“Bij veel techbedrijven zijn overheden de grootste klant. Er wordt krankzinnig veel geld aan uitgegeven” Europese infrastructuur Een groot deel van het boek is gereserveerd voor mogelijke oplossingen voor de gesignaleerde problemen. Schaake gelooft in het creëren van een Europese publieke digitale infrastructuur om de grote afhankelijkheden tegen te gaan. “Bij veel techbedrijven zijn overheden de grootste klant. Er wordt krankzinnig veel geld aan uitgegeven. Je kunt daarmee echt wat bereiken.” Moet dat geld dan in een open source richting worden gestoken? “Zeker. Ik vind het goed dat datgene wat met publieke middelen wordt ontwikkeld open source is. Maar belangrijker is nog dat je het bestuur ervan heel duidelijk kadert in de rechtsstaat. Dat betekent dat je onafhankelijk toezicht kunt toepassen. Dat er duidelijkheid is over wie er toegang tot informatie heeft om academisch onderzoek te doen, of om gewoon naar de principes van transparantie te kunnen leven, zoals beschreven in de Woo.” Ze heeft haar hoop onder meer gevestigd op coalities die samenwerken op basis van publieke waarden om hun positie tegenover de techsector te verstevigen. In Nederland doet PublicSpaces iets dergelijks, waarbij de gemeente Amsterdam is aangesloten. Als het aan Schaake ligt, sluiten allerhande organisaties dergelijke verbonden, van vakbonden tot milieuorganisaties en van gemeenten tot archieven en ziekenhuizen. “De overheid kan deze coalities helpen,” zegt ze. “Stel bijvoorbeeld modelcontracten beschikbaar, zodat zij makkelijker de juiste criteria kunnen stellen op het moment dat ze een nieuw contract of een nieuw IT-systeem nodig hebben.” Transparantie Het belang van transparantie over nieuwe technologie is een terugkerend thema in het boek. Zo wil ze een publiek verantwoordingsmechanisme instellen voor bedrijven die zakendoen met de overheid. Het principe is simpel: elke wet die geldt voor overheidsorganisaties en die is gericht op instandhouding van transparantie en verantwoordingsplicht, moet ook worden toegepast op technologiebedrijven die taken uitvoeren namens de overheid. “Het gaat erom dat overheden hun eigen verantwoordelijkheden niet meer kunnen afschuiven op techbedrijven.” Als voorbeeld noemt ze de Nederlandse politie die geen antwoord geeft op een vraag van de Volkskrant of het Pegasus-software van de Israëlische NSO Group gebruikt, spyware die door foute regimes wordt gebruikt om dissidenten te onderdrukken. Het zit Schaake dwars dat de politie hierover zwijgt. “Nederland gedraagt zich niet hoogstand als het gaat over het beperken van de eigen diensten en stelt zich niet transparant op over de capaciteiten. Dat schemerige vind ik heel lastig.” De Tech Coup is uitgegeven door Atlas Contact. iBestuur 52, oktober 2024 81
82 Online Touch Home