de kwaliteit van de AVG is. Eén van de ambities van de AVG is bijvoorbeeld om privacy by design echt vorm te geven. Ik heb dat nog bij vrijwel geen enkele overheid echt gerealiseerd gezien.” Er zijn maar weinig mensen zijn die het geheel in samenhang kunnen zien Het VNG-rapport brengt die veelheid en complexiteit in kaart. De wetten hebben impact op beveiliging en privacy, op de interne en externe communicatie, op organisatie en bestuur, op toezicht en handhaving, op het personeelsbestand, op de processen, juridische zaken en – natuurlijk – op de informatievoorziening. Een heuse transformatie van de gemeentelijke organisatie waarbij het sociale, het fysieke, het digitale en de bedrijfsvoering samenkomen en integraal worden aangestuurd en uitgevoerd, is noodzakelijk volgens de analyse. Daar komt bij dat de gemeenten hiervoor deels afhankelijk zijn van landelijke voorzieningen en dat de rollen en verantwoordelijkheden – denk aan toezicht bijvoorbeeld – nog lang niet allemaal zijn belegd. Natuurlijk wordt de gemeenten vanuit verschillende kanten de helpende hand toegestoken. Brussel ontwikkelt trainingen en komt straks met de opzet voor een Digital Readiness Assessment die moet landen in een Toolbox, en de VNG werkt aan een menukaart met gestandaardiseerde producten die publiekprivaat tot stand moet komen zodat niet iedere gemeente zelf opnieuw het wiel hoeft uit te vinden. Leiderschap Maar de gemeenten moeten het toch vooral zelf doen, zegt Onland. “De gemeenten zijn uiteindelijk zelf verantwoordelijk voor de implementatie. Dat vraagt digitaal leiderschap; van de burgemeester, die over veiligheid en dus cybersecurity gaat, van de gemeentesecretaris die zijn directies aanstuurt en inspireert.” De gemeentesecretaris van Zoetermeer heeft er een zwaar hoofd in. “Voor mij is digitalisering een van de grote prioriteiten: als uitdaging en als kans. Maar ik merk dat er maar weinig mensen zijn die het geheel in samenhang kunnen zien”, zegt Huykman. “Bovendien lukt het maar heel moeizaam om digitalisering op de bestuurlijke agenda te krijgen. We hebben recent tijdens een bijeenkomst geprobeerd om de gemeenteraad uit te leggen dat digitalisering meer is dan bedrijfsvoering; dat die ook een politieke component heeft. Maar dat gaat pas lukken als er iets misgaat, vrees ik. Ze schrokken alleen even op toen ik vertelde dat Antwerpen misschien wel 70 miljoen euro schade lijdt door ransomware.” Ook in de gemeente Den Haag is het moeizaam om de organisatie te overtuigen van de urgentie, zegt Evelyn Leiva Deantonio, die zich als beleidsadviseur bezig houdt met Europese wet- en regelgeving op gebied van digitalisering. “Het VNG-rapport is een groot uitroepteken: ‘Alert! Alert! Hier moeten we mee aan de slag’. Maar het is de vraag of het op het juiste moment op het juiste bureau komt en of er ook naar gehandeld gaat worden. Het bewustzijn is er nog niet bij iedereen. Dat hebben we afgelopen week nog vast kunnen stellen tijdens een masterclass Europese wet- en regelgeving voor de 90
91 Online Touch Home