Met MitID (‘mijn ID’) hebben Deense burgers één elektronische identiteit voor publieke én private diensten. Eén digitaal platform voor gezondheidsinformatie en elektronische patiëntendossiers: sundhed.dk. Deense ondernemers regelen al hun zaken op digitaal platform Virk.dk. Denemarken heeft één centraal online platform waar burgers gemakkelijk toegang hebben tot overheidsdiensten: borger.dk. king in zogeheten data-ecosystemen. Hierin werken partijen samen onder publiek-private afsprakenstelsels. In de Nederlandse context krijgt samenwerking in deze verbanden steeds meer vorm over de decentrale en sectorale assen. Ook kennisinstellingen worden intensief betrokken bij deze samenwerking. De kern van dergelijke samenwerkingsverbanden is dat via afspraken en voorzieningen data veilig, betrouwbaar en gecontroleerd kunnen worden uitgewisseld. Uitgangspunt hierbij is dat data bij de bron bewaard blijven en aldaar kunnen worden geraadpleegd, zonder dat derden hier met een businessmodel tussen komen. Het aantal voorbeelden van dergelijke samenwerkingsverbanden groeit, zoals het Federatief Datastelsel en meer sectoraal het Digitaal Stelsel Gebouwde Omgeving, het DMI-ecosysteem en Health RI. Mogelijke kostenbesparingen? Wat kunnen we door meer gezamenlijkheid bereiken? Naast betere dienstverlening aan burgers lijken ook kostenbesparingen gerealiseerd te kunnen worden. Een totaalbeeld van de IT-uitgaven van de rijksoverheid blijkt te ontbreken. Een vaak genoemde inschatting is dat de rijksoverheid 5,6 miljard per jaar aan IT uitgeeft. Na enig speurwerk, contact met enkele experts en de Algemene Rekenkamer, blijkt het niet mogelijk te zijn om een accurate inschatting van de kostenbesparing te maken. Op de vraag wat de Denen hebben bespaard over de jaren heen kwam het antwoord: “Veel, alleen op licenties al 30 procent”. Hoewel we dit getal niet kunnen verifiëren, rijst wel de vraag: zouden we dat ook in Nederland kunnen? Gedeelde drijfveer Mogelijke kostenbesparingen lijken niet de grootste drijfveer voor het versnellen van de digitale transformatie van de Nederlandse overheid. Anders dan in Denemarken, waar een gebrek aan financiële middelen, in combinatie met een verouderd en niet efficiënt IT-landschap, juist de aanleiding vormde voor de digitale strategie in 2001. Wel is het de vraag of men, met het vooruitzicht van het financiële ‘ravijnjaar’ voor gemeenten (2026) en de mogelijke bezuinigingen van 17 miljard van het nieuwe kabinet, een mogelijke miljoenenbesparingen naast zich neer kan leggen. Onze verwachting is dan ook dat de urgentie voor de businesscase van meer samenwerking op IT snel terrein zal winnen, met als drijfveren de mogelijkheid de dienstverlening te verbeteren alsook besparingen te realiseren. Arjan Spruijt is werkzaam bij het ministerie van IenW, bestuurslid bij FUTUR en bestuurslid Jong ECP. Nitesh Bharosa is hoogleraar GovTech aan de Technische Universiteit Delft en academisch directeur Digicampus. iBestuur 51, juli 2024 37
38 Online Touch Home