op één lijn 35 3e uitgave 2009 Met een voor dit onderzoek ontworpen vragenlijst gingen de onderzoekers na hoeveel mensen wel eens zelftesten gebruikt hadden en waarvoor, en probeerden ze ook kenmerken van deze groep te achterhalen. Bijna tweederde van de respondenten had wel eens gehoord van zelftesten, 16% had minstens één keer een test gebruikt, 9% meer dan vier testen. Patiënten testten zich zelf vooral op diabetes, cholesterol, allergie, urineweginfectie, HIV infectie, anemie, ovulatie, menopauze en nieraandoeningen. Men haalt de testjes meestal bij de drogist, of in de apotheek of supermarkt. Ook hier is internet in opkomst: een kwart wordt via internet of tijdschriften besteld. Zelftesters zijn ouder, en zwaarder, en vrouwelijke zelftesters zijn ook beter opgeleid dan niet-testers. Zelftesters vinden zichzelf vaker minder gezond en rapporteren ook vaker een chronische aandoening. Ze gebruiken vaker voedingssupplementen en homeopathische geneesmiddelen. De ene zelftester is blijkbaar de andere niet. Overigens bezocht driekwart van de mensen die een afwijkende testuitslag hadden gekregen, daarna hun huisarts. [Ronda et al] Ja, en als je dan een ‘alledaagse’ of ‘kleine’ kwaal hebt, is het blijkbaar om het even door wie je geholpen wordt. Dat concluderen Angelique Dierick-van Daele en haar medeonderzoekers althans. Zij deden in 15 huisartspraktijken gerandomiseerd onderzoek naar substitutie van zorg door praktijkverpleegkundigen (nurse practitioners, NPs) voor alledaagse problemen, die daarvoor een 2 jaar durende HBOmaster in advanced nursing hadden gevolgd. Denk bij alledaagse problemen aan luchtweg- en KNO-klachten, plasklachten, wonden, klachten van het bewegingsapparaat, gynaecologische problemen en ouderdomskwalen. De huisarts dient aanwezig te zijn voor consultatie en het autoriseren van recepten. Zowel de huisartsen als de NPs konden tevreden zijn: beide groepen scoorden hoog en vergelijkbaar op allerlei aspecten van bejegening, communicatie en informatievoorziening. Alles bij elkaar scoorden beide hulpverleners gemiddeld ‘een 8-plus’. Na twee weken waren bij beide behandelaars de klachten evenveel verbeterd. NPs bestelden patiënten wat vaker terug. Ze deden ook iets langer over een consult (12-22 minuten voor de NPs, 9-20 minuten voor de huisartsen). De auteurs concluderen dat deze gespecialiseerde praktijkverpleegkundigen het eerste ‘point of contact’ in de huisartsenpraktijk kunnen zijn. Daar mag u eens over na gaan denken … [Dierick-van Daele et al.] Referenties De Graaf LE, Gerhards SAH, Arntz A, Riper H, Metsemakers JFM, Evers SMAA, Severens JL, Widdershoven G, Huibers MJH. Clinical effectiveness of online computerised cognitive-behavioural therapy without support for depression in primary care: randomised trial. Br J Psychiatry 2009;195:73-80 Ronda G, Portegijs P, Dinant GJ, Buntinx F, Norg R, van der Weijden T. Use of diagnostic self-tests on body materials among Internet users in the Netherlands: prevalence and correlates of use. BMC Public Health 2009, 9:100 Dierick-van Daele ATM, Metsemakers JFM, Derckx WCC, Spreeuwenberg C, Vrijhoef HJM. Nurse practitioners substituting for general practitioners: randomized controlled trial. J Advanced Nursing 2009;65:391-401. Van patiënt-empowerment naar lotgenotenempowerment Veilig werken & autorijden met diabetes DOOR MARIKA BURDA EN FRANS VAN DER HORST, ONDERZOEKERS Stem van de patiënt Van patiënt-empowerment wordt gesproken wanneer de patiënt als partner in de zorg door de hulpverlener systematisch aangemoedigd en ondersteund wordt. Het gaat erom (een deel van) de regie in het consult in eigen handen te nemen vanuit de betekenis die de chronische aandoening in het dagelijks leven voor betrokkene heeft. Bij lotgenotenempowerment gaat het om systematische aanmoediging en ondersteuning van lotgenoten vanuit ervaringsdeskundig perspectief, in het leren omgaan met de chronische aandoening in het dagelijks leven. Centraal hierbij staat de uitwisseling van kennis en ervaringen met lotgenoten. Lotgenotenempowerment is ouder dan patiëntempowerment maar er is minder over gepubliceerd in wetenschappelijke kringen. Uit eerder door ons uitgevoerd onderzoek1 is gebleken dat zelfmanagement als samenstel van zelfcontrole en zelfregulatie, ingebed in en gericht op het dagelijkse leven, het kerndomein is van ervaringsdeskundigheid. In de literatuur2 wordt een aantal criteria genoemd waaraan iemand moet voldoen om als 13
14 Online Touch Home