in een reeks over grote IT-programma’s, met als doel vanuit de projectleiding de worstelingen te tonen Over het toen nog lopende AcICT-oordeel over Charm zei programmamanager Olivier Overbeke: “Na zes jaar is er in elk project ellende boven water te trekken, maar het is wat het is. We hebben inmiddels een grote omschakeling gemaakt. Het programma is veel beter beheersbaar door de genomen maatregelen. Die kosten echter tijd.” De teneur van het verhaal: Overbeke zat opgescheept met ellende uit het verleden, maar vanaf nu zou het beter gaan. Nu het harde advies van AcICT er ligt, beantwoordt Rijkswaterstaat (RWS) vragen schriftelijk. Eentje betreft het geld. De kosten voor Charm waren gestegen van 34 naar 110 miljoen euro. AcICT noemt een bedrag van 169 miljoen euro na een ‘heroriëntatie van medio 2022’. De woordvoerder: “Over de herijking is nog geen definitief besluit genomen.” In het recente overzicht van ICT-projecten van het Rijk staat die 123 miljoen genoemd, geen 169 miljoen. RWS wil de heroriëntatie niet sturen: “Die is achterhaald nu de minister heeft aangegeven een nieuwe mijlpalenplanning op te stellen, conform het advies van AcICT.” Dit advies is ook kritisch over voorspelde baten van Charm van 136 miljoen euro, gemeten over 15 jaar vanaf 2022. Volstaat deze voorspelde besparing nog? RWS: “De besparing is gespecificeerd naar baten door minder inzet in verkeerscentrales en in IT-beheer, en door minder kosten aan het beheer van huidige applicaties. Deze voorspelling is nog steeds realistisch.” AcICT stelt echter: “De baten zijn niet verifieerbaar. De businesscase is dus mogelijk ten onrechte positief.” RWS reageert: “Een businesscase is een raming van verwachte kosten en baten. Dit is met de beste mogelijk kennis gedaan.” Zowel stuurgroep als projectleiding van Charm schieten tekort volgens AcICT. De CIO van RWS is toegevoegd aan de stuurgroep, zo schrijft minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat in zijn begeleidende brief. Rijkswaterstaat neemt alle suggesties van AcICT onverkort over. Zo komt er een externe partij voor onafhankelijke monitoring. De selectie van deze partij was eind mei nog niet afgerond. Speelbal AcICT bevestigt dat de verkeersmanagers in de zes verkeerscentrales tevreden zijn over het deel van Charm dat ze gebruiken voor cameratoezicht en bediening van spitsstroken. Ook de verdere planning ziet er, ondanks ophopende vertragingen met de oplevering en vooral de coördinatie, niet compleet negatief uit. 68 De grootste problemen treden op met het sturen van de leverancier, Kapsch TrafficCom in Wenen. Dat begon volgens AcICT met een beroerd contract in 2015, dat uitging van een kant-en-klaar project met minimaal maatwerk. De praktijk leert anders, er is veel maatwerk. RWS is te veel speelbal van Kapsch. Het programmateam kent de omvang van het werk van Kapsch niet, dus kan de opgegeven planning en uitgebrachte offertes onvoldoende beoordelen. Afspraken met Kapsch zijn wel bijgesteld, maar RWS blijft te bescheiden. Zo heeft RWS recht op de broncode maar krijgt die niet. De risico’s met Kapsch zijn dusdanig dat er een ‘terugvalscenario’ nodig is naar de oude systemen. Ondanks waarschuwingen is gekozen voor een te ambiteuze aanpak Rikky van Osch over de strengheid van AcICT: “We selecteren op voorhand de programma’s met de grootste risico’s, dus is de kans op een kritisch uitkomst groot.” Niettemin, wat zijn de oorzaken van deze ellende? Van Osch: “Op de eerste plaats het aansturen van leveranciers bij zowel Charm als Logius. Contracten schieten ernstig tekort. Dat komt door de te lange doorlooptijd van aanbestedingen, een drama. Inzichten veranderen ondertussen. Plus te veel nadruk op de juridische kant in plaats van IT-inhoudelijk. De kennis voor inhoudelijke beoordeling van offertes schiet echt tekort.” Bovendien blijft complexiteit het euvel: “Het is absoluut noodzakelijk om programma’s op te knippen in kleinere, te behappen onderdelen, die afmaken en implementeren. Dat blijkt moeilijk door parallel lopende onderdelen. Steeds weer blijkt het lerend vermogen tekort te schieten. Daarover moeten overheden serieus in overleg, te beginnen de CIO’s.”
69 Online Touch Home