Digitale frontrunner Estland botst Estland is al jaren de nummer één van Europa als het gaat om digitalisering van de overheid. Jaarlijks bezoeken duizenden delegaties Tallinn om het succes met eigen ogen te bekijken. Maar ook dé digitale staat par excellence loopt tegen grenzen aan: ICT-projecten worden te duur, projecten komen stil te leggen en zelfs de nationaal adviseur digitalisering is wegbezuinigd. Door Sjoerd Hartholt 82 tegen grenzen Z zz. Zzz. Een apparaat met zes wieltjes eronder, ter grootte van een koelbox, beweegt zich stoïcijns over het licht besneeuwde trottoir in Tallinn. In de Estse hoofdstad kun je zomaar over een robot struikelen. Volgens de prestigieuze DESI-index voor digitalisering is de Estlandse overheid in Europa dé frontrunner. Nederlandse wetgevers zouden een autonome robot op straat nooit toestaan. In Estland is het al lang geen probleem meer. Dat Estland voorop loopt is natuurlijk relatief oud nieuws. En de Esten laten hun digitalisering het liefst aan zoveel mogelijk mensen zien. Duizenden delegaties uit honderden landen bezochten het land de afgelopen jaren. Adviseur digitalisering Anett Numa vindt kritische vragen geen probleem. “Ik merk dat er in sommige West-Europese landen veel angst bestaat voor een overheid als Big Brother. Wij hebben juist gemerkt dat digitalisering een manier is om het vertrouwen van de burger terug te winnen.” In Estland is de Digitale Staat een feit. Al jaren alle overheidsdiensten aangesloten op één overheidsportal. Alle diensten zijn verbonden via de zogeheten X-Road dat alle systemen met elkaar verbindt. De data hiervan zijn gedecentraliseerd opgeslagen, niemand van de diensten heeft meer data dan nodig is. De partijen die toegang krijgen zijn volledig transparant: burgers krijgen zelfs notificaties wanneer ambtenaren data inzien. Alles rondom paspoort, ID-kaart, de burgerlijke staat, medische gegevens, vastgoed, rijbewijzen en belastingdienst is heel eenvoudig online te regelen. Numa is zelf al jaren niet op het gemeentehuis geweest en stemmen doet ze vanaf haar vakantieadres. Met artificial intelligence worden diensten nog eenvoudiger gemaakt. Er wordt gewerkt aan manieren om mensen die kinderen krijgen online proactief te benaderen en automatisch de toeslagen te geven waar zij recht op hebben. Geen geld Kristo Vaher is de overheids-CTO, zoals veel Estlandse overheidsmedewerkers een millenial. In Nederland geldt de aanpak die Vaher voor zijn ITsystemen hanteert als lichtend voorbeeld. CIO Lourens Visser benoemde het ‘Lifecyclemanagement’ van de Estse overheid als een wijze die door Nederland ook geambieerd wordt. Zelf is Vaher minder lyrisch. “Het gras lijkt vaak groener aan de andere kant. Ook bij ons zijn er zwaar verouderde systemen. We hebben geen regels die zeggen: een systeem is oud, dus het moet weg. Dat hebben we als streven op papier gezet, maar de realiteit is anders. Bij ieder systeem hoort legacy. Wat we vooral nastreven is om tijdig afscheid te nemen
83 Online Touch Home