0

RECREACTIE 7 | november 2022 magazine over recreatie en toerisme Veilig tot in de details VeBON-systeem nu voor álle HISWA-RECRON leden RI&E biedt systematische basis voor veiligheid Cybercrime: schade voorkomen door goede voorbereiding Internationale groei voor Jumpsquare en Jump XL

Dé specialist in de bouw van sanitaire units van hoge kwaliteit Maatwerk dat volledig aan uw wensen voldoet Volledige ontzorging van ontwerp tot sanitaire installatie Innovatieve milieu- en energiebewuste oplossingen Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialen Units zijn schakelbaar, fl exibel en verplaatsbaar mobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie

t e 15 - 17 NOVEMBER 2022 Wij staan voor u klaar! Ook dit jaar staan wij op de Recreatie Vakbeurs in Hardenberg. Bezoek onze stand en laat u verrassen door ons actuele aanbod! Evenementenhal Hardenberg F.A. Molijnlaan 28 8071 AG Nunspeet DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR Tel: 0341 - 25 23 63 www.vandeloosdrechtrbm.nl

colofon voorwoord Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Wanda van Eck, Jeff rey Belt, Stijn Boode Marike Rosier Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Martin Maassen, Annouck de Jong Opmaak: Dock35 Media Coverfoto: Rocks ‘n Rivers (FBNN Photography) Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, communicatie@hiswarecron.nl, (033) 303 9700, 65 euro per jaar. 32,50 euro voor studenten en medewerkers van recreatiebedrijven. Gratis voor HISWA-RECRON-leden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWA-RECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. PARTNERS IN BUSINESS: Manager Communicatie Veiligheid Het thema van deze Recreactie is veiligheid. Bij mij werkt het zo, dat ik heel veel durf als ik me veilig voel. Ik ren zo van een berg af om te parapenten, ik slaap in een daktent in Namibië tussen de wilde dieren, ik raftte ooit op de Kicking Horse River (klasse IV en IV+) in Canada BC, ik hou enorm van achtbanen en ben niet bang in het donker. Maar bij sommige mensen durf ik echt niet als passagier in een auto te stappen. Op Wikipedia lees ik dat veiligheid de mate van afwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie is. Of juist de mate van aanwezigheid van beschermende maatregelen tegen deze potentiële oorzaken. Veiligheid is dus een relatief begrip, aangezien niets onder alle omstandigheden volledig zonder gevaar is. Maar je kunt gevaar wel reduceren, aandacht hebben voor veiligheid en voorbereid zijn. Veiligheid is een containerbegrip; er bestaan veel verschillende soorten veiligheid. In deze Recreactie richten we ons vooral op veiligheid op de werkvloer en in de bedrijven. Je leest dus over sociale veiligheid, maar ook over veiligheidsnormen, zoals die er zijn in de KENNISPARTNERS: buitensport. Een ander aspect dat we belichten in de Visie met Rutger Leukfeldt is cybercrime. Hoe moet je daarmee omgaan? We schreven een artikel over de impact van natuurbranden dichtbij je bedrijf, maar uiteraard komt ook de RI&E (Risico Inventarisatie en Evaluatie) aan bod. Zelfs als we ons enkel richten op veiligheid op het werk, zijn er veel onderwerpen die hiermee te maken hebben. Hopelijk maken we met deze Recreactie de wereld een klein beetje veiliger, als is het maar voor het gevoel. En zo zorgen we ervoor dat jij volop durft te ondernemen! Veel leesplezier. 07-2022 | Recreactie 5

Recreatie 15/16/17 NOVEMBER ’22 EVENEMENTENHAL HARDENBERG Kom naar dé enige vakbeurs in de Benelux voor de gehele Recreatiebranche! BESTEL UW GRATIS TICKET! Met code 2003 VERBLIJFSACCOMMODATIES, SPELEN & BEWEGEN, ENTERTAINMENT & GAMES, RECREATIETECHNIEK, ICT & SOFTWARE, FACILITAIR, DIENSTVERLENING, ZWEMBAD & WATER, TUIN & PARK, MOBILITEIT, INTERIEUR & STYLING, OUTDOOR LIVING EN HORECA WWW.RECREATIE-VAKBEURS.NL

inhoud Informatief Opinie 08 14 29 32 39 43 45 Onder de aandacht Kort nieuws uit de branche Coverstory Veiligheid in buitensport RI&E Systematische basis voor veilig werken Sociale veiligheid Goed borgen in je bedrijf Kennis delen Wat te doen bij natuurbrand? Vakinfo Hoe werkt een energieneutraal chalet? Productnieuws Een overzicht van de laatste innovaties 24 36 41 20 13 De provincies Kwaliteit van het landschap onder druk in Overijssel en Drenthe De visie Rutger Leukfeldt: “Cybercrime kan iedereen overkomen” Kennis delen Gast hoeft geen inzage in de fi nanciën Mens&bedrijf De bezieling Jumpsquare en JUMP XL: focus op internationale groei Column RecreAnders 07-2022 | Recreactie 7

onder de aandacht Recreactie nu ook online! Sinds kort zijn de twee vakbladen van HISWA-RECRON ook online te lezen. Zowel HISWA Magazine (vakblad voor watersport en jachtbouw) als Recreactie (vakblad voor leisure en recreatie) zijn voortaan op papier én online te lezen. Alle edities van 2021 en 2022 zijn inmiddels online gezet. Heel handig: je kunt de bladen doorbladeren, naar websites van adverteerders doorklikken en artikelen doorsturen. hiswarecron.nl/actueel/magazines Landal en Roompot moeten parken afstoten De voorgenomen overname van Landal door Roompot heeft al heel wat stof doen opwaaien. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft in oktober als voorwaarde gesteld dat er afscheid moet worden genomen van de merken Hogenboom en Largo en dat er 34 Nederlandse parken als pakket moeten worden afgestoten. Het gaat zowel om parken in eigendom als om franchiseparken. Baptiste de Outryve, woordvoerder van Roompot: “Wij betreuren het dat wij afscheid moeten nemen van een deel van onze parken. Dat hadden we graag anders gezien. Maar dit is zeker geen reden om af te zien van de overname. Na de overname blijven er nog 157 parken in Nederland over. Personeel op de parken kan rekenen op voortzetting van hun contracten op basis van dezelfde voorwaarden als voorheen.” Sectorplan corona Om nieuwe problemen bij eventuele coronagolven te voorkomen, heeft HISWA-RECRON op verzoek van het ministerie een sectorprotocol opgesteld met preventieve maatregelen. Die zijn zowel effectief als haalbaar en betaalbaar. Er zijn vier scenario’s voor de mate waarin de pandemie oploopt. Per scenario lopen ook de maatregelen op. Dat gaat van algemene hygiëne maatregelen, contactloos betalen en extra ventileren, tot (in scenario 4) bij grote groepen het coronatoegangsbewijs of een zelftest ter plaatse. Sluiting van de bedrijven is daarbij nadrukkelijk niet aan de orde. hiswarecron.nl/kennisbank Rectificatie In de rubriek De Stelling (Recreactie 5, pag. 22) over de krapte op de arbeidsmarkt kan uit de woorden van Jesse Zahn-Van der Valk van Kolibrie HRM worden opgemaakt dat de payroll-dienstverlener medewerkers zoekt of werft. Kolibrie neemt binnen de payroll de salarisadministratie en de personeelsadministratie uit handen, maar de werving en selectie blijft de ondernemer zelf doen. 8 Recreactie | 07-2022 Foto: Landal Foto: Shutterstock

Recreatie Vakbeurs Op 15, 16 en 17 november vindt de 20e editie van de Recreatie Vakbeurs plaats in Evenementenhal Hardenberg. 280 deelnemers tonen hun producten en diensten verspreid over zeven hallen. Dat is meer dan genoeg om inspiratie en kennis op te doen en te netwerken. De vakbeurs breidt dit jaar uit op het gebied van de horeca, ‘bijzonder overnachten’ en ‘tuin & park’. In de Recreatiestudio kunnen bezoekers alle dagen deelnemen aan gratis kennissessies, die mede door HISWA-RECRON worden georganiseerd. Veel kennissessies gaan over de arbeidsmarkt. Hoe vind je medewerkers en hoe kun je ze behouden voor je bedrijf? Kan de automatisering hierbij helpen? Hoe kun je het beste samenwerken? Wat kun je doen om de kwaliteit van jouw medewerkers te verbeteren? www.recreatie-vakbeurs.nl » Programma Nieuw in dienst Dorien Eilering Dorien Eilering (25) is 1 oktober aan de slag gegaan als adviseur Public Affairs voor HISWA-RECRON. Zij zal de belangen van de leden gaan behartigen, als lobbyist in Den Haag. “Ik heb de politiek met de paplepel ingegoten gekregen”, vertelt zij. “Straks wil ik in elk geval één dag per week naar Den Haag om daar de ontwikkelingen te volgen en de belangen van onze leden te behartigen. Zo was ik al bij een paar erg interessante debatten.” Dorien woont sinds anderhalf jaar samen in Hilversum. Afgelopen zomer is zij afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam, in de richting European Policy. Liane Busschers Dag van de Groepenmarkt 22 november organiseert HISWA-RECRON de Dag van de Groepenmarkt. Alle aangesloten ondernemers met één of meerdere groepsverblijven voor 10 mensen of meer zijn welkom. Ook ondernemers die het groepsbedrijf combineren met bijvoorbeeld buitensport, een zeilschool, een camping of vakantiepark. Het wordt een dag vol informatie, workshops en netwerken. De dag vindt plaats bij de Eemhof in Zeewolde. Inmiddels wordt een mooi programma samengesteld. Daarbij wordt ingegaan op actuele thema’s als marketing, prijsstijgingen, duurzaamheid en veiligheid. Aanmelden kan via de site en is verplicht. hiswarecron.nl » Actueel » Agenda 07-2022 | Recreactie 9 Liane Busschers (44) werkt sinds 1 oktober voor HISWARECRON in de ledenadministratie. Zij heeft een brede administratieve achtergrond bij diverse werkgevers, die haar zeker van pas gaat komen. “Ik heb er zin in om mijn bijdrage te leveren aan een goede afhandeling van alle voorkomende mutaties, informatieaanvragen en de opvolging hiervan richting onze leden”, vertelt zij. “Daarnaast wil ik graag meedenken over het verbeteren van de systemen om onze leden zo goed mogelijk verder te helpen. Nu is mij al opgevallen dat alle medewerkers van HISWA-RECRON zo benaderbaar zijn en altijd klaar staan om elkaar te helpen. Dat is echt de kracht van de organisatie”, vertelt ze. Foto’s: Wanda van Eck

SAMEN SIGNALEN HERKENNEN VAN UITBUITING Als recreatieondernemer wilt u dat mensen komen ontspannen op uw vakantiepark en dat medewerkers focussen op een zorgeloze vakantie voor uw gasten. Maar helaas zijn Nederlandse vakantieparken ook steeds vaker uitvalsbasis voor illegale activiteiten, zoals prostitutie van minderjarigen. Dit is niet alleen schadelijk voor het imago van het vakantiepark, maar ook verboden. Van directeur en receptionist tot aan manager, technische dienst en schoonmaker: iedereen moet signalen van seksuele en arbeidsuitbuiting kunnen herkennen. Defence for Children ontwikkelde daarom samen met het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid en de politie gratis online-trainingen voor vakantieparkmedewerkers. Doe ook mee en volg met uw medewerkers deze trainingen. Zodat alle Nederlandse vakantieparken de veilige ontspanningsplek blijven waar ze voor zijn bedoeld en slachtoffers van mensenhandel worden herkend en geholpen. Kijk op: hetccv.nl/defenceforchildren Kijk op: hetccv.nl/defenceforchildren

onder de aandacht Vertrouwenslijn afpersing AFPERSING VAN ONDERNEMERS E E N Het kan ook jou overkomen! Veel ondernemers zijn slachtoffer Weet met wie je zaken doet Laat je niet in met dubieuze zaken Beveilig je bedrijfsinformatie n! en Onredelijke eis iets te doen of laten Opdringen van afname diensten en of goederen Chantage, intimidatie, bedreiging, vernieling, mishandeling Subtiele maar angstaanjagende uitlatingen Gevoel klem te zitten Ga niet in op eisen van de afperser Betaal nooit: eens betaald = blijven betalen Bel de Vertrouwenslijn 0800 2800 200 Doe aangifte bij de politie Afpersing van ondernemers is een verborgen probleem, dat helaas veel voorkomt. Daarom hebben VNO-NCW en MKB Nederland het initiatief genomen tot een vertrouwenslijn. HISWA-RECRON heeft zich daarbij aangesloten. De vertrouwenslijn afpersing van NL Confidential is 7 dagen per week van 10.00-17.00 uur te bereiken op nummer 0800 2800 200. Ondernemers kunnen er met alle vragen of zorgen terecht – desgewenst anoniem. Soms gaat het om een fysieke vorm van afpersing, maar vaak ook om een digitale vorm (gijzelsoftware). De medewerkers van de vertrouwenslijn kunnen helpen met mogelijke opties. Wat kun je doen? Bellen is gratis voor leden van HISWA-RECRON. www.hiswarecron.nl/kennisbank Nieuwe leden Tussen 15 september en 15 oktober zijn de volgende bedrijven lid geworden van HISWA-RECRON. Welkom! Recreatie Congres De genomineerden van de recreatie verkiezingen zijn bekend. Op dinsdag 6 december worden de winnaar bekendgemaakt tijdens een congres dat geheel in het kader komt te staan van het binden en boeien van (toekomstige) medewerkers in de recreatiesector. De verkiezingen zijn voor: - Mooiste leerbedrijf - Beste praktijkopleider - Leukste collega van 2022-’23 In het congres gaan werkgevers, werknemers en onderwijs in uitdagende workshops samen aan de slag om bouwstenen te ontwikkelen voor een toekomstbestendige recreatiesector. Aan het einde van het congres ligt er een inventarisatie van ideeën over toekomstbestendig werken, ondernemen en studeren. De organisatie is in handen van FNV Recreatie, KIKK Recreatie en HISWARECRON, met een bijdrage van het Sociaal Fond Recreatie. www.congresrecreatie.nl 07-2022 | Recreactie 11 • Boatcaptain, IJmuiden, www.boatcaptain.nl • Tienstra Organisatie Nautische Dienstverlening, Grou, www.t-o-n.nl • Futura Yachts, Cuijk, www.futurayachts.nl • Var Tenders, Nijkerk, www.vartenders.com Foto: Ditta van Ekris Foto: Futura Yachts H A N D E N L N E M N V O H O E R R K N O E K

Foto: Landal onder de aandacht RecreAnders Enquête energieprijzen In oktober hield HISWA-RECRON een ledenenquête over de stijgende energieprijzen. De resultaten zijn alarmerend. Slechts voor 29,5% van de leden is de energierekening wegens vast contract ongeveer gelijk gebleven. 29,6% geeft aan dat de prijzen 100 tot 300% zijn gestegen. En 23,2% geeft aan dat de stijging hoger is dan 300%. De enquête vormde een goede basis voor het gesprek dat HISWA-RECRON directeur Geert Dijks inmiddels voerde met minister Rob Jetten. Het streven is dat zoveel mogelijk van de ‘schrijnende gevallen’ in de compensatieregeling vallen. Om ondernemers te helpen bij het besparen van energie is de Energiehelpdesk opgezet. Daar vind je onder meer bespaartips van andere ondernemers. www.hiswarecron.nl/energie Serveerrobots voor Landal Het personeelstekort leidt tot nieuwe innovaties. Na experimenten op het Vennebos en enkele andere parken, heeft Landal GreenParks besloten om meer gebruik te maken van serveerrobots. De robots brengen borden en glazen, eten en drinken naar de tafels van de gasten. Ook zorgen de robots voor het transport van de vuile vaat richting de keuken. De robots zijn ‘schattig’ vormgegeven en kunnen zelfs miauwen. Gasten vinden het leuk en bijzonder en maken er filmpjes van. De robots lossen het personeelstekort in de restaurants niet op, maar ze nemen wel veel druk weg bij het personeel, meldt Landal. Ze worden inmiddels ingezet in de horeca van elf Nederlandse, vijf Duitse en drie Deense parken. Martin Maassen Projectadviseur Facet Houdt koers! Een mens lijdt dikwijls het meest door het lijden dat hij vreest. Het citaat van (waarschijnlijk) Jacobus Revius is actueler dan ooit, door allerlei politieke en economische ontwikkelingen. De energierekening stijgt tot ongekende hoogte, de inflatie giert, de stikstof waart rond en het vertrouwen in de politiek daalt tot een historisch dieptepunt. Deskundigen praten elkaar na: ‘er komt zwaar weer aan’. En omdat economie ook vooral psychologie is, leidt dit tot lemmingengedrag. Hoe groter de angst voor het economische lijden, hoe meer mensen de hand op de knip houden. En dan zeggen we vanuit de recreatiesector al gauw: de Nederlander recreëert daardoor dichter bij huis. En inderdaad: de laatste jaren is een verblijf in eigen land meer in trek. Dat is niet alleen het gevolg van economische malheur, maar ook van maatregelen om het coronaspook te beteugelen … Wat betekent dat voor jou als recreatieondernemer? Hou je de hand op de knip en stel je investeringen uit? Of volg je de lijn die de Vrijzinnig-Democratische Bond (een voorloper van D66) in de roerige jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw koos? Ik zie een legendarische verkiezingsposter voor me waarin ‘het schip van staat’ in woelige baren vastberaden doorzeilt tussen reactie en revolutie. Bovenaan de poster staat in grote letters: houdt koers! Hoe is dat met jouw bedrijf? Hou je vast aan de ingeslagen koers, of wacht je op betere tijden? Dat laatste is volgens de woorden van de poëet waar deze column mee begon onnodig, immers: Een mens lijdt dikwijls het meest door het lijden dat hij vreest Doch dat nooit op komt dagen. Zo heeft hij meer te dragen dan God te dragen geeft. Kortom, hou vast aan je koers, ook in ogenschijnlijk barre tijden. Je bedrijf én de gasten zullen er wel bij varen! 07-2022 | Recreactie 13

coverstory VeBON 5.0 nu ook voor de verblijfsrecreatie Veiligheid tot in de puntjes geborgd De bedrijfsgroep Buitensport van HISWA-RECRON – voorheen de VeBON – werkt al jaren aan het stelselmatig verbeteren van de veiligheid. Wie een activiteit onderneemt bij zo’n buitensportbedrijf zit goed. Maar hoe zit het met buitensport als nevenactiviteit bij verblijfsrecreatieve bedrijven? Het Veiligheid Management Systeem van de VeBON is nu ook beschikbaar voor alle andere HISWA-RECRON leden. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Rocks ‘n Rivers (FBNN Photography), Julianahoeve, Wanda van Eck In Recreactie 2022/5 schreven wij in de rubriek Kennis Delen over het WAS: het Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen. Dat wordt herzien en door een ambtelijk misverstand dreigen 14 Recreactie | 07-2022 ook klimparken, touwparcoursen, boulderblokken en dergelijke onder het WAS te gaan vallen. HISWA-RECRON spant zich tot het uiterste in om dat te voorkomen, want sport-toestellen voor volwassenen horen niet onder het WAS te vallen. Gelukkig heeft de branchevereniging een ijzersterk argument in handen: de bedrijfsgroep Buitensport – voorheen de VeBON – onderscheidt zich al vele jaren door een steeds verder ontwikkeld Veiligheids

‘Ons VMS gaat veel verder dan het keuren van de installaties’ Management Systeem, kortweg het VMS. Al in een vroeg stadium begreep het bestuur van de VeBON dat veiligheid voor buitensportbedrijven op nummer één moest staan. Daarmee groeide de buitensport uit tot een van de sectoren waar veiligheid het allerbeste is geborgd. Het VMS – een schoolvoorbeeld van goed functionerende zelfregulatie – voorkomt ongevallen én dwingende overheidsregels. Makkelijker en plezieriger Bart Oomen is mede-eigenaar van Rocks ‘n Rivers in Goirle en lid van de kwaliteitscommissie van de bedrijfsgroep Buitensport. “De norm is vorig jaar aangescherpt, we zitten nu op de norm VeBON 5.0. De markt vroeg om een update, waarbij het vooral gaat om een betere monitoring van het beheer van de installaties. Die moeten extern onderhouden worden en dat wordt aantoonbaar gedaan. Daarnaast kwam er een sterk verbeterde digitale audit. Die is makkelijker en plezieriger om in te vullen.” Voor de uitvoering van de backoffice stapte de bedrijfsgroep Buitensport over naar de stichting KMVK, welbekend van de Blauwe Vlag en Green Key. “Hun systeem biedt veel voordelen”, oordeelt Bart Oomen. “Vooral is het makkelijk verder uit te breiden en aan te passen. Dat maakt het toekomstgericht. Veel meer zaken kunnen nu in de digitale audit worden ingebracht. Daardoor kan de persoonlijke audit 07-2022 | Recreactie 15 >

Ron, hoe hou ik grip op mijn resultaat en de kosten? Wil je dat jouw gasten het naar hun zin hebben? En wil je zelf grip hebben op het resultaat? Dan heb je behoefte aan iemand die je markt kent. Iemand die je niet alleen helpt met je (salaris)adminstratie, maar ook met financieringsoplossingen en het verbeteren van je rendement. De recreatie- en horecaspecialisten van Countus hebben hier veel ervaring mee en kunnen jou helpen met het maken van strategische keuzes. Hiervoor hebben we zelfs een speciaal expertiseteam in het leven geroepen: Bertijn Vos, Jesca Wemmenhove en Ron Koopmeiners. Wil jij een keer brainstormen over de mogelijkheden voor jouw bedrijf? Neem vrijblijvend contact met ons op. Expertiseteam Recreatie & Horeca recreatie-horeca@countus.nl COUNTUS.NL/RECREATIE Alle seizoenen buiten genieten! Terrasmeubilair is er niet alleen voor de zonnige zomerse dagen. Ook in de andere seizoenen laat u met comfortabele stoelen of loungebanken uw gasten de natuur beleven. Onder een veranda of in de open lucht? Samen gaan wij op zoek naar de beste buitenbeleving voor uw gast en het meest onderhoudsvrije terrasmeubilair voor de technische dienst. Laat u inspireren door de specialisten van Madino. €445 5-delige tuinset www.madino.nl 0488 440138 info@madino.nl Wij zijn 15, 16 en 17 november aanwezig op de Recreatie Vakbeurs. Bezoek ons op stand 312!

coverstory – het bezoek van een keurmeester aan het bedrijf voor de her-certificering – beperkt blijven tot een relatief kort bezoek. Meestal is een halve dag voldoende.” Een ander punt dat veel aandacht kreeg in de norm VeBON 5.0 is de incidentenregistratie. Daar speelt het WAS mee. “Gelijke registratie in de hele branche van incidenten is heel belangrijk”, legt Oomen uit. “Want wij weten dat sporten bij onze sector veel veiliger is dan bij een voetbalclub of de gymles op school. Maar hoe toon je dat aan? Dat kan alleen als alle sectoren op een uniforme manier de incidenten registreren. Dat hebben we nu ingevoerd.” ‘Je moet er niet aan denken dat er een ongeval plaatsvindt, als dat te voorkomen was’ Zelfregulering Als Oomen het heeft over het WAS, ziet hij nog een uitdaging voor de buitensportbranche. “Onze klimparken, klimwanden en installaties in bomen en palen zijn sporttoestellen, geen speeltoestellen. Ons systeem van zelfregulering werkt goed. De keuringsinstanties van het WAS lijken nu van plan te zijn om ook onze installaties te gaan keuren. Dat is natuurlijk heel vreemd. Ons eigen VMS gaat veel verder dan enkel het keuren van de installaties. Wij stellen ook eisen aan de instructie van de deelnemers en aan de opleiding van de instructeurs. Absoluut overbodig dus, om ons met extra bureaucratie te belasten. Als wij onder het WAS zouden vallen krijgen we opeens een peperdure productkeuring voor de kiezen, terwijl we alles aantoonbaar op orde hebben.” ‘Je moet dit gewoon goed regelen’ Camping & Beachresort Julianahoeve maakt serieus werk van outdoor-activiteiten. Peter Verhaaf is entertainment coördinator van het bedrijf in Renesse. “We hebben een aparte locatie voor outdoor-activiteiten. Mensen kunnen daar lasergamen, boogschieten of gebruik maken van de klimboom.” Om de veiligheid te borgen heeft Verhaaf een paar jaar terug al contact opgenomen met de VeBON. “Zij hebben hun zaken goed op orde. Het zijn echt specialisten, zowel juridisch als op het gebied van veiligheid. Wij besloten al heel snel ons aan te sluiten en ook te gaan werken aan de erkenning. Zo is een deel van onze entertainers nu opgeleid tot instructeur volgens de VeBON-norm. We hebben er veel tijd en energie in gestoken om alles goed te regelen.” Zou Verhaaf het VMS van de bedrijfsgroep Dagrecreatie aanbevelen aan collega’s die ook buiten sport organiseren? “Zonder meer. Je moet dit gewoon goed regelen. In zwembaden is alles tot in de puntjes geregeld. We willen niet dat er een kind verdrinkt. Maar een knul van 16 jaar mag je een pijl en boog geven. Als je even niet oplet heeft iemand een pijl door zijn been of rug. Dat had je kunnen voorkomen en dat móet je ook voorkomen. Bovendien: zeker met de nieuwe VeBON-norm is alles digitaal veel makkelijker in te vullen. En Charlotte de Baat is een hele goede steun als je eens ergens mee zit. Dit biedt echt meerwaarde.” > 07-2022 | Recreactie 17

coverstory ‘Bij activiteiten op water, snelheid of hoogte moet je de veiligheid borgen’ Een complicatie is misschien wel, dat de bedrijfsgroep Buitensport van HISWA-RECRON niet de enige partij is met een Veiligheid Management Systeem voor de buitensport. Ook het Sport Institute Europe en de SVWB (Stichting Veilig Werken Buitensport) hebben prima veiligheidskeurmerken, erkent Bart Oomen. “Nog vóór de coronapandemie voerden we verkennende gesprekken met de andere branche-organisaties over de mogelijkheid om de keurmerken samen te voegen. Ik denk dat dat een goede stap zou zijn, die de buitensport als geheel versterkt. Maar tijdens de pandemie hadden we wel wat anders aan ons hoofd. We zouden dat weer eens moeten oppakken.” Hoe gaat de certificering? Wie zich aanmeldt voor het VMS van de bedrijfsgroep Buitensport begint met het maken van een handboek, waarin de werkwijze tijdens de activiteiten in de praktijk wordt beschreven. Een organisatie is certificeerbaar als het handboek voldoet aan de normen, en als de werkwijze in de praktijk overeenkomt met het handboek. Vervolgens bezoekt een auditor het bedrijf om deze zaken te controleren. Als het certificaat wordt toegekend, kan daarna worden volstaan met jaarlijkse digitale audits. Bedrijven moeten die elk jaar voor 1 april uploaden in het systeem. De certificerende organisatie, TüV Nederland, beoordeelt die stukken. Eens in de drie jaar komt er een auditor naar de bedrijven voor een hercertificerings-audit. Bij uitvoering van de activiteiten wordt de PDCAcyclus gehanteerd. Dat staat voor Plan-Do-CheckAct. Het is een cyclisch proces dat leidt tot een gestructureerde en continue verbetering van de veiligheid. Kruisbestuiving Het VMS dat voor de buitensportbedrijven zo positief heeft gewerkt, is sinds de laatste update ook voor andere HISWARECRON bedrijfsgroepen beschikbaar. Oomen: “Het zou fijn zijn als de kruisbestuiving tussen de VeBON en HISWA-RECRON leidt tot meer partijen die het VMS gebruiken. Dat vindt ook Charlotte de Baat, manager Leisure & Recreatie bij HISWARECRON. “Het is voor recreatiebedrijven niets nieuws om bijvoorbeeld het animatieprogramma zelf te organiseren. Zolang het gaat om het schminken van kinderen en een musical is daar ook geen gevaar aan verbonden. Maar zodra er activiteiten zijn die te maken hebben met water, snelheid of hoogte komen er veiligheidsaspecten bij kijken. Neem boogschieten, springkussens, klimwanden of paintball. Dat gebeurt steeds vaker, want de gasten reageren daar heel positief op. Maar je moet er toch niet aan denken dat er een ongeval plaatsvindt, als dat eigenlijk te voorkomen was. Soms zit gevaar in een klein hoekje. En ook in zo’n geval moet je als ondernemer kunnen aantonen dat je er alles aan hebt gedaan om de activiteit zo veilig mogelijk te laten verlopen. Ondernemers met een camping, bungalowpark of groepsaccommodatie zijn zich daar niet altijd van bewust: die willen gewoon leuke dingen organiseren voor hun gasten. Maar daar worden de risico’s niet kleiner van. Daarom hebben we het VMS van VeBON verbreed en beschikbaar gesteld voor alle HISWA-RECRON leden. Ondernemers kunnen de veiligheid van buitensport-activiteiten nu borgen als een continuproces. Daarmee wordt het dus steeds veiliger.” 07-2022 | Recreactie 19

de bezieling Roland van Geest, CEO van Jumpsquare en Jump XL Een overdekt pretpark vol trampolines Met 22 parken in Nederland en 33 parken totaal in Europa is Jumpsquare/Jump XL een fl inke speler op het gebied van trampolineparken. In nog geen tien jaar tijd is die markt in Nederland min of meer verzadigd: vooral in andere Europese landen is nog groei te behalen. CEO Roland van Geest reist dan ook heel wat af. Elke vestiging is weer net wat anders. Maar de veiligheid staat overal voorop. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Jumpsquare, Maarten Bokslag De trend van de trampolineparken was in de Verenigde Staten al zo’n tien jaar aan de gang toen in Engeland en Nederland de eerste Europese parken werden geopend. Jump XL, dat begon in 2014, was een van de eerste ketens. Jumpsquare begon een jaar later. Januari 2019 gingen beide bedrijven samen onder een nieuwe eigenaar: investeringsmaatschappij Nordian capital. Een week voor de fusie trad Roland van Geest aan als CEO. Geen man met een leisure achtergrond, maar juist met een verleden in de retail. “Ik heb jaren als algemeen directeur voor de AKOboekwinkels gewerkt en later was ik verantwoordelijk voor de 130 Big Bazar-winkels in Nederland. Het was nogal een stap om directeur te worden van een keten van trampolineparken. Wat me trok was het groeiperspectief en de combinatie van horeca met hospitality. Je hebt hier veel meer direct contact met je klanten dan in de retail.” Roland van Geest Kwaliteitseisen Direct na de fusie ging het om veertig parken. Dat waren negen Jumpsquare parken en 31 van Jump XL. De parken zijn onder die twee labels blijven voortbestaan, maar er is de afgelopen jaren veel aan kwaliteitsverbetering gedaan, vertelt Van Geest. “Ongeveer de helft van de parken was op franchisebasis. Daar is niets mis mee, maar we hebben onze eisen fl ink hoger gesteld. Parken moeten een bepaalde omvang en kwaliteit bieden. Daardoor is het aantal parken nu iets minder. Vooral wat kleinere parken zijn zelfstandig geworden.” Op dit moment bestaat de keten in Europa uit 26 eigen parken en zeven parken in franchise. Het interview voor Recreactie vindt plaats in de Jumpsquare in Tilburg. Een park dat vorig jaar nieuw werd geopend en dat goed laat zien waar trampolineparken anno 2022 voor staan: een grote diversiteit in attracties, gericht op een doelgroep van circa 7 tot 30 jaar oud. Natuurlijk is er een ‘veld’ met gewone trampolines. Daarnaast zijn er dodgeball-banen: trampolines waarop in teams van acht tegen acht een variant op trefbal gespeeld kan worden. Er is een turnbaan, bestaande uit een hele lange trampoline. Het Ninjaparcours is een soort hindernisbaan op trampolines. De Foampit is een arena vol met schuimrubber blokken; vanaf een battlebeam kunnen mensen elkaar met sticks te lijf 20 Recreactie | 07-2022

gaan: wie het langs blijft staan is de winnaar. Over de Foampit loopt ook een slackline, een stak gespannen koord waarover je kunt proberen naar de overkant te lopen. Volgens Van Geest zijn er instructeurs die zó naar de overkant lopen, maar de meeste mensen komen hooguit halverwege. Trampoline met beeldschem Helemaal passend bij de tijd is de Valojump, een trampoline voor een groot beeldscherm. Daar speelt zich een game af en degene op de trampoline is – net als bij de Nintendo Wii – fysiek deelnemer van het spel. Heel bijzonder: je ziet jezelf ook echt in het spel. Dat is nog niet het complete aanbod in Tilburg. En op andere vestigingen zijn weer andere attracties te beleven, vertelt Van Geest. Op die vestigingen hebben de vestigingsmanagers een grote verantwoordelijkheid. Zij moeten zelf contact leggen met de doelgroepen, zoals scholen, BSO’s en sportverenigingen. Daarmee is de vestigingsmanager een duizendpoot, die óók de medewerkers aanstuurt, zorgt voor kwaliteitscontrole en veiligheid. “Een veel grotere rol dan simpelweg op de tent passen, en dat trekt mensen die van een uitdaging houden”, constateert Roland de Geest tevreden. De veiligheid wordt heel nauwkeurig geborgd, benadrukt de CEO. “Trampolinespringen heeft niet zo’n hele goede naam en dat komt vooral door gevaarlijke trampolines thuis. Voor ons is het een uitdaging om aan te tonen dat hier echt niet meer incidenten plaatsvinden dan op een gemiddeld sportpark. Dat kunnen we aantonen, want we houden al jaren statistieken bij. We vallen in Nederland onder het WAS en ook in andere landen gelden strenge regels. Daarnaast stellen we bovenwettelijke eisen aan het toezicht, zoals die zijn opgesteld door de IATP, de 07-2022 | Recreactie 21 internationale branchevereniging van trampolineparken. Safety first is ook één van onze kernwaarden.” Verschillende steunkleuren De vestigingen van JumpXL en Jumpsquare verschillen niet wezenlijk van karakter, vertelt de Geest. “De steunkleur in de aankleding is anders. Jumpsquare is geel en JumpXL is rood. Maar we houden beide labels in de lucht omdat er bepaalde landen zij waar JumpXL een begrip is, en andere waar Jumpsquare de bekende naam is. In Nederland gebruiken we ze allebei. Dat De Foampit is een arena vol met schuimrubber blokken >

Breng het ultieme vakantiegevoel naar buiten. Marindex levert complete tuinsets van gerenommeerde merken. Wij zorgen ervoor dat de tuinmeubelen het hele jaar op voorraad zijn, u en uw gasten zitten nooit meer zonder. De tuinmeubelen zijn speciaal geselecteerd voor gebruik in de recreatie en zijn daardoor duurzaam en blijven lang leverbaar. Bij Marindex vindt u onder andere de volgende tuinmeubels: stoelen, tafels, ligbedden, lounge sets en parasols. Neem contact op met een van onze medewerkers voor persoonlijk advies. Stationsplein 8a • 2801AK Gouda • tel. 0182 511 511 • www.marindex.nl AUTOMATISCHE BODEMZUIGERS VOOR OPENBARE ZWEMBADEN powered by po az De automatische bodemzuigers van Dolphin zijn gebruiksvriendelijk en ontworpen voor bijna alle soorten, maten en vormen zwembaden. Ideaal voor openbare zwembaden, hotels, resorts en campings. Wilt u meer weten of heeft u interesse in een demo bij u op locatie? Bel ons: +31 (0)40 285 66 58 of stuur een mail naar support@pomaz.nl

de bezieling Terugkijkend op de afgelopen jaren hakte vooral de coronapandemie er flink in is geen probleem en het scheelt rebranding van de vestigingen.” Terugkijkend op de afgelopen jaren hakte vooral de coronapandemie er flink in. Het ene moment bezig met uitbreiding en groei, het andere moment de deuren dicht en bezig met de vraag of je bedrijf dit eigenlijk wel gaat overleven. Het leidde ook tot de aansluiting bij HISWA-RECRON. “Tijdens de eerste lockdown werd aan alle sectoren gevraagd om een protocol te maken. Maar er is geen branchevereniging voor ketens van indoor spelen. Dus hebben we de koppen bij elkaar gestoken met Monkeytown en SnowWorld – vergelijkbare ketens die geen concurrenten van ons zijn. Samen zijn we lid geworden van HISWA-RECRON en zo hebben we een afdeling voor leisure ketens opgezet. Inmiddels heeft ook Libéma zich daar met de attractieparken bij aangesloten en we hopen dat er nog meer ketens bijkomen. HISWA-RECRON kan zaken bereiken die voor ons als zelfstandig bedrijf niet haalbaar zijn. Ze zitten ook in Den Haag aan tafel en dat is onmisbaar als het gaat om grote landelijke items als corona of personeelstekorten.” Per land nét iets anders De vestigingen verschillen van karakter in de verschillende Europese landen. “We hebben een groepsbreed concept dat per land is aan te passen”, vertelt De Geest. “Daar krijgen onze landenmanagers veel ruimte voor. Want de verschillende Europese markten zijn écht verschillend. In België is een bezoek aan ons park echt een dagje uit. Daar verkopen ze speciaalbieren en borrelplanken. In Nederland verkopen we juist steeds meer vegan-producten. In Duitsland is een bezoek aan een trampolinepark serieuze sportbeoefening: een alternatief voor de fitness. Iedereen komt ook in speciale sport-outfit, je zult daar nooit een vader in spijkerbroek zien die even met zijn kinderen meespringt. In Duitsland verkopen we in de horeca een heel skala aan sportdrankjes. In Frankrijk is de markt nog pril en daar telt de prijs sterk mee. Het aanbod in de horeca is daar juist elementair en laaggeprijsd.” Lockdown-proof Gevraagd naar het hoogtepunt in zijn carrière komt toch ook de pandemie weer om de hoek kijken. “Dat is toch nog steeds het besef dat al onze parken na diverse lockdowns nog steeds open zijn. Elk half uur wordt er weer een nieuwe lichting mensen toegelaten tot de trampolines. Dan wordt er afgeteld en rent iedereen tegelijk naar de leukste attracties. Dat geeft me elke keer weer een kick. Want we hebben het niet alleen overleefd, we hebben ook gemerkt dat onze parken lockdown-proof zijn. Dat wil zeggen: elke keer als we weer open mochten duurde het maar een paar weken of de bezoekersaantallen lagen weer op het oude niveau. Dat is toch ook weer een geruststelling.” 07-2022 | Recreactie 23

de provincies Wat speelt er in Drenthe en Overijssel? Steeds meer druk op de ruimte Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Wanda van Eck, Shutterstock Wat zijn de belangrijkste issues op het gebied van recreatie en toerisme in de provincies? En hoe gaan de HISWA-RECRON regiomanagers daar mee om? In een reeks artikelen zoomen we in op telkens twee provincies. Deel vier: Drenthe en Overijssel. 24 Recreactie | 07-2022 De kwaliteit van de ruimtelijke omgeving en de energietransitie. Dat zijn de twee voornaamste onderwerpen op de recreatieagenda van de provincies Drenthe en Overijssel. En omdat deze onderwerpen in elkaar grijpen vormen ze een flinke uitdaging, zegt Petra Ellens, HISWA-RECRON regiomanager in beide provincies. “Ondernemers hebben ruimte nodig om zich te kunnen ontwikkelen, maar de energietransitie vraagt óók de nodige ruimte. Denk aan parken voor zonne- en windenergie. Je ziet dat de druk op de ruimte toeneemt. Regie van de provincie is daarom belangrijk.” Ellens hamert er bij de provincies op om af

en toe een stap terug te zetten. “We zitten in een rijdende transitietrein. Eén keer ruimte verkwanseld, betekent voor altijd ruimte verkwanseld.” Om dat verlies aan ruimte zoveel mogelijk tegen te gaan, pleit de regiomanager onder meer voor de mogelijkheid om kleine ‘Groningse windmolens’ in te zetten. Die zijn compact en gaan met hun houten bladen en groene mast op in het groene landschap. “In veel gemeenten mogen deze inmiddels geplaatst worden bij agrarische gebouwen in het buitengebied. Geef ook recreatiebedrijven de mogelijkheid ze te plaatsen, bijvoorbeeld bij het centrumgebouw. Bij een aantal Drentse gemeenten kan dit inmiddels.” Kennis voor bestuurders Ellens investeert veel tijd in kennisoverdracht naar lokale bestuurders. “Hoe zit de recreatiesector in elkaar? Wat is de omzet van ondernemers? Welke lasten komen op hen af? Wat hebben ze nodig – ook van de overheid?” Aan de hand van data laat de regiomanager aan de provinciebestuurders zien wat de sector doet op het gebied van duurzaamheid en leefbaarheid. Een opdracht die de aandacht blijft vragen. “Elke vier jaar is er een switch van bestuurders. Ook ambtenaren wisselen regelmatig van plek. Beide provinciebesturen hebben inmiddels een wensenlijst voor onze sector ontvangen als bijdrage voor hun verkiezingsprogramma’s. Daarnaast ben ik nu al bezig met de voorbereiding van een verkiezingsdebat in beide provincies.” De investering in kennisoverdracht werpt vruchten af. Neem bijvoorbeeld het probleem van de permanente bewoning. “Verschillende ondernemers lopen daar tegenop. Veel gemeenten zeggen geen capaciteit te hebben om dit op te lossen. Inmiddels wordt er in Drenthe een provinciaal handhavingsteam in het leven geroepen. Daar hebben recreatieondernemers profi jt van.” Ontwikkelingsruimte Om de sector gezond te houden moeten gezonde bedrijven zich kunnen blijven ontwikkelen, stelt Ellens. Dat doet Drenthe met Vitale Vakantieparken. Een convenant waarin HISWA-RECRON samen met lokale overheden samenwerkt om een impuls te geven aan de kwaliteit van vakantieparken. “Een aanpak die gezonde bedrijven fl ink vooruit helpt en tegelijkertijd aandacht heeft voor probleemparken”, oordeelt de regiomanager. “Bijna dertien bedrijven hebben ongeveer een ton subsidie gekregen. Op deze manier komt dat nergens anders voor.” Ook Overijssel heeft een programma Vitale Vakantieparken. “Het verschil is dat Overijssel alleen focust op probleemparken. De gezonde vakantie parken worden vooral bediend door Gastvrij Overijssel. Dat staat dichtbij de ondernemers. Zo lopen er nu meerdere subsidieregelingen specifi ek voor onze sector. Ook zijn we onlangs begonnen met het traject Duurzame Investeringen. Landbouw of recreatie? “Het blijft nodig om het belang van de sector te benadrukken”, vindt regiomanager Petra Ellens. “Je ziet dat op verschillende locaties in de provincies de landbouw afwijkingsbevoegdheden heeft op het gebied van bestemmingsplannen of in nieuwe omgevingsplannen. Als de bestemming ‘landbouw’ is kun je daar meer mee doen, binnen bepaalde kaders. Ik sprak laatst een recreatieondernemer met creatieve plannen die hij sneller kan realiseren als hij een stuk grond op landbouwbestemming laat staan. Wijzigen zou veel te tijdrovend zijn. Dat kan natuurlijk niet. Daarom moeten we voortdurend laten zien hoe belangrijk we zijn als sector. In Overijssel zetten we jaarlijks 3,5 miljard om, in Drenthe meer dan één miljard.” Daarin kijken we vooral naar warmte. Welke investeringen lonen nou het meest? Want ook dat is een probleem voor ondernemers: iedereen weet dat hij moet verduurzamen, maar welke stappen zet je nu al eerste?” Onzekerheid noemt Ellens het belangrijkste knelpunt voor de ondernemers in haar werkgebied. “Eén woord dat staat voor verschillende problemen. Er is onzekerheid over de energieprijzen, over een mogelijke nieuwe coronagolf, over materialen die duurder worden, over het tekort aan personeel en over de stijging van de lonen. Maar ook de landbouwtransitie kan onze sector raken.” Door onder meer het organiseren van congressen en bijeenkomsten probeert ze de leden zoveel mogelijk te ondersteunen. “In Overijssel hebben we binnenkort een congres over technische applicaties en robotisering. In de coronatijd zag je al de opkomst van onder meer horeca-apps waarmee je kunt bestellen en betalen ineen. Dat zijn ontwikkelingen die ondernemers kunnen helpen in de strijd tegen personeelstekorten.” ‘Het belangrijkste knelpunt voor ondernemers is onzekerheid’ Petra Ellens 07-2022 | Recreactie 25

KRACHTIGE KOELTECHNIEK laag geprijsd! Koelkast temp.bereik: -2º tot 8ºC 230 V Vrieskast temp.bereik: -18º tot -22ºC 230 V art. nr model afm. cm kW KOELKAST 4750.025* 1 deur 4750.005 1 deur 68 x 71 x 201 0,19 74 x 83 x 201 0,30 4750.010 2-deurs 148 x 83 x 201 0,44 KOELKAST HOOGRENDEMENT UITVOERING 4752.005 1 deur 74 x 83 x 201 0,17 4752.015 2-deurs 148 x 83 x 201 0,36 * afm. rooster 53,5x55 cm 1.291,1.045,1.586,- 1.275,2.578,- 2.195,1.750,1.399,2.845,- 2.295,art. nr model afm. cm kW VRIESKAST 4750.030* 1 deur 4750.015 1 deur 1 deur 2-deurs 68 x 71 x 201 0,40 74 x 83 x 201 0,48 4750.020 2-deurs 148 x 83 x 201 0,78 VRIESKAST HOOGRENDEMENT UITVOERING 4752.010 1 deur 74 x 83 x 201 0,42 4752.020 2-deurs 148 x 83 x 201 0,70 1.576,1.275,1.972,- 1.595,3.003,- 2.425,2.195,1.749,3.275,- 2.625,Vanaf 1.045,Lease vanaf 25,92* Koelwerkbank temp. bereik: -2º tot 8ºC 230 Volt Gastronormbakken set voor in laden leverbaar in 65 en 100 mm diepte 4750.035 OOK LEVERBAAR MET LADE Vanaf 4113.730/780 4750.045 1.245,Lease vanaf 30,88* art. nr model afm. cm kW 4750.035 4750.040 4750.045 2-deurs 3-deurs 4-deurs 223 x 70 x 85 HOOGRENDEMENT UITVOERING 4752.035 4752.040 4752.045 2-deurs 3-deurs 136 x 70 x 85 0,21 180 x 70 x 85 0,23 0,34 136 x 70 x 85 0,20 180 x 70 x 85 4-deurs 223 x 70 x 85 1.554,- 1.245,1.801,- 1.450,2.175,- 1.745,1.680,0,22 0,34 1.345,1.975,- 1.595,2.365,- 1.895,4113.705* 6x 1/6 4113.710 4x 1/4 4113.715* 4x 1/4 * met deksel 4113.705/755 art. nr GN diepte 65 mm 4113.700 6x 1/6 46,37,70,- 56,33,- 27,57,- 46,4113.720 1x 1/2 + 2x 1/4 29,- 24,4113.725* 1x 1/2 + 2x 1/4 50,- 40,4113.730 2x 1/6 + 2x 1/3 33,- 27,4113.735* 2x 1/6 + 2x 1/3 53,- 43,art. nr GN diepte 100 mm 4113.750 6x 1/6 4113.755* 6x 1/6 4113.760 4x 1/4 4113.765* 4x 1/4 52,42,76,- 61,41,- 33,65,- 52,4113.770 1x 1/2 + 2x 1/4 36,- 29,4113.775* 1x 1/2 + 2x 1/4 57,- 46,4113.780 2x 1/6 + 2x 1/3 41,- 33,4113.785* 2x 1/6 + 2x 1/3 61,- 49,

Blastchiller/freezer KOEL- EN VR I E SAPPAR ATUU 4 voorgeprogrammeerde programma's kerntemperatuurmeter verrijdbaar 230 Volt Pizzawerkbank temp. bereik: 2º tot 8ºC 230 Volt 4750.155 IDEAAL TE COMBINEREN MET DE art. nr model afm. cm kW 4750.705 5x 1/1 GN of 5x EN 400x600 80 x 80 x100 0,75 2.921,2.349,4750.710 7x 1/1 GN of 7x EN 400x600 80 x 80 x 151,5 0,98 3.479,- 2.785,4750.715 9x 1/1 GN of 9x EN 400x600 80 x 80 x 176,3 1,2 5.664,- 4.539,Gekoelde saladiere geleverd inclusief glasopstand en snijplank* temp.bereik: 2º tot 10ºC 230 Volt 4750.087 OPZETVITRINES HIERONDER 4750.088 Vanaf 4750.110 art. nr model afm. cm 4750.105* 2-deurs 90 x 70 x 85 4750.110* 3-deurs 90 x 70 x 85 4750.112 kW 0,18 0,24 4750.107 2-deurs 136 x 70 x 108,5 0,32 3-deurs 179,5 x 70 x 108,5 0,18 * geleverd inclusief glasopstand en snijplank Opzetvitrine met glasopstand diepte 1/3 of 1/4 GN temp. bereik: 2º tot 10ºC afm. vanaf 120 cm breedte 230 Volt | 0,11 kW art. nr GN 4750.115 afm. cm 5x 1/4 4750.120 6x 1/4 4750.125 7x 1/4 4750.130 7x 1/4 4750.135 8x 1/4 120 x 33,5 x 43,5 140 x 33,5 x 43,5 150 x 33,5 x 43,5 160 x 33,5 x 43,5 180 x 33,5 x 43,5 4750.140 10x 1/4 200 x 33,5 x 43,5 EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl 541,561,574,614,676,721,435,449,459,495,545,579,GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl GN schalen optioneel 4750.107 1.310,1.065,1.527,- 1.225,1.892,- 1.475,2.182,- 1.749,art. nr model 4750.086 2-deurs 4750.087 3-deurs afm. cm kW 150 x 80 x 100 0,21 1.940,1.575,200 x 80 x 100 0,32 2.156,- 1.725,4750.088 1 deur + 7 laden 150 x 80 x 100 0,21 2.262,- 1.825,4750.089 2-deurs + 7 laden 200 x 80 x 100 0,21 2.399,- 1.925,1.575,4750.089 Vanaf art. nr GN 4750.145 4x 1/3 4750.150 6x 1/3 4750.155 6x 1/3 4750.160 7x 1/3 4750.165 8x 1/3 4750.170 9x 1/3 ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl afm. cm 120 x 39,5 x 43,5 140 x 39,5 x 43,5 150 x 39,5 x 43,5 160 x 39,5 x 43,5 180 x 39,5 x 43,5 200 x 39,5 x 43,5 VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl 555,610,631,695,729,781,445,489,505,559,589,625,VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl 17-27-01 Alle prijzen zijn in euro's, exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen. Wijzigingen voorbehouden zonder voorafgaande kennisgeving. Zet- of drukfouten voorbehouden. 435,ONLINE BESTELLEN? www.hakpro.nl

Adria is een pionier op het gebied van de ontwikkeling van campings met hoogwaardige huuraccommodaties. Ons doel is om uw gasten een onderscheidende en unieke vakantie-ervaring te bieden. Onze “one-stop-shop”benadering houdt in dat wij met onze klanten samenwerken van conceptontwikkeling tot service en aftersales. Campings, touroperators en vakantieparken profiteren allemaal van onze unieke service. In 2022 ontving de XLine serie de Red Dot award - Best of the Best en de BigSEE award voor product design. U kunt ons bezoeken op de Recreatie Vakbeurs, Hal 6 stand 649 op 15 t/m 17 november in Hardenberg. Adria Home Benelux c/o Daalmann Mobilheime GmbH Rudolf-Diesel-Str. 11 D - 49843 Uelsen Tom Imming Projectmanager Camping & Toerisme T: 0031 (0)6-28488267 E: tom@daalmann.com www.adria-home.com | www.adria-holidays.net #adriahome #adriaglamping Lid van:

veilige werkplek De RI&E heeft af en toe een update nodig Systematische basis voor veilig werken In deze Recreactie-special over veiligheid mag een artikel over de RI&E natuurlijk niet ontbreken. Het is een grondige (en wettelijk verplichte) manier om de arbeidsrisico’s voor werknemers in beeld te brengen en systematisch te verminderen. Met enige regelmaat moet de RI&E opnieuw worden uitgevoerd. En zéker als er nieuwe activiteiten worden ontplooid. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Beerze Bulten RI&E staat voor Risico Inventarisatie en Evaluatie. Het is een heel concreet hulpmiddel om te voorkomen dat medewerkers tijdens het werk risico’s lopen of fysiek overbelast raken. Toch komt Martin Merks, manager sociaal beleid bij HISWA-RECRON, nog steeds tegen dat ondernemers geen RI&E hebben. “Het is al meer dan tien jaar verplicht. Als de RI&E ontbreekt kan de Inspectie SZW een boete opleggen. Zeker bij een bedrijfsongeval is het van belang dat je een RI&E kunt laten zien.” Het opstellen van een RI&E is voor elk bedrijf met medewerkers verplicht. Voor de verblijfsrecreatie is er een branche-erkende RI&E Recreatie. Daardoor is het alleen voor bedrijven met meer dan 25 medewerkers verplicht om de RI&E te laten toetsen door een gecertificeerde arbodienst of deskundige. Overigens wordt het aantal medewerkers niet bepaald door fte, maar door het gemiddeld aantal mensen dat een bedrijf over het hele jaar gezien in dienst heeft. Oproepkrachten en stagiairs tellen mee. Preventiemedewerker Het opstellen van een RI&E gebeurt meestal door de bedrijven zelf, vertelt Merks. “Er wordt een preventiemedewerker aangesteld. Onder de 25 medewerkers is dat meestal de directeur zelf. Bij grotere bedrijven wordt er een medewerker voor aangesteld. Het opstellen van de RI&E kan ook worden uitbesteed aan een externe partij, maar dat kost extra geld.” Aan de hand van de lijsten brengt de preventiemedewerker per werkplek de risico’s in beeld. Dat kan gaan om allerlei zaken, als onvoldoende bescherming, te zwaar tillen, maar ook geluidshinder of een verkeerde hoogte van de balie. Als alle risico’s zijn ingevoerd in het systeem, komt daar automatisch een plan van aanpak uitgerold. Merks: “Dan heb je een heel concreet kader. Wat moet je gaan aanpakken? Het is dan natuurlijk zaak om die risico’s op korte termijn weg te nemen. Per punt kun je bepalen hoe het op te lossen is, wat dat kost, wie het gaat doen en wat eventuele belemmeringen zijn. Dat doe je voor je medewerkers, maar ook omdat de arbeidsinspectie de vrijheid heeft om op elk moment je bedrijf te controleren. Ook dan wil je dat alle zaken goed in orde zijn.” Arbocatalogus Niet bij alle risico’s is eenvoudig duidelijk hoe die moeten worden weggenomen. Waar een beschermkap ontbreekt, koop en plaats je een beschermkap: simpel. Maar niet alles is zo simpel: lees bijvoorbeeld het artikel over sociale veiligheid op pagina 32. De Arbocatalogus Recreatie kan dan uitkomst bieden. De Arbocatalogus is een digitaal document waarin heel veel aanbevelingen en oplossingen zijn vastgelegd om veilig en gezond te werken. Bij het invullen van de risico’s in de RI&E Recreatie, staat telkens een link naar een mogelijke oplossing in de Arbocatalogus. 07-2022 | Recreactie 29 >

Totaalleverancier voor de recreatiesector Wij hebben een ruim assortiment artikelen die benodigd zijn in de camping- of recreatiebranche. Daarnaast bieden we ondersteuning op maat bij de voorbereiding én uitvoering van infrastructurele & technische projecten. Denk aan ontwerpberekeningen of begeleiding op het terrein, bijvoorbeeld bij het aanleggen van leidingsystemen. Extra korting voor HISWARECRON leden! Kijk voor meer informatie op wildkamp.nl/recreatie Gespecialiseerd in het maaien en opvangen van Gras. Sterk in vele andere toepassingen. De PG van Gianni Ferrari is ideaal voor het onderhoud van speelpleinen, tuinen van scholen, kampeerterreinen en overal waar netheid en veiligheid belangrijk zijn om ten volle van groenzones te kunnen genieten. Bel voor een vrijblijvende demonstratie Wilt u meer weten over de PG van Gianni Ferrari? Neem contact met ons op voor meer informatie : Tel . +31 (0) 481-371423

veilige werkplek De RI&E is een breed gedragen document. Om te beginnen zijn de lijsten voor de RI&E Recreatie goedgekeurd door de vakbonden. Als de RI&E en het plan van aanpak eenmaal zijn opgesteld, moet de ondernemingsraad (OR) of de personeelsvertegenwoordiging (PVT) van het bedrijf daarmee instemmen. En als medewerkers de RI&E willen inzien, moet dat gewoon kunnen. Het is dan ook verstandig om de RI&E en het plan van aanpak te verspreiden onder de medewerkers. Zo weet iedereen welke risico’s er spelen en hoe die risico’s aangepakt gaan worden. Zoals gezegd moet de RI&E af en toe een update hebben. “Er is geen vaste periodieke termijn. Je moet het af en toe opnieuw doen omdat er nieuwe normen komen, of omdat er wordt geïnvesteerd en er nieuwe werksituaties voor medewerkers ontstaan”, vertelt Martin Merks. “Het is aan ondernemers om dat zelf in de gaten te houden.” Extern bedrijf Vakantiepark Beerze Bulten heeft al zeker een jaar of vijftien geleden voor het eerst een RI&E laten uitvoeren, vertelt GerritJan Hagedoorn, eigenaar van het bedrijf in Beerze. “In het verleden deden we het altijd zelf. De laatste update, in 2017, hebben we door een extern bedrijf laten uitvoeren. Die zijn het hele bedrijf rondgegaan en dat is toch elke keer weer zinvol. Leerzaam ook, om met zo’n specialist naar je eigen bedrijf te kijken.” Hagedoorn heeft het rapport bij de hand. “Er kwamen echt een paar issues uit. Zo was er een onveilige reling op de zolder en moest er een nieuwe kap op de zaagbank. We moeten ook ladders en hoogwerkers periodiek laten keuren. En dan waren er nog wat andere dingen, zoals de aanwezigheid van gehoorbeschermers en andere handschoenen bij het werken met gevaarlijke stoffen. Naar aanleiding van die RI&E hebben we bijvoorbeeld ook een vertrouwenspersoon aangesteld. Dat zijn maatregelen van een andere orde, maar minstens zo belangrijk. We pakken de aanbevelingen meteen op, want we willen een hygiënische en veilige werkplek bieden voor onze medewerkers en gasten. Met zo’n RI&E zetten we de puntjes op de i en blijven we scherp.” De RI&E voor de recreatie: www.kikk-recreatie.nl Voor de watersport Voor de watersportsector is een eigen RI&E beschikbaar, met vragenlijst, handleiding en een standaardmodel voor het opstellen van een plan van aanpak. De RI&E Watersport is in 2022 geactualiseerd. Een veiligheidskundige heeft de vragen beoordeeld en de bestaande vragenlijst is overgezet in een nieuw IT-systeem. De verbeterde vragenlijst ligt nu ter goedkeuring bij de vakbonden. Daarna volgt een branche-erkenning, zodat de verplichte toetsing van een arbodienst vervalt. Totdat de erkenning er is, blijven de huidige vragenlijsten van kracht. ‘Het is elke keer weer zinvol om zo door het hele bedrijf te gaan’ De RI&E voor de watersport staat op hiswarecron.nl (zoeken op: RI&E) 07-2022 | Recreactie 31

sociale veiligheid Sociale veiligheid moet geborgd worden Een fijne plek om te werken Sociale veiligheid wordt steeds belangrijker. Met nationale schandalen als The Voice of Holland staat het onderwerp vol in de belangstelling. Maar hoe borg je de sociale veiligheid, zodat mensen fijn kunnen werken zonder discriminatie, pesten of (seksuele) intimidatie? En bedenk: die sociale veiligheid moet je niet alleen bieden aan je medewerkers. Die moet er ook zijn voor je gasten. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Shutterstock In de Arbowet is vastgelegd dat werkgevers hun medewerkers moeten beschermen tegen psychosociale arbeidsbelasting. Daarom is sociale veiligheid ook een van de aandachtspunten in de RI&E (zie artikel pagina 29). Dat betekent dat je als ondernemer moet werken aan het voorkomen van alle vormen van 32 Recreactie | 07-2022 ongewenst gedrag op de werkvloer, van agressie en discriminatie tot pesten en (seksuele) intimidatie. Het is daarbij aan bedrijven zélf hoe ze dat vormgeven in hun beleid. “Dat moet in elk geval zo duidelijk zijn, dat alle medewerkers voorafgaand aan mogelijke incidenten al weten: ik voel me gesteund door mijn werkgever. Ik kan ergens terecht. Een incident kan namelijk nogal wat impact hebben op medewerkers”, vertelt Herbert van Oord, manager Arbeidsmarkt, Training & Opleiding bij HISWA

RECRON. “In de praktijk betekent dit dat je in het human capital­beleid van je bedrijf duidelijk aangeeft dat je de sociale veiligheid van je medewerkers in je bedrijf belangrijk vindt en dat je hieraan ook een concrete uitwerking geeft. Medewerkers moeten weten wat ze bij problemen van hun werkgever kunnen verwachten.” Personeelshandboek Het onderwerp sociale veiligheid verdient dan ook een belangrijke plaats in elk personeelshandboek, benadrukt Van Oord. “Wat kan de medewerker verwachten bij een incident? Waar kan hij terecht?” Hij adviseert ook om een vertrouwenspersoon te benoemen. “Dat kan iemand zijn van binnen je organisatie, maar ook van buiten.” Een vertrouwenspersoon is overigens niet wettelijk verplicht. Maar wetgeving over de verplichting daarvan is in de maak. Een wetsvoorstel hierover van Senna Maatoug (Groen Links) ligt inmiddels bij de Eerste Kamer. Belangrijk voor recreatieondernemers is dat in de cao Recreatie is geregeld dat een onderneming met vijftig of meer werknemers in overleg met de ondernemingsraad een vertrouwenspersoon moet aanstellen. Ook is vastgelegd dat werknemers in de sector gebruik kunnen maken van de externe vertrouwenspersoon die speciaal voor de sector beschikbaar is gesteld. Dat is Johan Jongejan. Hij werkt voor KIKK recreatie, het sociaal fonds voor de recreatiesector. KIKK recreatie zet zich in voor goede arbeidsvoorwaarden en opleidings­ en ontwikkelmogelijkheden in de sector. Jongejan helpt medewerkers die binnen hun eigen bedrijf geen vertrouwenspersoon hebben en medewerkers die liever met een externe vertrouwenspersoon praten. Over dat laatste zegt hij: “Vergeet niet dat we in een bijzondere sector werken. Met veel jonge werknemers die intensief samenwerken. En met familieleden die binnen het bedrijf collega’s zijn. Daarom kan een externe vertrouwenspersoon heel belangrijk zijn.” Huisregels Jongejan adviseert álle werkgevers om een vertrouwenspersoon aan te stellen, ook al hebben ze minder dan vijftig werknemers. Maar hoe zorg je ervoor dat een vertrouwenspersoon bekend is én blijft binnen je organisatie? “Je moet er voortdurend aandacht aan besteden. Dat begint al bij de inwerkperiode van nieuwe werknemers. Maar ook in de communicatie met je medewerkers, zoals op het intranet en tijdens bijeenkomsten, moet je het blijven noemen. Ook de steun en aandacht van de top van de onderneming is belangrijk”, zegt Jongejan. “Als directie moet je – samen met je vertrouwenspersoon – blijven aangeven dat je je sociale veiligheidsbeleid serieus neemt. Ook de relatie tussen leidinggevenden en vertrouwenspersoon moet goed zijn.” Ook sociale veiligheid voor de gasten is belangrijk. Medewerkers horen zich goed te gedragen naar gasten, dat spreekt voor zich. Maar andersom werkt het ook. Daarom is het goed om in de huisregels te zetten dat ook gasten zich netjes gedragen. Herbert van Oord: “Je hoeft niet in allerlei details te treden. Het komt er op neer dat je duidelijk aangeeft dat je verwacht dat gasten zich zowel onderling als naar je medewerkers toe netjes gedragen. De Arbocatalogus biedt daartoe al een goede aanzet.” Gedragscode voor medewerkers Als werkgever ben je ook verantwoordelijk voor een goed sociaal veiligheidsbeleid voor het recreatieteam dat je inhuurt. “Het is verstandig om in de overeenkomst met het animatieteam af te spreken dat zij in een veilige omgeving hun werk kunnen doen”, zegt Jongejan. Hoewel een gedragscode voor medewerkers niet wettelijk verplicht is, adviseert Van Oord om wel zo’n gedragscode te maken. Daarin staan voorschriften hoe werknemers zich moeten gedragen binnen je organisatie. “Leg kort en duidelijk uit wat de omgangsregels zijn binnen je bedrijf. Het is verstandig om de gedragscode op te nemen in het personeelshandboek.” Van Oord besluit met een waarschuwing: “Wees niet zo naïef om te denken dat je nooit te maken krijgt met meldingen van sociale onveiligheid. Niet alleen tussen gasten en medewerkers, maar ook tussen medewerkers onderling. Realiseer je dat de kans dát het gebeurt altijd aanwezig is. Zet ook in protocollen hoe je reageert als je ermee in de media komt.” ‘Je moet blijven aangeven dat je sociale veiligheid serieus neemt’ Over de diverse sociale veiligheidsonderwerpen zijn voor werkgevers voorbeeld­beleidstukken en voorschriften beschikbaar in de Arbocatalogus: kikk-recreatie.dearbocatalogus.nl Gedragscode onderdeel van nieuw keurmerk HISWA-RECRON werkt aan een keurmerk speciaal gericht op leden die activiteiten aan minderjarigen aanbieden. “Tijdens jeugdvakanties en -activiteiten staat het plezier van de deelnemer centraal”, zegt Charlotte de Baat, manager Leisure & Recreatie bij de branchevereniging. “Wij vinden het belangrijk dat minderjarigen als deelnemer veilig zijn tijdens de activiteiten en zich ook zo voelen. Een gedragscode is daarom onderdeel van dat keurmerk. In de gedragscode is vastgelegd wat de eisen zijn op het gebied van het begeleiden van jongeren van 15 tot 18 jaar. De gedragscode is belangrijk voor de bewustwording van ondernemers.” Meer informatie over deelname aan het keurmerk wordt binnenkort aan leden bekendgemaakt. 07-2022 | Recreactie 33

Complete inventarispakketten voor uw recreatie woningen. Er wordt momenteel veel geïnvesteerd in het plaatsen van nieuwe accommodaties voor uw gasten. Om uw gast de allerbeste vakantie beleving te geven, is het van groot belang dat in de accommodaties alles tot in puntjes geregeld is. Natuurlijk staat er een goede bank, een lekker bed en waarschijnlijk hangen er zelfs al een mooie paar schilderijen aan de muur. Maar heeft u ook al nagedacht over de artikelen voor in de keuken, op de tafel, in de slaapkamer en op het terras? Wilt u deze in een basis of juist een luxe uitvoering? Marindex stelt volgens uw wensen een compleet inventarispakket samen, waar alle woonbehoeften in één pakket per accommodatie compleet geleverd worden. Hierdoor bespaart u veel uitzoekwerk doordat u niet meer van winkel naar winkel hoeft te rijden, alle webshops hoeft door te pluizen en één of meerde grote verzamel pallets hoeft uit te zoeken. U besteld uw eigen samengestelde pakket binnen 1 minuut via onze webshop. Heeft u binnenkort nog meer nieuwe accommodaties? Marindex heeft het pakket online voor u opgeslagen zodat ook hier straks dezelfde artikelen gebruikt worden. Zodra uw accommodaties in gebruik worden genomen, gaan er helaas toch wel eens wat artikelen stuk. Marindex zorgt ervoor dat u zonder lange zoektocht weer dezelfde items kan bestellen als eerder geleverd. Deze artikelen vind je namelijk terug in uw persoonlijke bestellijst, hierdoor heeft u nooit meer 2 verschillende wijnglazen in het keuken kastje staan. Wilt u ook een compleet inventaris pakket samenstellen? Neem dan contact op met een van de specialisten bij Marindex via: www.marindex.nl of bel direct 0182-511 511 Marindex B.V. Stationsplein 8a 2802 AK, Gouda

OOK ALLE HUISHOUDELIJKE ARTIKELEN VAN PHILIPS BESTELD U BIJ MARINDEX BIJ MARINDEX ONTVANG JE NU TOT WEL 10% KORTING OP ALLE PHILIPS PRODUC Philips koffiezet apparaten Philips koffiezet apparaten Philips Senseo Philips Senseo PhilipsPhilips stofzuigers stofzuigers PhilipsPhilips waterkokers waterkokers

de visie Online veiligheid steeds belangrijker Hoe voorkom je cybercrime? Goed hang- en sluitwerk, voldoende brandblussers en een goed bereikbare nooduitgang. De fysieke veiligheid van je bedrijf is voor het oog heel overzichtelijk. Dat is heel anders met digitale veiligheid, zegt cybercrimeonderzoeker Rutger Leukfeldt. Hoe voorkom je dat cyberaanvallers je systemen binnendringen? Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Haagse Hogeschool, Shutterstock Leukfeldt valt maar meteen met de deur in huis. “Er is geen enkele garantie dat je geen slachtoffer wordt van cybercrime. Omdat honderd procent beveiliging niet bestaat, kun je er maar beter van uitgaan dat je een keer aan de beurt bent. Ons onderzoek laat zien dat één op de vijf ondernemers jaarlijks slachtoffer is van digitale criminaliteit. Toch kun je je als ondernemer wel degelijk goed wapenen tegen cybercrime”, zegt de onderzoeker. U noemt twee valkuilen. Welke zijn dat? “De eerste is: denken dat het je niet overkomt, omdat er bij jou niks te halen is. De tweede: denken dat je veilig bent omdat je je IT-beveiliging hebt uitbesteed aan een specialist. Want je bent nooit veilig. Sommige aanvallen zijn dan misschien gericht op grote bedrijven, maar cybercriminelen schieten vaak ook gewoon met hagel. En ook al valt er niks bij je te halen, ze zijn dan al wel binnen, je data is versleuteld en je moet geld betalen om die weer toegankelijk te maken.” ‘Cybercrime kan iedereen overkomen. Hou er maar rekening mee’ Wat zijn de meest voorkomende vormen van cybercrime? “Phishing en het plaatsen van schadelijke software, ook wel malware genoemd, en ransomware – ofwel gijzelsoftware. Phishing is al jarenlang een veelgebruikte manier om binnen te komen en vervolgens andere delicten te plegen. Bijvoorbeeld om bij je bankrekening te komen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door een e-mail, waarbij je op een link moet klikken.” Indringers komen vaak binnen door menselijke fouten. Een medewerker die klikt op een link bijvoorbeeld. Hoe voorkom je zoiets als ondernemer? “Je kunt je medewerkers trainingen en e-learning aanbieden, maar uit studies blijkt dat dit niet automatisch leidt tot veiliger gedrag. Medewerkers gaan zichzelf overschatten omdat ze meer denken te weten. Vergelijk het met een deelnemer aan een slipcursus die vervolgens denkt dat hij veiliger is op de weg en wel wat meer risico kan nemen. Ook al zijn je medewerkers zich nog zo bewust van de gevaren van cybercrime, ze kunnen er nog steeds intrappen.” Wat moet je dan nog meer bieden dan alleen een cursus? “Voor veiliger gedrag heb je ook de juiste randvoorwaarden nodig. Digitale veiligheid is namelijk een continu proces. Het is 36 Recreactie | 07-2022 Moet je als ondernemer je IT-beveiliging zelf regelen of is uitbesteden beter? “Natuurlijk kun je je IT-beveiliging uitbesteden, daar is niets op tegen. Zeker als je een klein bedrijf hebt en er zelf de menskracht niet voor hebt. Maar het is dan cruciaal dat je precies weet wat er in je contract staat. Hoe zijn de verantwoordelijkheden verdeeld? Daar gaat het helaas vaak mis. Mocht het tot een conflict komen met je digitale beveiliger, dan sta je als ondernemer met 1-0 achter omdat je te maken hebt met een specialist die veel vakkennis heeft. Check dus de tekst van je contract. Je kunt daarvoor ook een advocaat inschakelen die is gespecialiseerd in IT-recht.”

Rutger Leukfeldt Rutger Leukfeldt is directeur van het Centre of Expertise Cybersecurity van de Haagse Hogeschool. Daarnaast is Leukfeldt senior onderzoeker cybercrime en coördinator van het cybercrime cluster van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR). niet zomaar een brandje blussen. Cybersecurity moet verweven zijn met je gedrag. Werk bijvoorbeeld met een digitale wachtwoordmanager, waarmee je rondslingerende wachtwoorden op papier voorkomt.” Wat zijn de beste preventieve maatregelen tegen cybercrime? “Je kunt de schade beperken door goed na te denken over de volgende vraag: als morgen al mijn systemen plat liggen, wat had ik dan vandaag moeten doen om toch nog door te kunnen gaan met mijn bedrijf? Verder is het belangrijk om altijd een goede back-up te hebben van je gegevens, je technische systemen goed van elkaar gescheiden te houden en je software altijd up-to-date te houden.” Bedrijven die slachtoffer zijn van cybercrime kunnen ook veel reputatieschade lijden. Hoe ga je daar het beste mee om? “Verhul het niet maar treed er meteen mee naar buiten. Een datalek wordt altijd bekend. Wees open, communiceer het met je klanten en schaam je er niet voor. Ook grote cybersecuritybedrijven zijn weleens slachtoffer. Als er fysiek wordt ingebroken in je bedrijf wordt er ook niet gezegd: wat is dat een dom bedrijf zeg! Cybercrime is een fact of life.” Kijk ook op: hiswarecron.nl/kennisbank 07-2022 | Recreactie 37 Vijf basisprincipes Het Digital Trust Center (DTC) van het ministerie van Economische Zaken heeft als doelstelling om alle Nederlandse bedrijven weerbaarder te maken tegen cyberbedreigingen. Om je digitale bedrijfsveiligheid te vergroten adviseert het DTC de vijf volgende basisprincipes te hanteren: – Inventariseer je kwetsbaarheden. Breng in kaart wat je in huis hebt en hoe je technische afhankelijkheid van leveranciers eruit ziet. – Kies veilige instellingen van je apparatuur, software en netwerk- en internetverbindingen. – Altijd updaten. – Beperk de toegang. Definieer per medewerker welke toegangen deze nodig heeft om goed te kunnen werken. – Stimuleer veilig gedrag van medewerkers, bijvoorbeeld bij het downloaden van apps. – Voorkom virussen en andere malware. Gebruik een antivirusprogramma en beperk de installatiemogelijkheden van software. www.digitaltrustcenter.nl

Specialist in chalets, stacaravans & mobilhomes Kom op uw gemak de chalets beleven! Reina Chalets Showterrein Konneweg 6b 3234 KG Tinte +31 (0)181 727 030 info@reinachalets.nl reinachalets.nl

kennis delen Wat te doen bij natuurbrand? Met de opwarming van het klimaat en steeds langere periodes van droogte neemt het risico op grote natuurbranden toe. Twee veiligheidsregio’s in Gelderland ontwikkelden in nauwe samenwerking met HISWA-RECRON een nieuw Model ontruimingsplan natuurbranden. Elke recreatieondernemer kan daar zijn voordeel mee doen. Tekst: Maarten Bokslag Foto: Pixabay “De ontwikkeling van een natuurbrand kan snel en onvoorspelbaar verlopen. Mensen gaan dan ook onvoorspelbaar reageren”, vertelt Stijn Boode, regiomanager Gelderland van HISWA-RECRON en nauw betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe Model ontruimingsplan. “Tijdens een natuurbrand zorgen brandweer en politie voor bestrijding van de brand, het afzetten van wegen en de communicatie naar burgers in het gebied. Maar de ontruiming van het recreatiebedrijf is primair een verantwoordelijkheid voor de ondernemer.” Daarom is er nu een nieuw Model ontruimingsplan. Het is ruim geformuleerd en kan voor elk bedrijf op maat worden ingevuld. Via de kennisbank van HISWA-RECRON is het vrij beschikbaar voor alle HISWA-RECRON leden. “We hebben dit als Gelderse veiligheidsregio’s ontwikkeld”, vertelt Klaas Noorland van Veiligheidsregio Noord-Oost Gelderland. ”Het liefst willen we het landelijk als model invoeren. Daarom geven we het nu vast uit.” Nieuwe versie Er bestond al langer een ontruimingsplan voor natuurbranden. De nieuwe versie heeft een paar grote verbeteringen. “Het belangrijkste is dat het nu veel duidelijker is wat iedereen op zo’n moment moet doen”, legt Noorland uit. “Dat komt door het gebruik van taakkaarten. Die zijn er voor meerdere onderwerpen, zodat je zeker weet dat alles aan bod komt. En dat iedereen weet wat er van hem of haar wordt verwacht. Op het moment dat een natuurbrand jouw kant op komt moet je snel kunnen handelen. Zo’n kaart met concrete afspraken en taken is dan een enorme steun.” De kaarten verminderen ook de afhankelijkheid van specifi eke personen, vertelt Noorland. “Stel: er is een incident. En de coördinator natuurbrand van het bedrijf is er niet. Met het oude plan had je dan een groot probleem. Nu is het minder persoonsgebonden. Iemand anders pakt die taakkaart en weet wat er moet gebeuren.” Taakkaarten maken je minder afhankelijk van personen Iedereen heeft last van grote natuurbranden, benadrukt Klaas Noorland. “Niet alleen de recreatiebedrijven. Daarom kijken wij als veiligheidsregio ook naar de andere vitale functies: natuurbeheer, infrastructuur, zorg en wonen. Als er bijvoorbeeld twee campings en een zorginstelling dicht bij elkaar liggen, ontwikkelen we een clusteraanpak. Dan adviseren we hoe je samen aan brandpreventie kunt doen en hoe al die mensen in geval van brand toch op tijd weg kunnen komen.” www.hiswarecron.nl zoeken op (‘natuurbrand’) www.brandweernederland.nl (zoeken op: ‘toolbox’) 07-2022 | Recreactie 39

kennis delen Krijgt de gast inzage in de financiën? De recreant wil waar voor zijn geld en zeker niet te veel betalen. Het komt dan ook steeds vaker voor dat een gast volledige inzage in de financiële overzichten van gas, water en elektra verlangt. Krijgt de recreant die inzage niet, dan kan dat zelfs leiden tot een gerechtelijke procedure. Tekst: Annouck de Jong (Stellicher Advocaten) Foto: Shutterstock Een belangrijke vraag is dan ook: wanneer is de recreant voldoende geïnformeerd? Die vraag is deels te beantwoorden aan de hand van een recente gerechtelijke uitspraak. Een groep gasten van een HISWA-RECRON ondernemer wilde de facturen van gas, water en elektra inzien. De ondernemer weigerde en de gasten stapten naar de rechter. Zij vorderden inzage in de financiële stukken op grond van de zogeheten ‘exhibitieplicht’ (artikel 843a Rechtsvordering). De rechtbank oordeelde echter, dat het rechtmatig belang tot inzage aan de zijde van de recreanten ontbrak, en de vorderingen werden afgewezen. De ondernemer had de recreanten namelijk al op verschillende manieren en voldoende geïnformeerd. Voldoende geïnformeerd Op de volgende manieren waren de recreanten geïnformeerd: – Nieuwsbrief: met een uitvoerige toelichting op de wijze waarop de energiekosten worden doorberekend; – De recreanten ontvingen een gespecificeerde factuur van de energiekosten, met een verantwoording voor de samenstelling van het uiteindelijke kWh-tarief; – Enkele jaren geleden had de ondernemer al een deskundige ingeschakeld die de administratie en facturen onderzocht. De deskundige concludeerde dat het doorberekende bedrag per kWh op correcte wijze is vastgesteld; – Ten overvloede gaf de ondernemer ook nog eens extra inzage aan twee financieel onderlegde recreanten en leden van de belangenvereniging. Ook zij hebben de stukken bestudeerd en concludeerden dat deze akkoord waren. In dit specifieke geval had de ondernemer al ruim voldoende inzage verschaft in de kosten. Daarnaast was de wijze van doorberekenen aan de recreanten inzichtelijk gemaakt en met de recreanten gedeeld. Dat was voor de rechter doorslaggevend voor de afwijzing van de vordering tot inzage. Wanneer is een recreant dus voldoende geïnformeerd? Dat is niet in beton gegoten, maar de bovenstaande opsomming kan helpen. De ondernemer bepaalt de hoogte van de kosten en wijze van doorberekening. Maar dat moet wel redelijk en verifieerbaar zijn. Als daaraan wordt voldaan, dan hoeft niet te worden meegewerkt aan extra inzage. Door de gasten voorafgaand en op hoofdlijnen te informeren over de kosten en wijze van berekenen, kan achteraf discussie worden voorkomen. In dit geval kregen de gasten geen inzage in de financiën omtrent gas, licht en water 07-2022 | Recreactie 41

Bespaar gegarandeerd 26% op uw energiekosten Met de huidige energieprijzen hoeven we u niet uit te leggen dat het enorm belangrijk is dat u een rem plaatst op het energieverbruik. Daarom gaan we direct naar de kern. Hoe wij energie besparen Wanneer uw onderneming chalets of woningen heeft met verwarming, is het zaak dat de verwarming alleen aan is wanneer uw gasten aanwezig zijn. Of het nu verwarming is met een klassieke cv-ketel, elektrische convectoren of infraroodpanelen, het is altijd zaak om onnodig en te hoog stoken te voorkomen. Onze thermostaten en systemen kunnen al deze vormen van verwarming schakelen. Zelfs warmtepompen kan ons systeem aan, maar daar gaan we iets anders mee om. Wanneer de thermostaat 2 uur (dit is instelbaar) geen beweging ziet, gaat deze automatisch naar een lagere temperatuur. Wordt de thermostaat vervolgens een dag niet bediend, dan gaat de ingestelde temperatuur nog verder omlaag. Ziet de thermostaat langer dan 20 minuten geen licht, dan gaat deze omlaag naar een instelbare nachttemperatuur van bijvoorbeeld 15˚C. Wij hebben veel klanten in binnen- en buitenland die door deze slimmigheden enorm besparen op het energieverbruik. Op dit moment is het zo dat u de investering binnen één winter terugverdiend heeft. Ook onze systemen voor jachthavens en campings zorgen voor grote besparing op de energiekosten. U kunt stroompunten op afstand instellen op een maximaal te gebruiken amperage, energieverbruik op de kWh nauwkeurig afrekenen of werken met een prepaid tegoed. Deze mogelijkheden zorgen ervoor dat uw gasten heel bewust omgaan met wat ze gebruiken tijdens hun verblijf. Energieslurpers zoals elektrische verwarming en elektrische BBQ’s laten ze thuis. En als ze toch besluiten hier gebruik van te maken, dan zijn die kosten voor u in ieder geval gedekt. Bespaargarantie Wij garanderen dat de recreatieondernemer door toepassing van onze draadloze beheersystemen 26% bespaart op de energierekening. Haalt u deze besparing aantoonbaar niet, dan mag u de aangeschafte systemen een jaar na in gebruikname retourneren en krijgt u uw geld terug. ICY is al decennia lang marktleider op het gebied van energiebesparing binnen de recreatiebranche. Wij ontmoeten u graag op de Recreatievakbeurs om meer tekst en uitleg te geven over onze systemen. ICY Campsite Management ICY Marina Management www.icy.nl Bezoek ons op de Recreatievakbeurs in Hardenberg - 15-17 november, Standnummer 456 ICY Accommodation Manageme

ent vakinfo Hoe werkt een energieneutraal chalet? Met energieneutrale chalets lever je als ondernemer een belangrijke bijdrage aan een duurzame wereld. Bovendien is het aanpassen van bestaande accommodaties en het plaatsen van nieuwe duurzame chalets fi nancieel aantrekkelijker dan ooit. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Hertzinger Green Connect We streven naar een duurzame wereld. Ook als recreatieondernemer werk je daaraan mee en dat draag je uit naar je gasten. Het transformeren van de chalets op je park kan hiervan een belangrijk onderdeel zijn. Een volledig duurzaam chalet bestaat uit verschillende onderdelen: zonnepanelen, batterij-opslag, een zuinige airconditioning (gecombineerd met verwarming), een warmtepompboiler en een inductiekookplaat. De batterij-opslag zorgt ervoor dat je chalet zelfvoorzienend is, waardoor de accommodatie nagenoeg geen gebruik hoeft te maken van je centrale parkaansluiting. Je koopt minder energie in en beschikt over een stabiel netwerk. Gasinspectie vervalt Een ander voordeel van duurzame chalets is dat de jaarlijkse gasinspectie niet meer nodig is. Vanwege de zeer hoge energieprijzen is de return on investment op het totale concept op dit moment heel interessant. Overschakeling naar een duurzaam park is relatief snel mogelijk, omdat ook bestaande chalets getransformeerd kunnen worden. Als je als recreatieondernemer je chalets wilt vergroenen krijg je in de praktijk te maken met verschillende leveranciers van duurzame apparatuur. Dat kan soms nadelig zijn. Denk bijvoorbeeld aan een mismatch tussen de apparatuur, omdat de leveranciers die niet onderling hebben afgestemd. Bij eventuele problemen loop je als recreatieondernemer het risico dat leveranciers naar elkaar verwijzen. Als alternatief kun je kiezen voor een totaalleverancier. Daar kun je voor alle apparatuur bij één loket terecht. Doordat zo’n centrale leverancier werkt met een integrale oplossing kan hij vaak ook extra mogelijkheden bieden, zoals een geïntegreerde tool voor de monitoring. Daarmee kun je als parkbeheerder in één oogopslag zien wanneer bijvoorbeeld een fi lter van de airconditioning vervangen moet worden. En kun je, in perioden waarin de accommodatie niet bezet is, deze op afstand afschakelen. Zo blijft er meer tijd over je core business: je gasten een prettig en duurzaam verblijf bieden. Met dank aan Hertzinger Green Connect Verduurzaming van chalets is extra aantrekkelijk door de hoge energieprijzen 07-2022 | Recreactie 43

Recreatie vakbeurs Stand 730 Vertrouwelijk te koop aangeboden: Foto: Camping Urkerbos Watersportonderneming met o.a. jachthaven, winterstalling en restaurant. Gelegen in een toeristische omgeving in het Noorden van het land. Vraagprijs € 2.800.000,00 k.k. Meer informatie: Arjan Mulder (06 2232 1010). Vossenlaan 16 9408 CN Assen T (0592) 46 28 44 E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl I www.recratief-bedrijfsmakelaars.nl Weverstraat 26 4061 AP Ophemert T 0344 - 652628 info@airtrampoline.nl Bedrijfsoverdracht Contactloos, waterbesparend, stevig … en mooi! Gun je gasten een bijzondere beleving en jezelf interessante opbrengsten uit verhuur inropa Tiny Houses www.TinyHouseHolidays.e www.inropaTinyHouses.nl INROPA b.v Greenbuild Tiny House Handelsstraat 5 NL 7772 TR Hardenber T: +31 (0)53 433 53 7 E: info@inropa-greenbuild.n DEN OTTER VAN VLIET BEDRIJF S OPVOLGING | TAXATIE | COACHING Naast de bekende hoekregelkranen biedt SCHELL een buitengewoon assortiment aanraakvrije armaturen voor wastafels, keukens, douches, WC’s en urinoirs voor de aantrekkelijke inrichting van sanitaire ruimtes. Allemaal zijn ze even betrouwbaar, robuust en duurzaam. Met de bekroonde armaturen van SCHELL zorgt u voor hygiënisch drinkwater en bespaart u water. Meer informatie op www.schell.eu. Verantwoordelijkheid voor gezondheid. Bent u bezig met de toekomst? Lijkt het nog ver weg, of is het juist dichtbij? Samen met u kijken we naar de mogelijkheden en maken we een plan. www.denottervanvliet.nl info@denottervanvliet.nl Tel. 0412 47 42 82 Broekhoek 28 5384 VR Heesch

as nl s.eu .v. ses 52 erg 72 .nl productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Hou inbrekers op afstand Met een alarminstallatie of ander beveiligingssysteem voorkom je zoveel mogelijk dat je onderneming een doelwit wordt voor inbrekers. De aanleg van zo’n installatie hoeft geen grote investering te zijn. Voor een vast bedrag per maand is ook een abonnement mogelijk. Bovendien kom je als abonnee niet voor onverwachte kosten te staan. (088) 555 48 88 www.eenveiliggevoel.nu Comfortabel slapen Telefonische bereikbaarheid Watel verzorgt telefonische bereikbaarheid van recreatiepark, camping of jachthaven. Inclusief tijdgestuurde meldingen, doorschakeling of keuzemenu om de technische dienst of een medewerker te kunnen bereiken. Bij kleine locaties of waar de receptie niet altijd bemand is, kunnen oproepen ook eenvoudig met de mobiel aangenomen worden. Watel is ook specialist in intercoms, omroepsystemen, (wifi­) portofoons en VHF­marifoons. (020) 659 39 73 www.watel.nl Slapen zoals thuis. Dat is wat de hedendaagse gast minimaal verwacht tijdens zijn vakantieverblijf. Boxsprings bieden dit comfort, dankzij een verend onderstel. Uw Bed Professional beschikt over boxsprings met dubbele vering voor professioneel gebruik. De veringen bevinden zich in de boxspring zelf én in het matras. De boxsprings zijn verkrijgbaar in diverse kleuren, materialen en afmetingen. Ook leverbaar in elektrisch verstelbare uitvoering. (088) 332 23 10 www.uwbedpro.nl Interactief spelen De Yalp Sona is een interactief geluidsspeeltoestel voor de buitenruimte. Er kan heel eenvoudig gekozen worden voor verschillende spellen. De Yalp Sona speelt muziek en beweegopdrachten. Bovenin de boog zit een camera die precies ziet wat de personen op de vloer doen. De vloer is vrij toegankelijk en meerdere personen kunnen er tegelijkertijd op spelen. Dankzij de ingebouwde zonnecellen zijn de stroomkosten nihil. (0547) 28 94 10 www.yalp.nl 07-2022 | Recreactie 45

Dit jaar staan wij weer op de Recreatievakbeurs in Hardenberg 16 t/m 18 november Al 15 jaar uw No. 1 B2B beddenspecialist www.uwbedpro.nl Uw Bed Professional Luxemburgstraat 5 - Kaatsheuvel 088 332 2310 - advies@uwbedpro.nl Hal 1 - stand 171

MEER WETEN OVER NIEUWE ONTWIKKELINGEN? BEZOEK ONS OP DE VOLGENDE BEURZEN: RECREATIE VAKBEURS HARDENBERG 15-17 NOVEMBER 2022 STAND 451 METSTRADE AMSTERDAM 15-17 NOVEMBER 2022 STAND 05.609 info@seijsener.nl +31 (0)75-6810 610

l 0

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48

Home