congres 2023 overheid hebben we onze werkwijze ouderwets georganiseerd. Ik denk dat je professionals bij de overheid met gezwinde spoed zo’n andere werkomgeving moet bieden. En ja, voordat je dat bij 300.000 overheidsdienaren hebt gedaan, ben je wel even bezig. Maar het goede nieuws is dat er op tal van plekken in de wereld en bij tal van grote bedrijven al zo wordt gewerkt. We hoeven het wiel dus niet helemaal zelf uit te vinden.” Werkbare balans tussen waarden Zuurmonds tweede zorg betreft de waardenafweging. “In het debat over wat je wel en niet bewaart, maken we op dit moment geen goede afweging tussen de vijf waarden van archivering: bruikbaarheid voor de professional, archivering voor de toekomst, voldoen aan de Woo-eisen met betrekking tot transparantie, privacy en – wat mij betreft cruciaal: beveiliging. Je moet zorgen voor een werkbare balans tussen die waarden.” Zeker omdat al die waarden nu hun eigen aparte toezichthouders hebben, kan het gebeuren dat één waarde dominant wordt en de andere eronder lijden. De Smet bevestigt dat aan de hand van een voorbeeld uit zijn NA-praktijk. “Als wij alle persoonsgegevens volgens de huidige privacywetgeving uit onze archieven hadden gefilterd, had er nooit zulk gedegen onderzoek gedaan kunnen worden naar het Nederlands slavernijverleden als nu is gebeurd. In het bewaren van informatie kunnen belangen met elkaar gaan wringen.” In het concept voor een Algemene Informatiewet dat Zuurmond heeft opgesteld, stelt hij voor een comité met een adviesfunctie op te richten, waaraan professionals dilemma’s kunnen voorleggen als ze er zelf niet uitkomen. Het comité zou de mogelijkheid moeten hebben om een ‘gezaghebbende conclusie’ te kunnen trekken. Dat Zuurmond in het concept ook de oprichting van een Informatie Academie heeft opgenomen, met een agora-, een onderzoeks- en een onderwijsfunctie, noemt De Smet ‘een fantastisch initiatief’. “Er zijn zoveel belangen en partijen bij dit onderwerp betrokken en Arre heeft die bij elkaar gebracht. Dat is nodig, want het hangt allemaal samen. Je moet niet alleen een lesje AVG of alleen een lesje Archiefwet geven, je moet het in samenhang oppakken. Zo’n Informatie Academie waar de community elkaar kan vinden en waar onderzoek wordt gedaan en dilemmagesprekken worden gehouden, omarmen wij volledig. Ik ben heel blij dat hij dat teweeg heeft gebracht.” Wakker-schud-effect Waar mensen nu in allemaal losse applicaties werken, moet je veel meer in platforms gaan denken Nummer 47, juni 2023 Gevraagd naar hun visie op ruim een jaar Wet open overheid (Woo), antwoordt De Smet. “Het recente rapport van de Open State Foundation laat zien dat de burger of journalist die een Woo-verzoek doet, nog veel te lang moet wachten. Dan kun je zeggen: de wet heeft niks opgeleverd. Maar achter de schermen is heel veel gebeurd: er is bewustwording, een wakkerschud-effect ontstaan. Binnen de ambtelijke organisatie is de discussie enorm aangewakkerd, we waren bijna vergeten hoe belangrijk informatiehuishouding is. Het heeft tot het besef geleid dat het op orde hebben ervan de belangrijkste randvoorwaarde is om aan de bedoeling van de Woo – transparantie – te voldoen. Dat de discussie wordt gevoerd en dat hard wordt gewerkt om aan die voorwaarde te voldoen, vind ik ontzettend waardevol.” Zuurmond zegt ‘gematigd positief’ te zijn over de wet. Dat de doorlooptijden nog niet goed zijn, noemt ook hij ‘slechts één kant van de zaak’. “De andere kant is dat de hoeveelheid informatie die wordt opgevraagd én verstrekt, al behoorlijk is gegroeid. Maar belangrijker is dat het ook is gelukt om beslisnota’s openbaar te maken. Daarmee is een heel nieuwe stroom aan documenten openbaar geworden. Het mooie is dat nu een werkwijze en een structuur zijn ontstaan die het mogelijk maken om ook andere categorieën documenten te ontsluiten. De beslisnota’s zijn het spreekwoordelijke eerste schaap over de dam. Dat is altijd de moeilijkste, de rest volgt.” 35
36 Online Touch Home