op één lijn 50 3e uitgave 2014 40 jaar Small steps for man, a giant leap for HAG! DOOR JOB METSEMAKERS, VOORZITTER VAKGROEP HUISARTSGENEESKUNDE UM Tijdens de Opening van het Academisch jaar in september 2014 werd erbij stilgestaan dat in september 1974 de eerste cursisten begonnen aan de studie Medicijnen aan de toenmalige Medische Faculteit Maastricht (MFM). De start kreeg toen veel aandacht omdat er nog geen officiële universiteit was, en omdat Maastricht gekozen had voor een nieuwe opzet van het onderwijs: onderwijsgroepen en (patiënt) problemen waren belangrijke kenmerken. Bijna onopgemerkt begon op dat moment in Maastricht ook de eenjarige opleiding tot huisarts. De start daarvan kreeg veel minder aandacht hoewel die opleiding een directe uitstraling had op de regio. Opleiders werden geworven en de afgestudeerde huisartsen zochten een praktijk in (Zuid-)Limburg. Voor ‘de ouderen’ is dit 40-jaar moment bij uitstek een gelegenheid om terug te kijken, terwijl ‘de jongeren’ naar de toekomst willen kijken. Goed om te zien dat kleine stapjes in de jaren toch grote veranderingen tot stand hebben gebracht. En dat kan ook de les zijn voor de toekomst. Kleine stapjes hebben ook effect en ontmoeten mogelijk minder weerstand. Als ik terugkijk, dan stel ik vast dat infectieziekten momenteel weer helemaal op de agenda staan. In de jaren zeventig leken we ze de baas. Pokken waren in 1980 zo goed als uitgeroeid. We moesten bedacht blijven op Tuberculose, maar onze antibiotica waren krachtig en effectief. De HIV/Aids epidemie bereikte in het begin van de jaren ‘80 plots ook ons land en noopte tot massale nascholing van alle (huis)artsen. Geleidelijk kregen we meer grip op preventie, vroege opsporing en effectieve behandeling van HIV/Aids. Daarna kwamen vogelgriep (H5N1) en varkensgriep (H1N1) waarbij in Nederland geen epidemie ontstond maar wel veel onrust. Wel kregen we in Limburg en Brabant te maken met Q-koorts. Meer recent is er dreiging van het Middle East Respiratory Syndrome Corona virus (MERScoV). Op dit moment is Ebola in enkele landen in Afrika de grote bedreiging. Kenmerkend is dat de toename van het internationale reisverkeer de verspreiding bevordert, maar ook bijdraagt aan wereldwijde onrust. Zorg van Chronische ziekten als Diabetes Mellitus, COPD en hartfalen is ook fors veranderd. In mijn studententijd was het nog gebruikelijk dat de meeste diabetespatiënten door de internist gezien werden. Later kwam de zorg voor deze en andere chronische ziekten stap voor stap onder ons beheer. In eerste instantie zonder veel structuur, maar daarna in protocollen met praktijkverpleegkundigen. Onze zorg is meer proactief geworden. Uiteraard had deze verschuiving ook consequenties voor de opleiding en nascholing van huisartsen. Onze rol in de aanpak van multimorbiditeit en complexe zorg wordt onderkend. Daarbij moeten we als huisartsen ook voor deze patiënt goed zichtbaar, aanspreekbaar en verantwoordelijk blijven. Een gebied waarop de eerste moeilijke stappen zijn gezet, is preventie. We moeten bij leefstijl forse vorderingen maken om het gewenste effect op persoonlijk en populatieniveau te bereiken. Maar gedragsverandering blijft voor veel mensen moeilijk, waarvoor we nog niet de juiste aanpak hebben. Het moet echt persoonlijk maatwerk worden. Op leefstijlgebied is de winst nog beperkt. Hoewel veel is ingezet op voorlichting om gedragsverandering te bevorderen, lijkt men de laatste jaren gedragsverandering te willen sturen via juridische regelgeving (rookverbod in openbare ruimtes, restaurants en cafés; minimum leeftijd alcoholaankoop en gebruik). Als er zo veel verandert in de zorg, dan is de conclusie dat de opleiding zich steeds in afstemming met de zorg zal moeten aanpassen. De praktijkwerkzaamheden van de AIOS geven een directe sturing van het leerprogramma, terwijl de opleiding natuurlijk ook de ontwikkelingen moet volgen. Dat het belangrijk is dat AIOS en huisartsen het belang van voortdurende scholing, nascholing en verdieping (blijven) zien, is een open deur. Waag ik me ook aan een blik in de toekomst zoals trendwatchers? Bij mijn oratie in 2003 koos ik als titel: ‘de huisarts blijft!’. Die uitspraak was volgens velen gewaagd in een tijd dat er ambtelijke plannen waren om de positie van de huisarts uit te kleden. 4
5 Online Touch Home