Podium ingenieurs realiseren zich steeds meer dat morele en publieke waarden belangrijk zijn bij de ontwikkeling van technologische artefacten. Nadenken over waarden is niet genoeg, we moeten proberen ‘voor te denken’ en te ontwerpen voor de juiste conceptualisering van deze waarden. We kunnen niet verantwoordelijk ontwerpen, innoveren en technologie vormgeven in overeenstemming met onze morele waarden, zonder een systematische en continue ‘conceptual engineering’. Wat betekent ‘menselijke maat’ en ‘respect voor de burger’, Er zijn tientallen definities van democratie. Als we gaan experimenteren met digitale democratie, dan zullen we gerechtvaardigd keuzen moeten maken. Wat staat centraal? Information, contestation, deliberation, delegation, respresentation? Dit betekent dat we morele waarden moeten opvatten als ‘requiremenst’ en ze moeten voegen bij de functionele en kwaliteits eisen die we aan govtech stellen. Dit is niet alleen een academische of theoretische kwestie, het is ook niet alleen een kwestie voor het overheidsbeleid of de politiek, of toezichthouders, het is een centraal probleem geworden in de wereld van govtech. En dat is waar Digicampus en de Delft Digital Ethics Centre elkaar versterken. Promotieonderzoek Giulietta Marani, programmadirecteur bij Digicampus, is blij met de samenwerking. “Bij Digicampus komen publieke organisaties, wetenschappers, marktpartijen en burgers bij elkaar om govtech-oplossingen en de randvoorwaarden voor verantwoord gebruik daarvan vorm te geven. Dankzij de samenwerking met Delft Digital Ethics Centre brengen we wetenschappelijke kennis en methoden op het gebied van ‘designing for values’ vanaf Nummer 47, juni 2023 het begin in bij innovatietrajecten. Zo werken we aan systematische en continue ‘conceptual engineering’ op govtech”. Van den Hoven: “Digicampus biedt een plek waar de verschillende partijen vooraf, al in de ontwerpfase, kunnen werken aan de vertaling van abstracte concepten zoals privacy en transparantie, accountability in termen van requirements. Dit is een belangrijke stap die je actief moet stimuleren, want het gaat niet vanzelf”. Een belangrijk onderdeel van de samenwerking is dat er kennisontwikkeling en kennisdeling plaatsvindt via promotieonderzoek. Zo wordt onderzoek gedaan naar het ontwerpen voor verantwoordelijkheid, in complexe data en AI-ecosystemen, zodat actoren al in de ontwerpfase worden gestimuleerd om de gevolgen in de keten te verkennen en de condities in te vullen waardoor actoren hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Bharosa ziet veel meerwaarde in deze combinatie en noemt dit ook wel ‘de ethificering van GovTech’. Door het met elkaar nadenken over zingeving en vormgeving van publieke waarden in de ontwerpfase voorkomen we dat we later moeten bijsturen met complexe wet- en regelgeving. Hiermee scheppen we de voorwaarden voor het ontwikkelen van verantwoorde govtech-oplossingen. Giulietta Marani (Digicampus), Nitesh Bharosa (hoogleraar) en Jeroen van den Hoven (hoogleraar). 73
74 Online Touch Home