gaten houden dat China kapitaalkrachtig genoeg is om met kennis verdienmodellen van Nederland over te nemen. “Wij zullen die kennis moeten beschermen, anders worden we voorbijgelopen.” Een ander risico is volgens Dams spionage en heimelijke overdracht van technologie. “Het is niet ondenkbaar dat er - via een gemeente - een Chinese delegatie komt kijken bij een haven en dan snel met de scanner langs een apparaat gaat en daarmee de kennis binnenhaalt over hoe je zo’n apparaat bouwt.” Chinese bedrijven gaan bij het verzamelen van kennis strategisch te werk. Het komt zelfs voor dat partijen zich voordoen als gemeente- of provinciemedewerkers, terwijl ze in werkelijkheid bij een bedrijf werken. Daarnaast is er nog een risico: politieke beïnvloeding. “China heeft een groot apparaat voor het beïnvloeden van buitenlandse prominenten en bestuurders.” Chinese bedrijven gaan bij het verzamelen van kennis strategisch te werk Tijd voor richtlijnen Tot een jaar of vijf geleden gold voor samenwerkingen met China: hoe meer, hoe beter. De China-strategie die het Rijk in 2019 ontvouwde is volgens Dams een goede zet. “Nederland kijkt nu strenger naar de kernbelangen.” Door de coronapandemie staan uitwisselingen op een laag pitje, een goed moment om concreet te maken hoe overheden moeten omgaan met het strategisch denkende China. “Hoe krijgen overheden zicht op het ‘grote plaatje’, en hoe kunnen ze rekening houden met de risico’s?” Dams merkt wel op dat de China-strategie uiteindelijk geen strategie is, maar een notitie. “Het heeft wél een bewustwordingsproces op gang gebracht. En gemeenten en provincies hebben daar invloed op gehad. Lokale overheden zijn samenNummer 41, januari 2022 werkingen en uitwisselingen met China strategischer gaan benaderen.” Maar er moet nog veel gebeuren. Zoals richtlijnen formuleren over hoe om te gaan met Chinese technologie en Chinese samenwerkingen. “Met name gemeenten hebben daar behoefte aan.” Een ander aandachtspunt is dat economische belangen van decentrale overheden kunnen botsen met die van het Rijk. “Decentrale overheden zijn vooral bezig met verbeteren van werkgelegenheid en ondernemerschap, het Rijk kijkt meer naar nationale veiligheid en internationale bondgenootschappen. Hoe besluit je wat prioriteit heeft? Nationale kaders voor wat wel en niet kan zou helpen. Definiëren welke technologie uit China wel en niet kan worden gebruikt kan een begin zijn. Een overzicht van alle relaties op lokaal gebied met China is ook wenselijk.” Nu zijn er gemeenten die technologie van Huawei gebruiken, waar andere daar al lang geleden afstand van deden. Dams begrijpt gemeenten die de ‘strijd’ tussen de VS, Europa en Huawei met argusogen bekijken. Het bedrijf werd verdacht van afluisterpraktijken, maar harde bewijzen zijn er niet. Overschakelen naar een andere leverancier is kostbaar. “Ik begrijp het perspectief van gemeenten, maar vraag me wel af of zij breed genoeg kijken. Het probleem is ook dat spionage en heimelijke kennisoverdracht pas kan worden bewezen wanneer het te laat is.” Met een nationale strategie zou ook meer duidelijk moeten worden over aanbestedingen in China. “Natuurlijk is het belangrijk dat provincies en gemeenten zelf hun afwegingen maken, ze hebben immers elk een eigen context. Maar juist vanwege de verschillen is het zaak om nationale kaders op te stellen.” 89
90 Online Touch Home