van de overheid. Door eerst succesvolle kleine projecten te draaien kan de dienst autoriteit opbouwen.’ Ebbers voorziet problemen in de rolverdeling. ‘De Digitale Dienst moet zoals het nu beschreven wordt onder meer de checks & balances bewaken, maar ook infrastructuur ontwikkelen en beheren. Normaal gesproken hebben verschillende organisaties daar dan een rol in, om elkaar een beetje scherp te houden. Nu heb je het risico dat de functiescheiding komt te verwateren. Het kan dan makkelijker gebeuren dat er via bestuurlijke routes wordt gepoogd om innovatie op riskante wijze er wat sneller doorheen te drukken.’ Sommige beschreven taken worden nu al door andere organisaties uitgevoerd. De IT-waakhond AcICT toetst projecten van 5 miljoen euro of meer en brengt adviezen uit. Er zijn auditors aan het werk die ook controlerende werkzaamheden hebben bij IT-projecten. Rolvastheid is dan vereist, aldus Ebbers. ‘Negatieve adviezen kunnen soms rauw op het dak vallen en dat levert spanningen op binnen organisaties. Juist de verdeling van rollen over meerdere organisaties komt de onafhankelijkheid ten goede.’ Ministerie van Digitale Zaken Waar moet je die Dienst onderbrengen. Ebbers erkent dat het Ministerie van Financiën door zijn sterke positie en doorzettingsmacht een logische keuze lijkt, maar: ‘Financiën heeft een focus op controle, verantwoording en kostenbeheersing. Dat zijn belangrijke aspecten, maar digitalisering draait ook om gebruikersbelangen, innovatie, experimenteren en het accepteren van risico’s. Die cultuur past minder goed bij Financiën.’ Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), beter aansluiten bij de bredere publieke waarden die met digitalisering gemoeid zijn. Het blijft een complexe vraag. ‘Misschien is dit wel het moment om dan toch maar weer eens te kijken naar een apart ministerie voor digitale zaken. Een apart ministerie kan misschien de als nodig ervaren focus en slagkracht geven. Wellicht kan zo’n Digitale Dienst alvast een voorloper zijn op de komst van een ministerie.’ Prof. dr. Een stap in de goede richting Het kabinet is nu aan zet om zich over de voorgestelde plannen te buigen, maar ‘Herprogrammeer de Overheid’ blijft zich de komende tijd inzetten voor de publieke zaak, zo besluit Blom. ‘De komende jaren zullen wij onophoudelijk klaarstaan voor de politici, maar ook voor de staatssecretaris en voor ministeries en uitvoeringsorganisaties die tegen problemen aanlopen. We willen de overheid zoveel mogelijk in haar kracht zetten op gebied van technologie.’ Wolfgang Ebbers is sinds 2019 bijzonder hoogleraar ‘ICT en strategisch innoveren in de publieke sector’ bij de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ook werkt hij als adviseur bij PBLQ. Van 2013 tot 2019 was hij directeur van het Center for eGovernment Studies (CFES) aan de Universiteit Twente. iBestuur 54, april 2025 43 BEELD: INDRA SIMONS
44 Online Touch Home