op één lijn 45 1 e uitgave 2013 Kinderen in de rij voor eten van “Hands at Work” Wachtruimte in het ziekenhuis Het klinkt heel zwart wit maar tijdens de overdrachten stond ons meerdere malen het huilen nader dan het lachen vanwege de afschuwelijke dingen die we meemaakten als gevolg van de mentaliteit van sommige dokters. Zo is er in een nacht een moeder met een eclamptisch insult overleden omdat de dienstdoende anesthesist niet bereikbaar was. Ook kwam het meerdere malen voor dat de dienstdoende arts van de SEH niet aanwezig was omdat hij geld aan het verdienen was in zijn privé praktijk. Op een nacht is een baby overleden omdat de noodgenerator voor de elektriciteit niet gemaakt was en er niemand geld wilde besteden aan benzine in het tankstation aan de overkant van het ziekenhuis. Verschrikkelijk om de grote verschillen tussen arm en rijk te zien. Te beseffen dat er in de hele provincie Mpumulanga met 15 miljoen inwoners slechts 1 openbaar ziekenhuis is met een CT-scan, terwijl er in de grote steden privé ziekenhuizen zijn met de modernste high tech apparaten. Dat patiënten geen geld hebben om bij het ziekenhuis te komen en uren-, soms dagenlang moeten lopen om de kliniek te bereiken om vervolgens niet met adequate middelen behandeld te worden. Hoe tegenstrijdig was het ook om te weinig hechtdraden op de OK te hebben, maar wel terecht te komen in een van alle luxe voorziene, veel te grote kamer, toen we kennismaakten met de directeur van het ziekenhuis! Het was frustrerend om te beseffen dat specialisten sommige arts-assistenten niet kunnen aanspreken op hun disfunctioneren, puur en alleen omdat ze dan als ‘racist’ bestempeld zouden kunnen worden, met alle gevaren van dien. Want ook heden ten dage zijn de invloeden van de vroegere ‘apartheid’ in Zuid-Afrika overal merkbaar. Ik heb een groot respect voor de artsen die in dit ziekenhuis op moreel en ethisch verantwoorde wijze mensen behandelen. Want hoe moeilijk is het om de geneeskunst uit te oefenen met de zo beperkte middelen die in deze openbare ziekenhuizen ter beschikking staan! In mijn ogen weten en kunnen deze artsen meer dan menige specialist in het westen: ze moeten van alle markten thuis zijn en ‘roeien met de riemen die ze hebben’, met heel veel Patiente met TBC en haar X-Thorax kennis, overtuiging en creativiteit. We zagen patiënten en omstandigheden die een grote indruk op ons maakten. Het is verschrikkelijk om kinderen letterlijk te zien creperen door afschuwelijke ziekten die het gevolg zijn van de totale chaos die in dit land heerst. Hoe schrijnend om de talloze weeskinderen in de krottenwijken te zien wegkwijnen zonder enige vorm van warmte of veiligheid, zonder eerlijke toekomst. Schrikbarend om te horen en te zien hoeveel verkrachtingen, mishandelingen en criminele activiteiten plaatsvinden, ook en vooral bij kinderen. Hoe machteloos je bent tegen criminele bendes die moorden en overvallen plegen. Zeker is: je bent in dit land niet veilig. Het was onverantwoord om als vrouwelijke arts ergens alleen te zijn. Deuren en ramen moesten altijd worden gesloten, waardevolle spullen mochten nooit in het zicht liggen en je moest thuis zijn, voordat het donker werd. Het was niet mogelijk om onbevangen over straat te lopen of tijdens een pauze rustig even te eten en drinken. Hoe moet dat voelen voor kleine, weerloze kinderen? Hoe schrijnend was het om te zien hoe zij allerlei invasieve medische handelingen in het ziekenhuis in hun eentje moesten ondergaan, zonder aandacht voor hun emoties, zonder iemand die zich om hen bekommerde. En hoe ontroerend was het voor ons om met de NGO ‘Hands at Work’ mee de krottenwijken in te gaan en daar de mensen te ontmoeten, te zien onder welke armzalige omstandigheden zij moeten zien te overleven en hoe ze desondanks kracht en vreugde uit hun leven weten te halen. Dan pas besef je hoe goed wij het in Nederland hebben, dat zaken niet zo vanzelfsprekend zijn. Dingen die we in Zuid-Afrika hebben meegemaakt, zijn vaak nu nog niet te begrijpen, puur en alleen omdat onze referentiekaders zo enorm van de werkelijkheid daar verschillen. Je moet je grondig verdiepen in de complete geschiedenis, cultuur en mentaliteit om dit enigszins te kunnen interpreteren. Het heeft grote vraagtekens opgeroepen, maar ook antwoorden gegeven! Antwoorden hoe we ons vak als arts kunnen uitoefenen, en hoe ook niet. Antwoorden over waarden en normen, het belang en de kracht van overtuigingen en de waarde die hieraan kan worden toegekend. Het heeft ons inzicht gegeven in de manier van leven en overleven, en dan niet alleen van de wilde dieren die we er hebben gezien. Het ging over de kern van het arts zijn, iets dat ons op meerdere manieren duidelijk werd. Zuid-Afrika, een land vol contrasten, was in vele opzichten een bijzondere, diepgaande belevenis! 34
35 Online Touch Home