maar eerder gehad’ I n de VS maakt het bedrijfsleven de dienst uit op internet en in China trekt een autoritaire overheid aan de digitale touwtjes. Europa is het beschaafde alternatief dat de burger centraal stelt. Dat is kort door de bocht de ambitie achter de digitale agenda van de Europese Unie. Er valt vast van alles op aan te merken, maar Big Tech is er niet gerust op nu het ene na het andere digitale wetsvoorstel in Brussel het licht ziet: na de AVG nu de Data Act, de Data Governance Act, de Chips Wet, de AI Act, de Digitale Grondwet. Deze Europese digitale Verlichting is niet zonder impact: neem de AVG, die irriteert bedrijven en overheden als een steenpuist op het zitvlak maar heeft wel wereldwijd een nieuwe privacy-etiquette afgedwongen. Aan de Digital Markets Act – die de marktdominantie van Big Tech moet intomen – en tweelingwet Digital Services Act, die online grondrechten en consumentenbelangen moet beschermen, wordt in Brussel de laatste hand gelegd. In wat de laatste fase van het wetgevingsproces is, onderhandelen het Europees Parlement, de Raad met ministers van Economische Zaken, en de Europese Commissie over de definitieve wettekst. Met Kim van Sparrentak, lid van het EP namens GroenLinks en betrokken bij de totstandkoming van DSA en DMA, en Queeny Rajkowski, lid van de VVD-fractie in de Tweede Kamer en rapporteur voor DSA en DMA in de vaste Kamercommissie Digitale Zaken, spreekt iBestuur over de vermeende effectiviteit en reikwijdte van DSA en DMA. Het gesprek vindt online plaats; niet via Zoom of Teams - geen Big Tech ditmaal - maar via de webapplicatie van Whereby, een innovatieve Europese start-up, geheel in lijn met het onderwerp van gesprek. Het narratief luidt: Den Haag staat met de rug naar Brussel. In een Europees wetgevingstraject geeft de Kamer de minister huiswerk mee naar de Europese Raad die in de onderhandelingen niet zelden tegenover het Europees Parlement staat. Is er samenwerking geweest tussen de parlementen in dit dossier? “Jazeker,” weet Rajkowski. “Dit is wetgeving waar we allemaal op zaten te wachten: het gaat om bescherming van burgers, bedrijven, mkb, journalisten. De gehele Kamercommissie Digitale Zaken heeft hier aan meegewerkt en er was regelmatig contact met het parlement in Brussel. Ik liet mij regelmatig bijpraten door mijn collega’s van Renew Europe (de liberale fractie in het EP waar de VVD maar ook D66 deel van uitmaken, red.) Alleen DMA telde namelijk al meer dan 200 amendemenNummer 42, april 2022 ten vanuit het EP; dat is anders niet bij te houden. Ik had geen contact met Kim, maar wel met haar partijgenoot in de Tweede Kamer. Als Kamer probeer je de minister tenslotte zoveel mogelijk één boodschap mee te geven naar de Raad. In dit dossier stond Den Haag dus zeker niet met de rug naar Brussel!” Samenwerking over en weer: betekent dit dat jullie, en de VVD en GroenLinks, het helemaal eens zijn over hoe de DMA en DSA er uit moeten komen te zien? “Of Queeny en ik het 100 procent eens zijn, weet ik niet”, zegt Van Sparrentak. “Maar Renew en de Groenen (de fractie in het EP waar GroenLinks deel van uit maakt, red.) zijn het zeker niet op alle punten eens. Iedereen vindt dat er wetgeDit is wetgeving waar we allemaal op zaten te wachten: het gaat om bescherming van burgers, bedrijven, mkb, journalisten ving moest komen, maar in hoeverre we bijvoorbeeld aan de verdienmodellen van Big Tech gaan tornen, daarover verschillen we van mening. Wij wilden een verbod op alle gepersonaliseerde advertenties en op microtargeting omdat die zorgt voor maatschappelijke polarisatie. Wij wilden ook dat algoritmes standaard uit zouden staan, zodat de gebruikers er bewust, opt-in, voor zouden moeten kiezen om zich te laten beïnvloeden. Daar heeft de VVD binnen Renew tegen gestemd.” 47
48 Online Touch Home