Juist in tijden van fundamentele verandering heb je inspirerende beelden nodig om tot een nieuwe werkelijkheid te komen. Daarom vergelijkt regeringscommissaris Arre Zuurmond de informatiehuishouding vaak met de mise en place in een restaurantkeuken: je moet informatieingrediënten zodanig ‘klaarzetten’ dat de professional ze kan pakken op het moment dat hij ze nodig heeft. Aan de manier waarop de overheid vanuit het perspectief van de burger naar zichzelf kijkt, kan verbeeldingskracht eveneens bijdragen, denkt Tom De Smet, plaatsvervangend directeur Nationaal Archief (NA). Een gesprek over transparantie en openbaarheid, een nieuwe informatiewet en (ruim) één jaar Woo. Door Els Wiegant Transparantie is ook: iets Regeringscommissaris Zuurmond en plaatsvervangend et is voor het eerst dat het Nationaal Archief partner is van het iBestuur Congres. Reden? “Een gezond soort informatie-activisme”, antwoordt Tom De Smet. “Wij worden nogal eens gezien als het einde van de informatieketen: als het al bijna erfgoed is, gaat informatie naar het NA. Maar onze relevantie is dat een archief juist de plek is waar zaken openbaar worden gemaakt.” H Missie van het NA is om het recht op informatie van iedere burger te dienen, benadrukt de plaatsvervangend NA-directeur. “Om die missie anno 2023 waar te maken moeten we aan de vóórkant van de keten zitten, want daar zijn onze kennis en expertise relevant. In de cultuuromslag die we nu maken, stuiten we op vraagstukken als: hoe transparant wil je zijn, op welke informatie heeft de burger recht. Die vragen willen we via het congres op de bestuurlijke tafels neerleggen.” Het streven om zich meer aan de voorkant van de informatieketen te nestelen kan de goedkeuring van de regeringscommissaris Informatiehuishouding volledig wegdragen. Want, zo 32 citeert Zuurmond Johan Cruijff: “Als je niet op tijd bij de bal bent, ben je te laat vertrokken. Zit het NA aan de achterkant van de keten, dan archiveert het de puinhopen die in het traject ervoor zijn ontstaan. Je zult aan archiving-by-design-achtige oplossingen moeten gaan werken, er bij het ontwerp van systemen, protocollen en procedures al rekening mee houden.” Gesprek publiekelijk voeren In een democratie, zeker in het hedendaagse digitale tijdperk, is informatie steeds belangrijker geworden. “Democratisering van informatie is hand in hand gegaan met democratisering van de media. Mensen kunnen altijd en overal informatie vinden en verwachten dat ook. Dat verplicht overheden om transparant met hun informatie te zijn”, legt De Smet uit. Wat niet wil zeggen dat alle informatie op straat moet liggen, benadrukt hij. “Transparantie wordt nogal eens verward met openbaarheid, maar die twee zijn niet hetzelfde. Transparantie kan ook betekenen dat een overheid bepaalde informatie
33 Online Touch Home