op één lijn 49 2e uitgave 2014 Van de voorzitter Geschiedenis DOOR JOB METSEMAKERS, VOORZITTER VAKGROEP HUISARTSGENEESKUNDE UM Op 16 september 1974 liep ik de trappen op van het voormalige Jezuïetenklooster aan de Tongersestraat 53 te Maastricht. Ik was, samen met 49 anderen, ingeschreven als cursist aan de MFM i.o. ofwel de Medische Faculteit Maastricht in oprichting. We begonnen aan een spannend avontuur. Dat de MFM i.o. een echte Universiteit zou worden stond helemaal niet vast. Sterker nog: de start van de MFM was door de Commissie Voorbereiding geforceerd vervroegd om te voorkomen dat het plan volledig geschrapt zou worden. Om haar start en bestaansrecht te rechtvaardigen schreef de Commissie Voorbereiding de ‘Basisfilosofie’. Nu de Universiteit Maastricht 40 jaar later stil staat bij de start van dat eerste cohort pioniers, is het een goede gelegenheid terug te kijken op die Basisfilosofie. Ik kijk naar twee elementen: 1) het nieuwe onderwijssysteem, 2) de voorgestelde ordening van de gezondheidszorg. Het nieuwe onderwijssysteem behelsde werken in onderwijsgroepen op basis van casus in plaats van colleges zoals gebruikelijk aan andere universiteiten. De onderwijsgroepen werden begeleid door stafleden die tutor werden genoemd. Er waren ook geen echte examens in die eerste jaren maar informatieve toetsen, waar we met elkaar de vragen trachten te beantwoorden. Hoe het onderwijs er moest uitzien, werd voortdurend tussen staf en studenten besproken. De wereld werd afgezocht naar innovatieve onderwijsmodellen die ingepast zouden kunnen worden. En de medische opleidingen uit andere Nederlandse universiteitssteden lieten niet na te benadrukken dat het niets zou worden in Maastricht met die opleiding voor maatschappelijk werkers. Ze hebben ongelijk gekregen en propageren en hanteren nu ook allemaal ‘student centered learning’. Ook in het buitenland werd Maastricht een synoniem voor innovatief Problem Based Learning (PBL). Niet voor niets voert de Universiteit Maastricht het motto ‘Leading in Learning’. De geschiedenis bewijst het gelijk van de basisfilosofie. De gewenste ontwikkeling van de gezondheidszorg is ook beschreven in de basisfilosofie. Zo was de Commissie Voorbereiding van mening dat speciale aandacht en onderzoek moest worden besteed aan de opleiding van artsen voor het 1ste echelon (huisarts, wijkverpleging, maatschappelijk werk) gezien de ontwikkelingen op dit terrein. Deze zin was voor velen de verwijzing naar de opleiding van maatschappelijk werkers. Maar ook deze focus heeft ervoor gezorgd dat Maastricht in onderwijs/ opleiding en wetenschappelijk onderzoek inderdaad meer en eerder eerstelijns gericht is geweest dan andere universiteiten. De basisfilosofie zet het begrip ‘academisch ziekenhuis’ letterlijk tussen aanhalingstekens, want er werd eerder gedacht aan een ‘medisch regionaal centrum’ voor intra- en extramurale zorg, als een samenwerkingsverband van allerlei zorgpartners. Daarbij werd niet gedacht aan één gebouw of gebouwencomplex maar aan organisatorische bundeling van geografisch gespreide voorzieningen en activiteiten. Kort gezegd ligt hier de kern van het debat over ofwel alle academische functies in één ziekenhuis (het academische ziekenhuis Maastricht), ofwel academische afdelingen in verschillende omliggende ziekenhuizen. De nieuwbouw van het azM leek de strijd definitief te beslechten in het voordeel van de voorstanders van volledige concentratie. Toch zie ik bewegingen in de richting zoals basisfilosofie die voorstelde: de eerste lijn met de huisarts als spil krijgt een steeds sterkere positie in de zorg, de samenwerking tussen huisarts (eerstelijn) en ziekenhuisspecialist (tweedelijn) is sterk verbeterd door transmurale projecten, zorgprogramma’s of wat dan nu heet anderhalvelijns zorg. Op basis van onderlinge afspraken zijn de academische functies niet meer voor 100% alleen in het academische ziekenhuis te Maastricht ondergebracht en bestaat er regionale samenwerking. Ook hier wees de basisfilosofie in de goede richting. De basisfilosofie is een inspirerend document wat nu nog steeds de moeite waard is om te lezen. Het is dan wel geschiedenis, maar ook nog steeds een visie op de toekomst. Wist ik veel waaraan ik begon toen ik die trappen opliep in 1974, nu 40 jaar geleden. Ik wilde dokter worden. 4
5 Online Touch Home