op één lijn 46 2e uitgave 2013 Vanuit het onderwijs Waarom Op één Lijn van papier is DOOR LAURY DE JONGE, SECTORHOOFD ONDERWIJS BASISCURRICULUM Onlangs werd mij verzocht om de advies-boekenlijst te herzien en zo nodig te actualiseren. De advies-boekenlijst is een door de universiteitsbibliotheek gebruikte lijst, waarop de boeken staan die docenten adviseren om te raadplegen rondom een bepaald thema of blok. Voor huisartsgeneeskunde betreft dit bijvoorbeeld boeken rondom klinisch redeneren, het diagnostisch proces of kleine kwalen, maar er zijn in de loop der jaren ook een aantal stokpaardjes opgenomen over meer specifieke onderwerpen als diabetes, kindermishandeling of gender issues. Om een enigszins onderbouwd advies te kunnen geven over deze boekenlijst, wilde ik graag weten of er uitleenof inzage gegevens bekend zijn over deze werken. Uitleengegevens zijn snel verkrijgbaar, het krijgen van inzicht in hoe vaak een boek ingezien/gebruikt wordt is echter veel lastiger. Dat geldt zeker ook voor het E-book, maar voor papieren boeken lijkt er wel een antwoord te zijn. De collectiemanager gaf mij aan dat hiervoor de Ezelsoorindex gebruikt werd, het aantal pagina’s in een boek dat door gebruik getekend is. Deze methode is niet erg praktisch, want tijdsintensief, terwijl de betrouwbaarheid ook niet groot lijkt. Voortbordurend op deze gebruikerssporen-methode ontwikkelde Kathryn Rudy, lecturer aan de Universiteit van St Andrews, een techniek om te bepalen welke pagina’s van middeleeuwse geschriften het meest gelezen werden.1 Zij bepaalde met behulp van een densitometer de lichtdoorlaatbaarheid van verschillende pagina’s van middeleeuwse, religieuze manuscripten waarbij zij concludeerde dat de veelgelezen beduimelde pagina’s minder licht door lieten dan minder gelezen pagina’s. Gebeden die bedoeld waren om te pleiten voor de eigen verlossing waren duidelijk vuiler waren dan gebeden voor de redding van anderen. Bij gebeden die in de nacht opgezegd moesten werden, waren alleen de eerste paar pagina’s vuil. Bewijs dat onze religieuze voorouders vaak in slaap vielen tijdens het lezen. Meer zelfs, Rudy concludeert dat de meeste gelovigen op ongeveer hetzelfde moment indommelden, omdat altijd hetzelfde aantal pagina’s besmeurd is. Al deze extra informatie ontbreekt bij het E-book, en dat is, naast allerlei nostalgische overwegingen, een verlies. Ik ben ervan overtuigd dat bij de bijdragen van Marion Van Lierop, Wil Keulers, Raymond Lonij en Lilian Aarts de densitometer hoog uit zal slaan. Vanaf papier, u weet nu waarom. 1 Rudy, Kathryn. Dirty Books: Quantifying Patterns of Use in Medieval Manuscripts Using a Densitometer. Journal of Historians of Netherlandish Art [1949-9833]. 2010 vol:2 iss:1-2 “ Books are no more threatened by e-books, than stairs were by elevators” Stephen Fry 14
15 Online Touch Home