Europese Commissie geeft flinke impuls I Data spaces Het delen van data door verschillende partijen is geen nieuw onderwerp. Maar ondanks de onmiskenbare waarde ervan bleef het lange tijd een specialistisch werkveld. Totdat er in 2020 op initiatief van de Europese Commissie een nieuwe wind is gaan waaien. Met een combinatie van regulering en investeringen worden snelle en belangrijke stappen gezet. Wat moeten Nederlandse service providers en overheden hiermee? Door Herman Wagter, Frans van Ette Beeld Shutterstock/iBestuur 48 n iBestuur is het onderwerp data delen al vaker voorbijgekomen. Het belang ervan voor maatschappij en economie is eenvoudig te illustreren met een paar voorbeelden: medische toepassingen worden beter door data van verschillende bronnen te kunnen gebruiken; diagnoses worden beter en patiënten effectiever geholpen. De overheid kan meer doen en betere dienstverlening organiseren door data van verschillende instanties op een verantwoorde manier te analyseren. Logistieke ketens werken beter en efficiënter als er gecontroleerd en vooral op tijd data gedeeld worden. Onderzoek aan universiteiten kan veel sneller als de onderliggende data voor een bepaald onderzoek ook door andere onderzoekers gebruikt kunnen worden. In alle gevallen vormen data een grondstof die zo uit de afgesloten silo’s waarin ze zich nu vaak bevinden gehaald kunnen worden. Hoe werkt dat dan Data delen tussen verschillende partijen mag of kan niet zomaar (privacy, grip op concurrentiegevoelige data, enzovoort) en het gaat zeker niet vanzelf (organisatie, governance en techniek). Om dit goed te organiseren zijn afspraken nodig op een aantal niveaus. Organisatorisch: partijen moeten het eens worden over het gebruik van data, en de eventuele vergoeding daarvoor. Juridisch: het juridisch raamwerk voor die afspraken moet worden opgesteld. Semantisch: als we data gaan gebruiken van verschillende partijen, dan moeten we het ook eens zijn over wat we precies bedoelen met die data. En als laatste technisch: er moet een technisch systeem zijn voor hoe die data uiteindelijk gaan ‘stromen’ of ingekeken kunnen worden. Dat moet allemaal gebeuren met de nodige controles die ingebakken zijn in de techniek; veilig en betrouwbaar. Feitelijk gaat het om een samenspel van technisch, juridische en organisatorische afspraken waarin partijen gecontroleerd data delen. Deze manier van data delen wordt in internationale context steeds meer als ‘data spaces’ gedefinieerd. Dat kunnen we toch al? Data delen in grotere verbanden doen we al via platforms. Dat werkt, maar het platform is dan opeens een speler met eigen belangen, wat tot allerlei ongewenste neveneffecten kan leiden. De nieuwe aanpak is de ontwikkeling van bovengenoemde data spaces: de data-eigenaar houdt grip op de data en op wie die mag gebruiken en hoe, en het netwerk van data delende partijen vormt zichzelf en past zichzelf aan. Een platform kan meedoen maar is geen noodzaak.
49 Online Touch Home