Democratie Rechtstaat Participatie •Burgerbetrokkenheid • Inclusiviteit • Transparantie • Samenwerking Procedure rechtvaardigheid •Passendheid • Non-discriminatie • Uitlegbaarheid • Gebruiksvriendelijkheid • Aanvechtbaarheid • Oplossingsgerichtheid Bestuurskracht Bestuurskwaliteit •Wendbaarheid •Kennis • Risicobewustzijn • Correctie • Veiligheid • Doelmatigheid • Onafhankelijkheid Maatschappelijke waarde •Collectief belang •Duurzaamheid •Voorkomen van schade •Bescherming Mensenrechten •Vrijheid van meningsuiting •Privacy •Menselijke autonomie •Menselijke waardigheid Verantwoordelijkheid •Aanspreekbaarheid •Controleerbaarheid •Integriteit •Toezicht •Menselijke eindverantwoordelijkheid De inhoud van de CODIO In de Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur (CODIO) worden drie fundamenten onderscheiden: democratie, rechtstaat en bestuurskracht. Daarbij horen telkens twee principes, respectievelijk: participatie en maatschappelijke waarde, procedurele rechtvaardigheid en mensenrechten, bestuurskwaliteit en verantwoordelijkheid. Daaronder zijn dertig waarden gegroepeerd. Bij ‘democratie’ gaat het bijvoorbeeld om inclusiviteit en duurzaamheid, bij ‘rechtstaat’ om gebruiksvriendelijkheid en vrijheid van meningsuiting en bij ‘bestuurskracht’ om doelmatigheid en toezicht. In al die codes identificeerden de onderzoekers dertig verschillende waarden (zie figuur). Zoekend naar de kern om deze te koppelen aan fundamentele begrippen in de literatuur kwamen ze uit op zes principes en drie fundamenten: democratie, rechtstaat en bestuurskracht. “Over die eerste twee wordt meestal wel goed nagedacht, ze worden vaak ook expliciet genoemd. Maar als er al over het derde fundament, bestuurskracht, wordt gesproken, is dat in de meeste gevallen impliciet. Laat staan dat het wordt geordend aan de hand van de twee principes die wij eraan hebben gehangen: bestuurlijke kwaliteit en verantwoordelijkheid.” Bestuurskracht Dat is een gemis, vinden de onderzoekers. Meijer noemt als voorbeeld de organisatie van de politie. “Die kan goed zijn ingebed in alle beginselen van de democratie en de rechtstaat, maar dat betekent nog niet dat de politie kan leveren wat de samenleving nodig heeft: veiligheid. Daarvoor heb je ook kenNummer 41, januari 2022 nis en kunde nodig, een systeem om fouten te corrigeren en ervan te leren, duidelijk toegewezen verantwoordelijkheden en toezicht. De fundamenten democratie en rechtstaat zijn de kaders, de manier waarop je dat invulling geeft om ze te laten leiden tot goed bestuur, dat is de bestuurskracht.” Door dat zo specifiek te benoemen verschilt de CODIO van de andere codes, meent Meijer. “Doordat we er meer systematiek in hebben aangebracht, is de code completer en minder gefragmenteerd dan andere. Je krijgt de code zo ook makkelijker in de hoofden van de mensen die ermee moeten werken.” Alleen aanbieden Enige bescheidenheid past hem en zijn collega’s daarbij wel, benadrukt Meijer. “Ik zal de laatste zijn om te zeggen dat het niet deugt als overheden een andere code gebruiken. Het belangrijkste is dát ze nadenken over de ethiek van een goede omgang met digitalisering.” De CODIO toepassen is geen verplichting. Mildo van Staden, 83
84 Online Touch Home