op één lijn 39 1e uitgave 2011 Het PREPASE onderzoek Wat kan de huisarts doen tegen meeroken van kinderen? DOOR SASHA HUTCHINSON, ONDERZOEKER CAPHRI1 BIJ KINDERGENEESKUNDE Meeroken van kinderen Passief roken of meeroken is wereldwijd een groot probleem. Vooral kinderen zijn een kwetsbare groep. Volgens de WHO wordt 50% van alle kinderen blootgesteld aan omgevingsrook. In Nederland werd in 2009 19% van de kinderen van 0-4 en 36% van de kinderen van 5-12 jaar blootgesteld aan omgevingsrook. De schadelijke gezondheidseffecten van meeroken bij kinderen zijn groot: er komen 30-40% meer luchtweginfecties voor, de kans op klachten van astma neemt aanzienlijk toe, het risico op wiegendood is twee keer zo groot en er is zelfs een toename in septische shock door meningococcen. Uit eerdere studies in Nederland (PIAMA, PREVASC, RAKKER) blijkt zelfs dat 30% van de kinderen met hoog risico op astma worden blootgesteld aan omgevingsrook. Wij hebben recent vastgesteld dat kinderen van 0-2 jaar oud met een eerstegraads familielid met astma die meeroken, zes tot zeven keer meer kans hebben op astmaklachten dan kinderen zonder astma in het gezin. Dit onderstreept het grote belang van een effectieve interventie om meeroken bij deze groep kwetsbare kinderen te voorkomen. In Nederland is sinds 1 juli 2008 een rookverbod in openbare ruimtes van kracht en de voornaamste plaats van meeroken is nu thuis. Uit eerder onderzoek blijkt dat het voorkomen of stoppen van meeroken thuis niet eenvoudig is. Voor de huisarts en de kinderarts is dit vaak een groot probleem, want adviezen in de spreekkamer op dit vlak worden maar matig tot slecht opgevolgd, terwijl de te bereiken gezondheidswinst groot is. PREPASE-studie In deze studie onderzoeken wij de effectiviteit van een nieuwe interventie welke gericht is op het stoppen van meeroken bij kinderen met een hoog risico op astma. Ouders worden gemotiveerd om buiten te roken of, minder ideaal, om in een ruimte te roken waar het kind niet komt. Ouders hoeven dus niet perse te stoppen met actief roken hoewel dit wel een mooi bijkomend effect van de interventie kan zijn. De interventie bestaat uit een individueel, op maat gesneden programma met herhaalde contacten thuis. Het programma bestaat uit motiverende gespreksvoering, bespreking van mogelijke barrières die ouders ervaren bij 14 stoppen met roken in aanwezigheid van hun kinderen, en het geven van feedback ten aanzien van de urine cotinine concentraties (dat is een afbraakproduct van nicotine welke in de urine aantoonbaar is bij (mee)roken) en longfuncties van de kinderen. De interventie is recentelijk getest bij 11 gezinnen en blijkt heel goed geïmplementeerd te kunnen worden. 200 Gezinnen met een kind tussen 0-13 jaar oud, met een verhoogd risico op astma, dat thuis meerookt zullen worden geïncludeerd in de één jaar durende gerandomiseerde gecontroleerde studie. De controle groep zal ‘standaard normale zorg’ ontvangen. De interventie duurt zes maanden, zal een keer per maand plaatsvinden bij de gezinnen thuis en wordt door getrainde consulenten gegeven. Longfunctie- en urine cotinine metingen zullen om de 3 maanden bij de kinderen thuis plaatsvinden. Het onderzoek is door de ethische commissie van het MUMC+ goedgekeurd en wordt financieel mogelijk gemaakt door het Nederlandse Astmafonds. Werving Het Coördinatiebureau Eerste Lijn van de vakgroep Huisartsgeneeskunde helpt bij de werving. Wij zijn nog dringend op zoek naar gezinnen waar kinderen thuis meeroken èn er sprake is van astma in de familie. Wilt u a.u.b. helpen om deze kinderen op te sporen? Voor elk kind dat u aanmeldt, bieden we een financiële vergoeding van €25 per geselecteerd potentieel geschikt gezin. Indien u dit gezin zelf vraagt en de familie besluit deel te nemen aan de studie, dan ontvangt u additioneel nog €75 per gezin (in totaal dus €100). Uiteraard zijn wij graag bereid om aanvullende informatie te geven. U kunt altijd bellen of mailen naar Sasha Hutchinson, onderzoeker CAPHRI (043-3874282, e-mail: sasha.hutchinson@mumc.nl). 1 Onderzoeksteam bestaat uit: Ilse Mesters, Gezondheidswetenschapper, Edward Dompeling, kinderlongarts, Onno van Schayck, directeur CAPHRI en Jean Muris, huisarts
15 Online Touch Home