitten in korte tussendoorvakanties. Met name de seniorenmarkt is dé uitdaging voor recreatieondernemers. Het is een doelgroep die meer te besteden heeft en die vaker met vakantie gaat.” Aan die positieve voorspelling koppelt Van der Most meteen een disclaimer. “Het is een doelgroep die vooral gericht is op de hotellerie. De recreatiesector moet dus met goede concepten voor senioren komen. De vraag is hoe je dat doet, als camping of bungalowpark. Die hebben vooral gezinnen als kerndoelgroep. Als recreatieondernemer moet je goed kijken naar de sterke punten van je bedrijf en naar de doelgroep die daarbij past. En naar de trends die uit ons onderzoek naar voren komen.” België en Duitsland En uiteindelijk, zo voegt Van der Most eraan toe, is er meer dan alleen de binnenlandse vakantiemarkt. “Neem de inkomende markt. Vóór de coronacrisis groeide die harder dan de binnenlandse markt. Met name België en Duitsland zijn heel belangrijk. Ik verwacht dat die positieve ontwikkeling zich na de coronapandemie zal voortzetten.” Per saldo gaat de sector een goede toekomst tegemoet, concludeert de onderzoeker. De soms snel wisselende coronamaatregelen hebben daarbij nog voor een neveneffect gezorgd. “De sector weet nu hoe het is om snel te schakelen om op veranderende omstandigheden in te gaan. Zo kun je nieuwe doelgroepen bereiken.” Meer informatie over beide onderzoeken op www.trends-tourism.nl Tien trends De volgende tien trends gaan volgens Trends & Tourism het komende decennium de binnenlandse vakantiemarkt bepalen: 1. Vaker kort op vakantie 2. Meer seniorenvakanties 3. Zelf je vakantie samenstellen 4. Altijd verbonden 5. Bij (of met) locals 6. Hang naar luxe 7. Duurzaam op reis 8. Van de gebaande paden 9. Meer betekenisvol 10. Gezond leven 03-2022 | Recreactie 25
praktijkdag Voor het eerst onder de vlag van HISWA-RECRON Eindelijk weer een Praktijkdag Buitensport! Voor het eerst sinds 2019 troffen buitensport ondernemers en -instructeurs elkaar weer op de jaarlijkse Praktijkdag Buitensport. Met inspirerende workshops, uitdagende buitenactiviteiten én een stralend zonnetje waren de omstandigheden optimaal. Het programma vormt een mix van actief bewegen en kennis opdoen over nieuwe ontwikkelingen. Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Wanda van Eck We mógen weer! Dat was – na twee afgeblazen edities – het overheersende gevoel tijdens de Praktijkdag Buitensport, die 15 maart plaatsvond bij De Kaap in Zoelen. Tegelijkertijd was de bijeenkomst de start van iets nieuws. Want voor het eerst werd de praktijkdag georganiseerd door HISWA-RECRON. Een gevolg van de toetreding van de VeBON-leden tot de onder nemersvereniging. Jeffrey Belt, hoofd van de afdeling Leisure & Recreatie, heet de aanwezigen welkom en legt in een korte introductie uit hoe de organisatie HISWA-RECRON eruit ziet en wat deze voor de buiten sportondernemers kan betekenen. Belangenbehartiging en lobby, ledenservice en ledenadvies, marketing, promotie, 26 Recreactie | 03-2022 maar ook trainingen en certificatie (het VeBON-veiligheidskeurmerk) zijn belangrijke onderdelen. Belt noemt een aantal actuele thema’s voor de buitensport waar de commissie Buitensport zich voor inzet. Hij wijst op het WAS-dossier, de stijgende (energie)prijzen en de inflatie, verzekerbaarheid, de aanpassing van de richtlijn pakketreizen, de krapte op de arbeidsmarkt en de samenwerking met het Platform Ondernemende Sportaanbieders (POS). Kennis opdoen en actief bewegen De Praktijkdag Buitensport bestaat uit een mix van actief bewegen en het opdoen van kennis. Op de fraaie locatie van De Kaap volgen alle ruim veertig deelnemers tijdens het ochtend programma drie workshops. De workshop archery tag – boogschieten met elementen van paintball – blijkt voor ver
schillende sporters een eye opener. “Dat is echt tóp”, zegt Kai Reijnen van Limburgsuitje.nl enthousiast. “Ik dacht dat deze sport veel statischer was.” Ook Patrick van Eldonk, buitensportcoördinator bij Het Buitencentrum in Overasselt, is verrast over de mogelijkheden van archery tag. “Ik vind het vooral interessant om te zien wat je allemaal kunt doen op het gebied van spelvormen en materialen. We hebben veel nieuwe inzichten opgedaan. Die gaan we zéker delen met onze instructeurs.” David Stevenhagen van In Out Events, die de workshop leidde, is blij met de positieve reacties van de deelnemers. “De sport wordt vaak als een bijproduct gezien, terwijl je het heel goed kunt inzetten als hoofdsport. Archery tag wordt veel dynamischer als je bijvoorbeeld spannende elementen als sudden death toevoegt. Door telkens nieuwe elementen in te brengen hou je het spel spannend en afwisselend. Je zorgt er ook voor dat deelnemers bij je blijven terugkomen. Zo maak je de sport ook voor het publiek aantrekkelijker.” Schoon materiaal Tijdens de workshop over het controleren van klimmaterialen benadrukt Bart Cnossen tegenover zijn toehoorders hoe belangrijk het is om je materialen schoon te houden en goed op te slaan. Vochtige en koude opslag, verhoogde slijtage door verkeerd touwverloop en schimmel in gordels en helmpjes zijn de meest voorkomende problemen, zegt de inspecteur. De workshopdeelnemers buigen zich over de picknicktafel waarop Cnossen allerlei klimmaterialen heeft uitgestald. Prangende vraag: welke materialen zijn afgekeurd en zo ja, waarop? Dat blijkt nog geen gemakkelijke opgave. De workshop Wipeout gaat nader in op de gevaren en risico’s van het waterspektakel – zowel voor de recreanten als het buitensportbedrijf. Laszlo de Jong, risicoanalist bij De Kaap, vertelt dat onderschatting het grootste risico is bij deelnemers. Video’s en valinstructies zijn waardevolle hulpmiddelen. Registratieformulieren van deelnemers, waarop ze het niveau van hun vaardigheden aangeven, zijn belangrijk. “Maar straks ben je als bedrijf hoe dan ook verantwoordelijk als er iets gebeurt. In België is dat al zo.” De deelnemers tokkelen over het water met de langste zipline van Nederland Sociale veiligheid Voordat het middagprogramma begint en de deelnemers wanden kunnen beklimmen en kunnen tokkelen over het water met de langste zipline van Nederland, vertelt Nelly Voogt van Centrum Veilige Sport Nederland (onderdeel van NOC*NSF) over sociale veiligheid. Een actueel thema met het oog op de landelijke discussie over grensoverschrijdend gedrag. Aan de hand van de video ‘Blijf je stil of praat je er over?’ wisselen ondernemers en instructeurs ervaringen uit. De afsluitende borrel bevestigt dat verbinden en kennis delen toch het beste gaat op de traditionele manier – ongeacht het praktische gemak van video conferencing. “Veel deelnemers vinden de ontmoeting en de gezelligheid heel belangrijk”, zegt Charlotte de Baat, manager Leisure & Recreatie van HISWARECRON. Ze blikt tevreden terug op de praktijkdag. “Ik merkte dat er duidelijk weer behoefte was aan deze dag. Het positivisme, de interactie en het openstaan voor elkaar maakten het tot een succes. Ook de combinatie van actie en kennis opdoen was precies goed.” 03-2022 | Recreactie 27
in beeld Nieuwe materialen en concepten Interieur met een personal touch Interieur is meer dan alleen inrichting. Het is ook beleving. Persóónlijke beleving. Wie op het gebied van interieur zijn gast wil verrassen, maakt het verblijf extra aantrekkelijk met domotica, intens kleurgebruik en een personal touch. Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Landal/Ross Tucker, Instyle Concepts 28 Recreactie | 03-2022
“Gasten willen verrast worden en gaan steeds meer voor een beleving”, zegt Anita Bosman van Ross Tucker Projectinterieur. “De tijd van voorspelbare concepten – zoals een waterthema bij woningen aan zee of meer – is voorbij.” Verrassen doe je met vernieuwende concepten, met een raakvlak naar de historie of het ontstaan van een bepaalde plek. “Maar ook met de mogelijkheid om elk seizoen buiten te kunnen zitten. Uniek meubilair met een luxe uitstraling en een lange levensduur en dat eenvoudig is schoon te maken is hier belangrijk.” Ook intenser kleurgebruik is een belangrijke interieurtrend, zegt Bosman. “Denk aan accentwanden die doorlopen op het plafond of geschilderde banen op de wand, die dienen als lambrisering.” Duurzaamheid en circulariteit spelen een steeds grotere rol. “Vooral in de keuzes van het materiaal. Kijk bijvoorbeeld naar het gebruik van PVC-stroken, die voor 40 procent bestaan uit gerecyclede materialen. Of gordijnen en prikborden gemaakt uit garens, die gewonnen worden uit gebruikte PET-flessen.” Materiaalgebruik Materiaalgebruik is ook een belangrijke indicator voor het onderscheid tussen een standaard en een luxe accommodatie, zegt Pim Pera van projectinrichter Instyle Concepts. “Denk aan de gedateerde plavuizen vloer versus visgraat PVC-vloer, meubels van velours versus kunstleer en het gebruik van kunstplanten of echte planten.” Maar anno 2022 is gebruik van kwalitatief en duurzaam materiaal niet genoeg. De gast wil meer dan alleen de ‘net als thuis’-beleving. “Luxe moet ook verrassend zijn. Wat heeft de gast thuis juist níet?” Als voorbeeld geeft Pera domotica – het toepassen van slimme elektronica in huis. “Denk aan automatisch bestuurbare gordijnen en temperatuurregeling op afstand.” Ook met personalisering verras je de gast. “Gasten wordt vooraf steeds vaker gevraagd naar hobby’s en favoriete muziek. Als ze bij het openen van de deur van de accommodatie meteen hun lievelingsmuziek horen, bied je ze écht een persoonlijke verrassing.” 03-2022 | Recreactie 29
de bezieling Frank van het Reve, Camping It Soal Een droom die werkelijkheid wordt Camping It Soal in Workum ligt op een prachtige locatie, direct aan het IJsselmeer. De komende jaren gaat het 30 hectare grote bedrijf volledig op de schop. De haven wordt uitgebreid, er komen appartementencomplexen en een hotel. Gefaseerd worden 250 lodges gebouwd die het park een volledig ander aanzien geven. Het licht voor de werkzaamheden staat op groen. Maar dat heeft wel 24 (!) jaar geduurd. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Max de Krijger, It Soal It Soal bij Workum begon in de jaren ‘60 als gemeentelijke voorziening om te zwemmen en recreëren. Zwembad en recreatie strand werden in later jaren aangevuld met een camping en jachthaven. In 1995 werd het bedrijf gekocht door Gert Jan Mondeel, die nog steeds de eigenaar is. Al direct na de overname begon Mondeel (nu 70 jaar oud) met het maken van herstructureringsplannen. Door allerlei omstandigheden duurde het 24 jaar voor de plannen definitief groen licht kregen. De dagelijkse leiding is inmiddels in handen van dochter Amanda (50) en schoonzoon Frank van het Reve (52). Bezwaar op bezwaar “Sinds 2006 werken wij voor het vakantiepark en toen al dachten we dat de investeringsplannen in kannen en kruiken waren”, vertelt Frank van het Reve. Dat bleek echter te vroeg gejuicht. Van het Reve vertelt beknopt wat de oorzaken waren van de kwart eeuw vertraging: “In de loop der jaren is er van alles gebeurd. 30 Recreactie | 03-2022
Als landmark is op de hoek van de haven een rond torentje gepland Door de loods meer naar de weg te plaatsen en het uitzicht voor de roofvogels te belemmeren met een aarden wal, hebben we hier een oplossing voor gevonden.” Recent leverden de coronacrisis en vooral de stikstofproblematiek nog vertraging op. Maar uiteindelijk kwam midden vorig jaar de definitieve goedkeuring. Draaiboek Daarmee kon een draaiboek in gang gezet worden, dat zich in de loop der jaren behoorlijk had ontwikkeld. De klok tikte voort en de plannen veranderden met de tijd. Zo werd uiteindelijk besloten om volledig te stoppen met de vaste plaatsen. In juni 2021 werden de 400 seizoensplaatsen opgezegd, vertelt Frank van het Reve. “De meeste vaste gasten van ons bedrijf wisten dat natuurlijk al lang, want deze plannen kwamen nou niet bepaald onverwacht. Maar veel mensen hoopten toch dat ze op een andere plek op de camping een vaste plek terug zouden krijgen. Toch hebben we besloten er helemaal mee te stoppen.” En dan zijn er altijd mensen die boos worden. In de gemeenteraad was opeens sprake van het wegnemen van de vakantie van mensen met minimuminkomens. “Dat raakt me wel hoor”, vertelt Van het Reve. “Maar jarenlang hebben die mensen het hier heerlijk gehad. Wij zijn een onderneming. Eindelijk kunnen we verder. Daarnaast zijn er hier ook chalets van 80.000 euro. Ook die verdwijnen. Het gaat echt niet alleen om de mensen met lage inkomens. Bovendien willen we eerlijk zijn en open kaart spelen over onze plannen.” Vanuit ondernemersoogpunt is een bedrijf dat van oktober tot april gesloten is weinig aantrekkelijk. Toeristische plaatsen staan bovendien een groot deel van het jaar leeg. Daarom kiest Een gemeentelijke herindeling; diverse malen kwam er een andere wethouder. Je kreeg de Natura 2000-wetgeving. Die heeft grote impact, want we zitten bij het IJsselmeer en ons bedrijf grenst aan de Workumerwaard, een beschermd vogelgebied. Op een gegeven moment waren we er met de gemeente en provincie uit. Toen bleek dat er een stichting van natuurbeschermers is, die speciaal bestaat om bezwaar te maken tegen plannen als de onze. Het bezwaar liep helemaal door tot aan de Raad van State, en die heeft het bestemmingsplan van de gemeente verworpen. Daarna hebben we een tijd lang tegenover elkaar gestaan: wij wilden ons plan doorvoeren en de natuurbeschermers waren tegen. Pas de laatste vijf jaar zijn we echt met elkaar gaan praten. We hebben gevraagd wat ze precies dwars zat, en hoe we die bezwaren weg konden nemen. Zo kwamen we tot oplossingen. Onze geplande botenloods bleek bijvoorbeeld te dicht bij het natuurgebied te liggen. De vrees was, dat roofvogels op de loods gingen zitten en zo de weidevogels zouden bedreigen. > Frank van het Reve 03-2022 | Recreactie 31
Nieuw in de verkoop: Een fraai in het Friese Merengebied gelegen camping: - 4,8 hectare eigen grond; - circa 200 kampeerplaatsen; - met overdekt zwembad. Taxatie nodig? Wij zijn u graag van dienst! Kiest u ook voor een écht familiebedrijf in Noord-Nederland? Vraagprijs: € 2.150.000,00 k.k. Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recronmakelaar.nl Verkoop bij inschrijving: Uitgifte in erfpacht van een camping (5,2 hectare) in Zuidwest Friesland Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Nadere www Neem dan contact op met Arjan of Carina! elaar O.Z. 592 462 844 22 32 10 10 Kijk voor meer informatie op: www.hiswa-recrontaxateur.nl Vossenlaan 16 9408 CN Assen T (0592) 46 28 44 E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl I www.recratief-bedrijfsmakelaars.nl Vredo Dodewaard BV +31 (0) 488 411 254 verkoop@vredo.nl www.vredo.nl CHALETS MET ALLE COMFORT AFGESTEMD OP UW PARK WIJ BOUWEN UW VERHUUR- EN PROJECTMATIGE CHALETS Rollecate 39 | 7711 GG Nieuwleusen | 0529-488900 www.arcabo.com | info@arcabo.nl 088 555 48 88 MAAK HET LANDSCHAP KLEURRIJK MET GRAUSTABIEL EN/OF ANDERE HALFVERHARDINGEN www.debeijerbv.com NIEUW Nu ook in 95 cm uitvoering leverbaar!
W de bezieling It Soal in de toekomst voor de verhuur van appartementen en lodges, zodat jaarrond exploitatie mogelijk wordt. Dat biedt grote voordelen, zoals vaste contracten voor de medewerkers en extra omzet voor de lokale winkels en horeca. 150 appartementen It Soal stopt gefaseerd met de vaste plaatsen: de eerste plekken komen eind dit jaar vrij. Over een jaar of vijf zijn alle seizoensplaatsen verdwenen. Het toeristisch kamperen blijft wel bestaan: Van het Reve denkt aan honderd plekken – nu zijn het er 150. De vrijgekomen ruimte op het bedrijf wordt gebruikt om ambitieuze plannen te realiseren, waarbij land- en waterrecreatie op een mooie manier samengaan. De bestaande jachthaven wordt uitgebreid en verandert deels van een haven met vaste ligplaatsen naar een passantenhaven. In totaal komen er zo’n 70 ligplaatsen bij. Er omheen komen 150 appartementen met onder meer een hotel, een restaurant, enkele winkels, wellness en speelvoorzieningen. Op artist’s impressions zijn gebouwtjes te zien in een kleurige Scandinavische stijl. Als landmark is op de hoek van de nieuwe haven een rond torentje gepland, dat direct doet denken aan een vuurtoren. Deze appartementen en centrumfaciliteiten vormen straks het hart van het bedrijf. Daarnaast komen er zo’n 250 lodges op het terrein. “Daarmee gaan onze activiteiten sterk van karakter veranderen”, voorspelt Van het Reve. “De lodges en appartementen worden als investering verkocht, waarbij de eigenaar het huisje enkele weken per jaar zelf mag bewonen. Wij worden dan meer een beheerorganisatie.” Niet iedereen was blij met het opzeggen van de 400 vaste plaatsen Daarbij tekent de ondernemer aan dat hij wel grip wil houden op de kwaliteit. “We realiseren hier een echt kwaliteitsproject. Het wordt ontzettend mooi en dat willen we zo houden. Het mag geen tweede woningenpark worden. We verplichten mensen tot collectief onderhoud en tot verhuur. Daarmee komt er veel meer reuring op het bedrijf. Wisselende gasten betekent meer omzet voor onze horeca, maar ook meer bezoek aan Workum, de lokale winkel, middenstand en attracties.” Die gasten zijn Nederlanders, maar ook veel Duitsers. Nu al is zo’n 70% van de gasten op de camping Duits. In de jachthaven komt 60% van de gasten uit Duitsland. Daarnaast komt een klein deel uit België; de rest zijn Nederlanders. Sterke combinatie It Soal biedt al jaren een unieke combinatie van verblijf en watersport op het IJsselmeer. Met de komende verbouwing wordt die combinatie versterkt. Goed voor Friesland, en goed voor het bedrijf. “Nu we eindelijk aan de slag kunnen wordt een droom werkelijkheid”, vertelt Van het Reve enthousiast. “We zetten niet zomaar wat neer. Mensen komen straks van heinde en verre naar It Soal in Workum.” 03-2022 | Recreactie 33
donderdag 2 juni 2022, 10-17 uur De Bonte Wever in Assen Landelijk Congres Vitale Vakantieparken Bent u klaar voor de toekomst? Programma 09.00 uur - zaal open, inloop en registratie 10.00 uur - opening en plenair programma 11.00 uur - deelsessies #1 12.00 uur - netwerklunch 13.00 uur - deelsessies #2 14.00 uur - deelsessies #3 15.00 uur - plenaire terugkoppeling en afsluiting 16.00 uur - netwerkborrel 17.00 uur - einde Lagerhuisdebat onder leiding van Merlijn Pietersma van ZKA Toeristisch Ondernemerschap Excelleren, vitaliseren, verduurzamen, circulaire economie... Transformeren Recreatiefunctie, permanente bewoning, verevening... Veilige Vakantieparken Signalering sociale problematiek, ondermijning, criminaliteit... Presentator Eric van Oosterhout burgemeester gemeente Emmen Aanmelden kan tot uiterlijk 20 mei 2022 www.vitalevakantieparkendrenthe.nl VOOR WIE? We organiseren dit congres voor recreatieondernemers, parkeigenaren, leden van VvE’s, VVP-teams, gedeputeerden, burgemeesters, wethouders en ambtenaren, kennispartners en intermediairs
kennis delen Verkoopprovisie: reken je niet te snel rijk Regelmatig krijgen wij vragen over het in rekening brengen van verkoopprovisie bij verkoop van een kampeermiddel met behoud van de plaats. Ondernemers rekenen zich soms al snel rijk, maar de praktijk laat zien dat de geschillencommissie in veel gevallen de kant van de recreant kiest. Tekst: Jeroen Kamphuis (Zypp advocaten) Foto: Wanda van Eck Recreatieondernemingen die jaarplaatsen verhuren worden vaak geconfronteerd met recreanten die hun kampeermiddel aan een derde willen verkopen, met behoud van de plaats. In artikel 9 lid 1 van de RECRON-voorwaarden voor vaste plaatsen (2016) is vastgelegd dat verkoop van een kampeermiddel met behoud van de plaats slechts is toegestaan na schriftelijke toestemming van de ondernemer. De ondernemer kan daarbij verkoopvoorwaarden hanteren waaraan de recreant zich dient te houden. Bemiddelingskosten Er zijn ondernemers die bemiddelen bij verkoop van een kampeermiddel en daar ook een provisie voor in rekening brengen. Het kan dan gaan om een vooraf afgesproken vast bedrag of een percentage van de gerealiseerde verkoopprijs. De recreant is vrij in de keuze om het kampeermiddel zelf te verkopen of de ondernemer in te schakelen als bemiddelaar bij de verkoop. Als de recreant de ondernemer opdracht geeft om te bemiddelen, moet dit schriftelijk worden vastgelegd. In de opdrachtbevestiging moet de bemiddelingsvergoeding (vast bedrag of percentage) De geschillencommissie kijkt kritisch naar de handelwijze van de ondernemer worden vastgelegd. Deze bemiddelingsvergoeding dient in redelijke verhouding te staan tot de te verwachten uren en kosten die de ondernemer maakt of zal maken bij de uitvoering van zijn opdracht. Ook dat staat in de RECRON-voorwaarden. Volgens diezelfde voorwaarden mag een ondernemer medewerking aan het sluiten van een nieuwe huurovereenkomst met de beoogde koper niet afhankelijk stellen van een financiële tegemoetkoming of opdracht tot bemiddeling. Daar ging het mis bij een zaak waar de geschillencommissie in januari 2021 over moest oordelen. De ondernemer had, als voorwaarde voor zijn toestemming bij verkoop van het kampeermiddel met behoud van de plaats, bedongen dat bemiddeling via hem diende plaats te vinden. De ondernemer had een bemiddelingsovereenkomst opgesteld en een provisie van 4% van de verkoopprijs vastgelegd. De recreant heeft deze provisie (€ 3.360,-) in eerste instantie voldaan, maar deze later teruggevorderd. De geschillencommissie stelde de recreant in het gelijk, nu de ondernemer had gehandeld in strijd met artikel 9 lid 3 van de RECRON-voorwaarden. Dit is slechts een van de voorbeelden waaruit blijkt dat de geschillencommissie, als het om verkoopprovisie gaat, kritisch kijkt naar de handelwijze van de recreatieondernemer. Reken jezelf dan ook niet te snel rijk. Laat de bemiddelingsovereenkomst bij twijfel toetsen, zodat verrassingen achteraf worden voorkomen. 03-2022 | Recreactie 35
vakinfo Eff iciënt voldoen aan legionellaregels Als recreatieondernemer heb je te maken met veel regelgeving. Bijvoorbeeld de regels die zijn vastgelegd in het Drinkwaterbesluit. Op het gebied van legionellabeheersing worden al jaren strenge regels gesteld. Ondernemers moeten regelmatig spoelen en hun inzet vastleggen in een logboek. Hoe kun je zo eff iciënt mogelijk aan de hygiëneregels voldoen? Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Schell Een stille ramp in 1999 leidde tot een ommekeer op het gebied van het legionellabeleid. De legionella-uitbraak in Bovenkarspel had 206 ernstig zieken en 32 doden als gevolg. Sinds ‘Bovenkarspel’ is de recreatiesector verplicht om een risicoanalyse van de drinkwaterinstallatie uit te voeren. Die analyse moet worden gekoppeld aan een beheersplan. De taken die voortvloeien uit dit beheersplan, moeten vervolgens worden genoteerd in een logboek. Klimaatverandering De regelgeving, vastgelegd in het Drinkwaterbesluit, is nog steeds urgent. Het aantal legionella-besmettingen neemt de laatste jaren weer toe. Mogelijk is dit een gevolg van de klimaatverandering. Maar ook het onvoldoende naleven van de wet- en regelgeving kan een oorzaak zijn. Volgens het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) lag in 2017 het Nederlandse aantal ziektegevallen zelfs boven het Europees gemiddelde. Naast de legionellabacterie komt ook de bacterie pseudomonas aeruginosa steeds vaker voor in Nederland. Ook deze bacterie 36 Recreactie | 03-2022 beweegt zich in het drinkwater en kan voor levensbedreigende infecties zorgen. Daarbij komt dat het voor drinkwaterbedrijven steeds moeilijker wordt ons drinkwater op de gewenste kwaliteit te houden. Het wekelijks verversen van tappunten is daarom van groot belang. Het aantal legionella-besmettingen neemt weer toe Watermanagement Voor recreatieondernemers die zich liever richten op hun core business is er de mogelijkheid om het watermanagement te automatiseren. Er zijn elektronische oplossingen op de markt die automatisch tappunten spoelen én logboeken bijhouden. Tijden kunnen naar eigen wens worden ingesteld en de digitale logboeken kunnen op elk gewenst moment worden geraadpleegd. Afgezet tegen de kosten van arbeid bij het handmatig uitvoeren van de regels van het Drinkwaterbesluit, verdient een investering in elektronische kranen zich binnen een jaar terug. Met dank aan Schell
productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Infiltratiekratten Infiltratiekratten zorgen ervoor dat regenwater niet via het riool wordt afgevoerd, maar geleidelijk aan de grond wordt toegevoegd. Dit zorgt ervoor dat de bodem water langer vasthoudt, waardoor er minder watertekort is in droge perioden en minder wateroverlast tijdens piekbuien. Een goed idee om de gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan. Infiltratiekratten en systemen zijn er in diverse soorten. T: (0523) 68 75 10 I: www.wildkamp.nl Groene sanitairreiniger De EcoFactory Micro San is een sanitairreiniger op basis van natuurlijke bacteriën. De Micro San verwijdert lichte zeepopbouw en huidvetaanslag, en voorkomt kalkopbouw. Het product wordt standaard geleverd in een doseerfles. De Micro San is geschikt voor dagelijks gebruik in sanitaire ruimten. Het kan op alle waterbestendige oppervlakken worden gebruikt. De microbiologische producten van EcoFactory voldoen allemaal aan de Green Keynormen. T: (085) 792 02 20 I: www.lsgbv.nl Reinigen met stoom De Cleanfix DS8 stoomreiniger reinigt en desinfecteert volledig contactloos. In één beweging stoom en zuig je er je interieur mee. De reiniger is ook zeer geschikt voor het reinigen van bekleding, zoals stoelen en matrassen. De machine heeft een flinke capaciteit en beschikt over een ketel van roestvast chroomstaal. T: (050) 312 96 85 I: www.wola.nl Waterdoorlatende halfverharding Aquado is een waterdoorlatende halfverharding met een natuurlijke uitstraling. Het product is breed toepasbaar en eenvoudig aan te brengen. Halfverhardingen zorgen voor een natuurlijke uitstraling en stimuleren het opnemen van hemelwater door de grond. Daarmee vormen ze een milieuvriendelijk en financieel aantrekkelijk alternatief voor asfalt of bestrating. Ze verbeteren niet alleen de toegankelijkheid van je locatie, maar verlagen ook je onderhoudskosten. T: (088) 400 63 60 I: www.debeijerbv.com 03-2022 | Recreactie 37
Fornuis 6-pits + gasoven Convectieoven elektrisch Type Z7GCGL6C1H gietijzeren pandragers afm. 120x70x85 cm 6x5,5 kW branders oven 6 kW | 2/1 GN + opbergruimte Type FCF 101EZ-NL 5 standen instelbare stoomfunctie 10 plaats (1/1 GN) kerntemperatuurmeter temp.bereik: 30º tot 300ºC afm. 89x90x97 cm 400 Volt | 17,3 kW 4500.1020 normaal actie 4.270,3.270,inruilkorting 500,NU 2.770,Fornuis 4-pits + gasoven Type Z7GCGH4CGH gietijzeren pandragers afm. 80x70x85 cm 4x5,5 kW branders oven 6 kW | 2/1 GN Friteuse gas Type Z7FRGD1GF0 koude zone 1x 15 liter, incl. mand afm. 40x70x85 cm 14 kW 4530.027 normaal actie INRUIL ACTIE 6.805,3.995,inruilkorting 1.000,NU 2.995,Friteuse gas Type Z7FRGH2GFH koude zone 2x 15 liter, incl. manden afm. 80x70x85 cm 28 kW 4500.1004 normaal actie 3.400,2.605,4502.1010 normaal inruilkorting 375,NU 2.230,Friteuse elektrisch Type Z7FREH2E00 2x 12 liter, incl. manden afm. 80x70x25 cm 400 Volt |17,4 kW 3.520,actie 2.695,inruilkorting 350,NU 2.345,Friteuse elektrisch Type Z7FREH2FF0 2x 14 liter, incl. manden afm. 80x70x85 cm 400 Volt | 17,4 kW 4502.1012 normaal actie 6.150,4.705,inruilkorting 745,NU 3.960,Pastakoker gas Type Z7PCGD1KF0 24,5 liter afm. 40x70x85 cm 10,5 kW excl. manden opklapbare elementen 4502.1064 normaal actie 3.460,2.650,inruilkorting 400,NU 2.250,EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl 4502.1072 normaal actie 4.545,3.480,inruilkorting 555,NU 2.925,GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl 17-22-01 Alle prijzen zijn exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen, druk en zetfouten voorbehouden. 4509.1000 normaal 2.910,actie 2.295,inruilkorting 350,NU 1.945,VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl ONLINE BESTELLEN? www.hakpro.nl
? FORSE INRUILPREMIE ONTVANGEN? Lever uw oude kookapparatuur in Kookunit 2-pits gas Kookunit 4-pits gas Type Z7GCGD2C0H gietijzeren pandragers afm. 40x70x25 cm 2x5,5 kW branders Type Z7GCGH4C0H gietijzeren pandragers afm. 80x70x85 cm 4x5,5 kW branders Kookunit 6-pits gas Type Z7GCGL6C00 gietijzeren pandragers afm. 120x70x85 cm 6x5,5 kW branders 4500.1000 normaal actie 1.260,950,4500.1002 + 4510.1004 normaal actie inruilkorting 150,NU 800,Bakplaat elektrisch Type Z7FTEDHSI0 glad afm. 40x70x25 cm 400 Volt | 4,2 kW 4501.1040 normaal actie 1.940,1.485,inruilkorting 155,NU 1.330,Kookunit 2-plaats inductie Type Z7INED2000 energieregelaar afm. 40x70x25 cm 400 Volt | 7 kW EIA SUBSIDIE 4500.1050 normaal actie 45,5 Energie Investerings Aftrek 2.385,1.670,inruilkorting 150,NU 1.520,Lavagrill gas enkel Type Z7GRGDLC00 gietijzeren grillrooster afm. 40x70x25 cm 7 kW 4505.1004 normaal actie 2.095,1.630,inruilkorting 225,NU 1.405,Kookunit 4-plaats inductie Type Z7INEH2000 energieregelaar afm. 80x70x25 cm 400 Volt | 4x 3,5 kW EIA SUBSIDIE 45,5 Energie Investerings Aftrek 4500.1014 normaal 3.255,actie 2.495,inruilkorting 375,NU 2.120,Lavagrill gas dubbel Type Z7GRGHLC0H gietijzeren grillrooster afm. 80x70x25 cm 14 kW 4505.1006 normaal actie 2.850,2.215,inruilkorting 300,NU 1.915,Kookunit 4-plaats inductie Type Z7INED400P energieregelaar afm. 80x70x25 cm 400 Volt | 4x 5 kW EIA SUBSIDIE 6.595,5.050,inruilkorting 500,NU 4.550,4500.1052 normaal actie 12.005,9.185,inruilkorting 1.000,NU 8.185,4500.1058 normaal actie 45,5 Energie Investerings Aftrek 14.245,10.900,inruilkorting 1.000,NU 9.900,
Kortingscode: nieuw-seizoen22 Het recreatieseizoen is begonnen! Het nieuwe recreatieseizoen is helaas nat begonnen én daarom helpen wij u graag een handje. U krijgt 10% korting* op bestellingen via de webshop. Zo kunt u nog snel uw voorraaden aanvullen of toch misschien een autolaadpaal plaatsen. Hoe fijn is dat! Scan de QR code voor de voorwaarden. Seijsener techniek. Ga maar genieten! Seijsener info@seijsener.nl Tel. +31 (0)75-6810 610 seijsener.com
m
1 Online Touch