PROGRAMMA CURSUSSEN | STUDIEBIJEENKOMSTEN | ACTUALITEITENCOLLEGES VOORJAAR 2019
Het onderwijsaanbod van het Instituut voor Bouwrecht wordt bewaakt door de Onderwijsprogrammaraad, waarin zitting hebben: mr. R. van Bommel, prof. mr. P.J.J. van Buuren, prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis, mr. F.A.M. Hobma, mr. J. Hoekstra, mr. A.F.J. Jacobs, prof. mr. C.E.C. Jansen, mr. J.J. Karens, mr. S. Könemann, L. Maas, mr. W.Th. Post, mr. C.J. Schipperus, dr. H.J. de Vries, mr. A.G.J. van Wassenaer van Catwijck en mr. D.E. van Werven. Naast deze Onderwijsprogrammaraad heeft het Instituut voor Bouwrecht ook een Comité van Aanbeveling voor het onderwijs. In dit Comité hebben zitting genomen: mr. drs. M.A. Geertse, mr. G. ‘t Hart, mr. G.J. Huith, mr. M. Lurks, drs. D.J. Tijl en mr. N. Zandvliet. Met deze klinkende namen wordt nog eens onderschreven hoe zeer er in het veld van kennisafnemers gehecht wordt aan de inbreng van het Instituut voor Bouwrecht op het bouwrechtelijk onderwijs gebied. Het Instituut voor Bouwrecht is erg blij met de bereidheid van deze personen om zitting te nemen in dit Comité. Het Instituut voor Bouwrecht is een erkende onderwijsinstelling bij de NOvA.
VOORWOORD H et Instituut voor Bouwrecht bestaat op de laatste dag van 2018 precies een halve eeuw. In die tijd heeft het Instituut zich ontwikkeld tot hét kenniscentrum voor het bouwrecht in de brede zin van het woord: • publiek- en privaatrecht worden gedekt • in alle fasen van het bouwproces ziet het Instituut thema’s die onderwerp van studie zijn: van financiering tot en met hergebruik • het Instituut is hét netwerk van deskundigen en betrokkenen bij het bouwrecht, waar meegedacht wordt over alle actuele vragen die de bouw raken • professionaliteit, kwaliteit en onafhankelijkheid zijn kernwoorden • de publicaties en de bijeenkomsten worden gekenmerkt door hoge kwaliteit, zijn toegankelijk en houden rekening met de verschillende niveaus van de gebruikers van de aangeboden kennis. Ik verzin dit niet: dit zijn de uitkomsten van de grote enquête, die in 2018 is gehouden. Het Instituut gaat ook met zijn tijd mee en dat betekent niet alleen dat de onderwerpen, die geagendeerd worden voortdurend actueel en relevant moeten zijn, maar ook de vormgeving waarin de kennis wordt aangeboden. Dat betekent voor het onderwijs het volgende: • een mooie nieuwe vormgeving van het programmaboekje • onderwijs dat wordt aangeboden via de ‘klassikale methode’: goed voor de interactie docent-deelnemer en netwerken en • er zal onderwijs online aangeboden gaan worden: tijd-efficiënt, te volgen op ieder gewenst moment met de mogelijkheid van bijzondere onderwerpen, die zich lenen voor uiteenzettingen van een uur en met de mogelijkheid om zeer snel in te spelen op de actualiteit. Bij al deze vernieuwingen blijven de traditionele waarden van het Instituut (professionaliteit, kwaliteit, toegankelijk en onafhankelijkheid) onverkort gelden. Wij blijven ook het door ons aangeboden kennis pakket ‘onderwijs’ noemen, want dat is de essentie van dit programma: kennisoverdracht met uiteraard altijd de mogelijkheid van een vorm van interactie. Er zitten weer mooie nieuwe onderwerpen in het programma en docenten die nog niet eerder optraden voor het Instituut. Daar is het Instituut ook altijd blij mee. We staan voor grote maatschappelijke vernieuwingen de komende jaren. Dat vereist dat ruimte wordt geboden aan de generatie die met die vernieuwingen te maken zal gaan krijgen. Ook daar werkt het Instituut op deze manier aan mee. Het onderwijs komt dank zij de hulp van velen tot stand en ik zeg een ieder op deze plaats heel graag dank voor alles. De rots in de branding van het onderwijs is, zoals ik al eerder schreef op deze plaats, Liesbet Maas, bijgestaan door Ellen Boomer en Dana Buis. Liesbet overziet het programma, kent het uit het hoofd wanneer het rond is en ze houdt iedereen bij de les gedurende de looptijd van het programma. Monika Chao Directeur Instituut voor Bouwrecht VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 3
INHOUDSOPGAVE PRIVAATRECHT Actualiteitencollege Jurisprudentie appartementsrecht Opleveringsperikelen NIEUW Aanbesteden van UAV-GC 2005 contracten Inleiding in het private bouwrecht NIEUW Werken met een bouwteam en allianties: hoe effectieve samenwerking kan worden bevorderd NIEUW De UAV-GC 2005 toegepast VBR-A/IBR Cursus Privaatrechtelijk bouwrecht Back-to-back contracten Remedies bij niet-nakoming van verplichtingen uit een aannemingsovereenkomst Aansprakelijkheid voor bouwfouten Contracten maken onder vigeur van de UAV 2012 en de UAV-GC 2005 Vertraging, korting en stagnatieschade NIEUW Actualiteitencollege Bouwcontractenrecht AANBESTEDINGSRECHT Modulaire Verdiepingscursus in het aanbestedingsrecht (I t/m IV) Uitzonderingen op de aanbestedingsplicht en motiveringsplicht (I) De voorbereiding van de aanbesteding en de inschrijving (II) Bijzondere aanbestedingsrecht procedures (III) Rechtsbescherming in het aanbestedingsrecht (IV) PUBLIEKRECHT Capita Selecta Algemene wet bestuursrecht NIEUW Hoe realiseren we wind- en zonne-energie: van vergunningverlening tot bouw- en onderhoudscontracten NIEUW Actualiteitencollege Wabo Actualiteitencollege Planschade en nadeelcompensatie Van bestemmingsplan verbrede reikwijdte naar omgevingsplan Milieugebruiksruimte en flexibiliteitsinstrumenten in het omgevingsrecht Actualiteitencollege Jurisprudentie omgevingsrecht Milieueffectrapportage in het Omgevingsrecht Natuurbeschermingsrecht in het algemeen en actuele jurisprudentie natuur (I en II) NIEUW Natuurbeschermingsrecht in het algemeen (I) NIEUW Actuele jurisprudentie natuur (II) NIEUW 8 9 10 11 12 14 16 20 21 22 23 24 25 28 28 28 28 28 30 31 33 34 35 36 38 40 41 41 41 4 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
DIVERSEN Koop van onroerende zaken (non-conformiteit en NVM-koopovereenkomst) Huurrecht voor juristen in de bouw NIEUW Modulaire basiscursus locatie- en vastgoedontwikkeling Introductie vastgoedrecht, het recht van locatieontwikkeling en hoofdlijnen grondbeleidsinstrumenten (I) Hoofdlijnen en systematiek van de omgevingsrechtelijke planvorming en uitvoering ruimtelijke ordening (II) Staatssteun en aanbestedingsrecht en fiscale aspecten bij locatieontwikkeling en vastgoedfinanciering (III) Eigendom en beperte rechten: het binden van verplichtingen aan registergoederen (IV) Koop en levering van bestaand onroerend goed en recht van koop van nieuwbouw onroerend goed (V) Samenwerkingsverbanden: personenvennootschappen en rechtspersonen (VI) De nieuwe Warmtewet in de praktijk Publiek- en privaatrechtelijke aspecten van circulair bouwen (I en II) NIEUW 43 44 45 45 45 45 45 45 45 48 50 Publiekrechtelijke aspecten van circulair bouwen: omgevingsrecht en afvalstoffenrecht (I) NIEUW 50 Privaatrechtelijke aspecten van circulair bouwen (II) NIEUW 50 ALGEMENE INFORMATIE Toelichting op onderwijsvormen Cursus op maat en evenwichtige combinatie van wetenschap en praktijk Algemene informatie en algemene voorwaarden 7 27 53 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VROEGBOEKKORTING OP DEELNAMEPRIJS Bij aanmelding voor bijeenkomsten in het voorjaar van 2019 krijgt u, indien u zich vóór 31 december 2018 aanmeldt, 10% korting op de prijs per bijeenkomst. Deze korting wordt bij het verwerken van uw aanmelding doorgevoerd. De korting wordt berekend over de deelnameprijs exclusief de eventuele kosten voor het papieren studiemateriaal. VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 5
6 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
TOELICHTING OP ONDERWIJSVORMEN ACTUALITEITENCOLLEGE: In een actualiteitencollege worden actuele ontwikkelingen behandeld. Vaak ligt de nadruk op recente rechtspraak, maar ook ontwikkelingen in regelgeving en literatuur kunnen aan bod komen. CURSUS: In een cursus worden diverse onderwerpen uiteengezet binnen een bepaald rechtsgebied, waarbij relevante rechtspraak en ontwikkelingen meegenomen worden. Een cursus bestaat uit een periode van meerdere dagen en aan een cursus kan een afsluitend examen verbonden zijn. STUDIEBIJEENKOMST: In een studiebijeenkomst wordt een bepaald thema of onderwerp behandeld, waarbij literatuur en rechtspraak worden meegenomen. Het is een eenmalige bijeenkomst. CONGRES: Tijdens een congres wordt door diverse sprekers ingegaan op een actualiteit, bijvoorbeeld nieuwe wetgeving of een verschenen publicatie. BASIS: Van de deelnemers wordt verwacht dat zij wel beschikken over een juridische achtergrond (academische opleiding dan wel juridische ervaring op een vergelijkbaar niveau), maar betreffende de specifieke bijeenkomst wordt ervan uitgegaan dat de deelnemers behoefte hebben aan het ophogen van hun kennis. VERDIEPING: Van de deelnemers wordt verwacht dat zij beschikken over kennis op het specifieke gebied van de bijeenkomst en dat op een inhoudelijk hoog niveau gedoceerd kan worden. INTERACTIEF: Er is gelegenheid tot het stellen van vragen en het voeren van discussie tijdens de bijeenkomst. Soms kan de behandeling van een casus deel uitmaken van de stof. KENNISOVERDRACHT: Bij alle bijeenkomsten staat het overdragen van kennis van de docent/inleider naar de deelnemers voorop. VERHOUDING THEORIE EN PRAKTIJK: Afhankelijk van het specifieke onderwerp van een bijeenkomst zal de verhouding betreffende dat onderwerp tussen theorie en praktijk geadresseerd worden. HET MODERNE BOUWRECHT: Het privaat- en publiekrechtelijk bouwrecht is onderhevig aan grote veranderingen. Het Instituut voor Bouwrecht werkt op verschillende manieren aan de ontwikkeling van het bouwrecht. Bij sommige thema’s gaat het om de grote vernieuwingen die op het vakgebied afkomen, zoals de Omgevingswet, circulair bouwen, de energietransitie en de technische ontwikkelingen die ingrijpende gevolgen gaan hebben voor de privaatrechtelijke regelgeving. Bij andere thema’s gaat het om ontwikkelingen in rechtspraak en literatuur. Het Instituut houdt zich met deze thema’s bezig door middel van onderzoek, publicaties en vooral ook onderwijs. Om enige ordening in al deze thema’s te brengen en duidelijk te maken waar een concrete activiteit bij hoort, is het onderscheid geïntroduceerd tussen het moderne bouwrecht en het bestaande bouwrecht. VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 7
PRIVAATRECHT WAARDERING 8,0 Actualiteitencollege Jurisprudentie appartementsrecht Wekelijks worden door rechters uitspraken gedaan die van belang zijn voor de praktijk van het appartementsrecht. Dat zijn er te veel om zelf allemaal (goed) bij te houden. Dank zij deze bijeenkomst bent u weer helemaal up-to-date met uw kennis over het appartementsrecht. Aan de hand van recente ontwikkelingen en uitspraken van de laatste jaren zullen o.a. aan de orde komen: • de uitleg van de akte van splitsing en splitsingstekening; • de procedure tot vervangende machtiging op grond van art. 5:121 BW; • de procedure tot vernietiging van besluiten op grond van art. 5:130 BW; • de bestemming (bv. AirBnB) en het van de bestemming afwijkend gebruik van de privégedeelten; • het gebruik en de ingebruikgeving van de gemeenschappelijke gedeelten; • de Vereniging van Eigenaars en haar organen en commissies; • eerste ervaringen met het Modelreglement 2017; • inzagerecht. DATUM: Dinsdagmiddag 29 januari 2019 INLEIDER(S): Mr. H.J.G. (Hubert) Braakhuis Advocaat Rijssenbeek Advocaten Mr. J.A. (Anne) Vermeulen-Jonkers Advocaat Rijssenbeek Advocaten LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 13.00 - 17.15 uur PRIJS: € 435,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal en (warme) snack PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 30,- excl. BTW AANBEVOLEN PUBLICATIE: De model-splitsingsreglement toegelicht (2e druk), IBR 2018, € 49,95 incl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 4 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 35 PROGRAMMA 12.30 - 13.00 uur ontvangst met (warme) snack 13.00 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.15 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 8 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PRIVAATRECHT NIEUW Studiemiddag Opleveringsperikelen Het moment van oplevering is in het bestaan van een bouwcontract een cruciaal moment, want: na de oplevering dient de opdrachtgever de aannemer (geheel) voor diens prestatie te betalen; bij te late oplevering is de aannemer een al dan niet gefixeerde schadevergoeding of boete verschuldigd; het risico voor het werk verspringt; en na oplevering treedt een periode in waarin de aannemer aansprakelijk kan worden gesteld voor (verborgen) gebreken. De oplevering is in de algemene voorwaarden gedetailleerd geregeld, maar wie de rechtspraak bekijkt, ziet dat de oplevering in de praktijk toch tot veel vragen en geschillen leidt. In deze bijeenkomst wordt de regeling van opneming, goedkeuring en oplevering aan de hand van de wet en de verschillende algemene voorwaarden en rechtspraak uiteengezet. Na afloop bent u weer helemaal bij op dit gebied. DATUM: Woensdag 30 januari 2019 INLEIDER(S): Mr. B.Th. (Bas) van Schouwenburg MRE Advocaat/Partner Dentons Boekel N.V. LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 9
PRIVAATRECHT WAARDERING 7,7 Studiemiddag Aanbesteden van UAV-GC 2005 contracten De UAV- GC 2005 en de daarbij behorende model Basisovereenkomst zijn paritair opgestelde algemene voorwaarden die aanbestedende diensten op grond van de Gids Proportionaliteit in beginsel dienen te hanteren bij opdrachten waarin ontwerp en uitvoering zijn geïntegreerd. Afwijking van deze voorwaarden of de model Basisovereenkomst is slechts toegestaan indien de aanbestedende dienst de betreffende afwijking voldoende heeft gemotiveerd. In de praktijk blijkt dat afwijkingen op de UAV-GC 2005 eerder regel dan uitzondering zijn. Dit kan niet alleen strijd met de Gids Proportionaliteit opleveren, maar zorgt vaak ook voor veel vragen in de nota van inlichtingen en een verstoorde balans tijdens de uitvoering. Daarnaast ontstaan regelmatig discussies over de vraag of de opdrachtnemer mocht vertrouwen op de juistheid en volledigheid van de door de opdrachtgever verstrekte informatie tijdens de aanbestedingsfase of dat de opdrachtnemer zelf nader onderzoek had moeten verrichten. Hoe verhoudt een dergelijke onderzoeksplicht zich tot de veelal korte termijnen in een aanbestedingsprocedure? En past de risicoverdeling uit de UAV -GC 2005 wel bij een overeenkomst die tot stand is gekomen door middel van een aanbesteding? U wordt bijgepraat over hoe de aanbestedingsrechtelijke praktijk zich verhoudt tot toepassing van de UAV -GC 2005. Daarbij zal worden ingegaan op aanbestedingsrechtelijke en bouwrechtelijke rechtspraak over de UAV -GC 2005, alsmede op adviezen van de Commissie van Aanbestedingsexperts. Na het volgen van deze bijeenkomst weet u waar de problemen met het aanbesteden van UAV- GC 2005 contracten kunnen ontstaan, maar ook hoe deze het beste voorkomen kunnen worden. DATUM: Donderdag 7 februari 2019 INLEIDER(S): Mr. A.B.B. (Arnold) Gelderman Advocaat KienhuisHoving advocaten en notarissen N.V. Mr. M.S. (Marianne) ten Feld-Sprik Advocaat KienhuisHoving advocaten en notarissen N.V. LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen, ambtenaren en contractmanagers NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO- punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding mr. A.B.B. Gelderman over de relevante aanbestedingsrechtelijke regels bij het aanbesteden van UAV -GC 2005 contracten (motiveringsverplichtingen, clusterverbod/splitsingsgebod, gemengde opdrachten) 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 16.45 uur inleiding mr. M.S. ten Feld-Sprik over risicoverdeling en doorwerking van aanbestedingsrecht in de uitvoeringsfase (waaronder informatie /onderzoeksplicht) 16.45 - 17.00 uur vragen/discussie en afsluiting 10 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda
PRIVAATRECHT NIEUW Studiemiddag Inleiding in het private bouwrecht Het bouwrecht lijkt een lastig gebied. Ondertussen is het een mooi werkterrein. Deze praktische cursus is voor de jurist die kennis wil maken met dit juridisch terrein. Het geeft een brede helicopterview over het privaatrechtelijk bouwrecht. Kennis van het bouwrecht wordt niet verondersteld. In deze inleidende bijeenkomst worden de volgende cursusonderdelen behandeld: aanneming van werk in het BW en in de algemene voorwaarden in de bouw m.n. de UAV 2012 en de UAV-GC 2005, veel voorkomende manieren om geschillen te beslechten en specifieke punten bij een particuliere opdrachtgever. Tevens wordt aandacht geschonken aan waar u op moet letten wanneer u een bouwzaak binnen krijgt. Concrete onderwerpen die inleidend behandeld worden: bestek, overeenkomst, bouwtijd, oplevering, korting/boete, verjaring & vervaltermijnen, opschorting, retentierecht, meerwerk, stelposten, richtprijs en opzegging van de overeenkomst. Daarnaast is er ruimte voor vragen en discussie. Mr. Frank van Cassel heeft jarenlange ervaring als secretaris bij de Raad van Arbitrage en als advocaat in bouwzaken. Na afloop van deze bijeenkomst heeft u een stevige introductie in het privaatrechtelijke bouwrecht gekregen en heeft u besef van het civiele bouwrecht. DATUM: Woensdag 13 februari 2019 INLEIDER(S): Mr. ir. F.M. (Frank) van Cassel-van Zeeland Advocaat Cassel Advocatuur LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.45 uur PRIJS: € 410,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen, ambtenaren en beleidsmedewerkers NIVEAU: Basis NOVA-PUNTEN: 4 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.30 uur inleiding 15.30 - 15.45 uur pauze 15.45 - 17.45 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 11
PRIVAATRECHT NIEUW Studiemiddag Werken met een bouwteam en allianties: hoe effectieve samenwerking kan worden bevorderd De aandacht voor een goede samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer bij bouwprojecten groeit met de dag. De redenen daarvoor laten zich raden: negatieve ervaringen bij eerdere bouwprojecten (vechtcontracten, faalkosten, vertraging) en concrete uitdagingen bij specifieke projecten (qua techniek, maar ook betreffende stakeholders en planning). Ook zijn er opdrachtgevers die behoefte hebben om tijdens de ontwerp- en uitvoeringfase niet volledig aan de zijlijn te staan, maar inspraak wensen te hebben. De behoefte aan betere samenwerking komt niet alleen vanuit opdrachtgevers. In deze economische tijd kunnen opdrachtnemers kieskeuriger zijn qua werk resulterend in een groeiende voorkeur voor projecten met evenwichtigere contracten en meer in de geest van de Marktvisie. Bij de vraag wat voor soort contracten samenwerking bevorderen worden bij navraag zowel door publieke als private partijen bouwteam- en alliantie-contracten genoemd. Maar hoe die vorm te geven en aan te besteden? Het doel van deze bijeenkomst is om deze contractvormen nader toe te lichten en de toehoorder te laten zien hoe de contracten zouden kunnen worden opgezet en uitgevoerd. Ook zal besproken worden hoe zo’n samenwerking succesvol kan worden aanbesteed, met aandacht voor welke aanbestedingsprocedures zich hiervoor lenen en hoe deze voorbereid, ingericht en uitgevoerd kunnen worden. DATUM: Woensdag 20 maart 2019 INLEIDER(S): Mr. A.M.B. (Andrea) Chao Advocaat Simmons & Simmons LLP Prof. mr. C.E.C. (Chris) Jansen Hoogleraar privaatrecht VU Amsterdam Voorzitter Commissie van Aanbestedingsexperts LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.45 uur PRIJS: € 410,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 4 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 12 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.30 uur inleiding mr. A.M.B. Chao over bouwteamovereenkomsten: introductie, toelichting aan de hand van VGBouw Model 1992, praktische suggesties 15.30 - 15.45 uur pauze 15.45 - 17.00 uur inleiding prof. mr. C.E.C. Jansen over alliantieovereenkomsten: introductie, toelichting, praktische suggesties 17.00 - 17.30 uur inleiding prof. mr. C.E.C. Jansen over aandachtspunten bij het aanbesteden van bouwteam- en alliantieovereenkomsten 17.30 - 17.45 uur vragen/discussie en afsluiting VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 13
PRIVAATRECHT WAARDERING 8,6 Studiedag De UAV-GC 2005 toegepast Toepassing van de UAV-GC 2005 in de infrastructuur is inmiddels regel en ook in de B&U neemt de toepassing van de UAV-GC 2005 snel toe. Tijdens de uitvoering van werken ontstaan echter steeds vaker grote geschillen over de uitleg van bepalingen in dit model en bepalingen in contracten onder vigeur van dit model. Opdrachtgevers en aannemers blijken vaak sterk uiteenlopende visies te hebben op de wederzijdse verantwoordelijkheden. In deze bijeenkomst wordt aandacht besteed aan de grootste problemen die optreden bij het werken onder vigeur van de UAV-GC 2005. Naast een algemene inleiding komen de volgende onderwerpen aan de orde: • de verdeling van de risico’s over beide partijen; • de financiële bepalingen; • de regeling van de termijnverlenging; • de verstrekking van en aansprakelijkheid voor gegevens; • de vergunningen; • de kwaliteitsborging; • de bodemgesteldheid; • de wijzigingen; • de oplevering; • het onderhoud en de aansprakelijkheid van aannemer en opdrachtgever. Tijdens deze bijeenkomst wordt uitgebreid gelegenheid geboden voor discussie. De inleiders hebben jarenlange ervaring met het formuleren van contracten en het procederen op basis van de UAV-GC 2005. DATUM: Dinsdag 2 april 2019 INLEIDER(S): Mr. R.G.T. (Rob) Bleeker Advocaat Rozemond Advocaten Mr. B. (Bert) van der Zijpp Advocaat Rozemond Advocaten Mr. W.J.M. (Pim) Herber Jurist Juridisch Management Nederland B.V. Docent bouwrecht 14 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 9.30 - 17.00 uur PRIJS: € 725,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal, lunch en publicatie UAV-GC 2005. Over problemen bij het werken met geïntegreerde contracten, IBR 2016, € 36,95 incl. BTW PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 40,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 6 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 35 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda PROGRAMMA 09.00 - 09.30 uur ontvangst 09.30 - 10.15 uur algemene inleiding mr. R.G.T. Bleeker 10.15 - 11.15 uur inleiding mr. W.J.M. Herber over verantwoordelijkheden van opdrachtgever en opdrachtnemer 11.15 - 11.30 uur pauze 11.30 - 12.15 uur inleiding mr. B. van der Zijpp over kwaliteitsborging 12.15 - 12.45 uur inleiding mr. W.J.M. Herber over vergunningen 12.45 - 13.45 uur lunch 13.45 - 14.45 uur inleiding mr. R.G.T. Bleeker over wijzigingen en overige aanspraken 14.45 - 15.30 uur inleiding mr. B. van der Zijpp over bodemgesteldheid 15.30 - 15.45 uur pauze 15.45 - 16.15 uur inleiding mr. B. van der Zijpp over oplevering en aansprakelijkheid na oplevering 16.15 - 16.45 uur inleiding mr. R.G.T. Bleeker over onderhoud 16.45 - 17.00 uur vragen/discussie en afsluiting VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 15
PRIVAATRECHT WAARDERING 7,9 VBR-A/IBR Cursus Privaatrechtelijk bouwrecht In deze meerdaagse verdiepingscursus (8 dagdelen) worden de volgende onderwerpen behandeld: bouwcontracten (de basisbeginselen van het bouwrecht en overzicht van verschillende contractmodellen), capita selecta van het Nederlandse en Europese aanbestedingsrecht, ontwerpfase/adviseursrecht, de voorbereiding van de aannemingsovereenkomst, DBFMO-contracten, ontwerp- en uitvoeringsverplichtingen van partijen bij de aannemingsovereenkomst, bouwfinanciering (tijd, stagnatie, escalatie, prijs van het werk, aanspraak op vergoeding, meer en minder werk), garanties en verzekeringen en het bouwprocesrecht. Verondersteld wordt dat de deelnemer basiskennis heeft op het terrein van het privaatrechtelijk bouwrecht. Na het volgen van deze cursus heeft u een diepgaand overzicht en inzicht in het brede gebied van het privaatrecht. De cursus wordt in de vorm van interactieve hoorcolleges gegeven met discussies en casusbehandelingen in combinatie met zelfwerkzaamheid (voorbereiding van de colleges) door de deelnemers. DATA: Woensdag 3, 10 en 17 april, 15 en 22 mei, 5, 12 en 19 juni 2019 LOCATIE: La Vie Meeting Center, Lange Viestraat 351 te Utrecht TIJDSTIP: 16.00 - 21.00 uur PRIJS: € 2760,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal, diner, borrel op de laatste cursusdag en alsmede het examen PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 175,- excl. BTW CERTIFICAAT: Na de cursus zal u een certificaat van deelname worden toegezonden. Presentielijsten dienen zowel voor als na elke bijeenkomst te worden ondertekend. TOELATING: Het is niet mogelijk om op onderdelen van de cursus in te schrijven. Bij overtekening genieten VBR-A leden voorrang. De cursus is verplicht voor VBR-A aspirant-leden. Aanmelding geschiedt op volgorde van binnenkomst. ANNULERING: Annulering kan kosteloos geschieden uiterlijk tot 6 maart 2019. Annulering dient schriftelijk dan wel elektronisch (onderwijs@ibr.nl) plaats te vinden bij het secretariaat van het Instituut voor Bouwrecht. Indien wordt geannuleerd na bovengenoemd tijdstip is het gehele cursusgeld verschuldigd. Vervanging door een ander persoon is mogelijk, mits hiertoe een schriftelijk verzoek wordt ingediend. EXAMEN: Het mondelinge examen is verplicht voor aspirant VBR-A leden. Voor overige deelnemers is het examen facultatief. Voorwaarde om deel te nemen aan het examen is dat men in het bezit is van de mr.-titel. Het examen zal naar verwachting begin oktober worden afgenomen. Direct na afloop van de cursus zullen de onderdelen uit het programma waarover zal worden geëxamineerd en de examendatum bekend gemaakt worden. DOELGROEP: Advocaten met tenminste een voltooide stage-opleiding | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen met tenminste drie jaar relevante werkervaring NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 32 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda PROGRAMMA 15.30 - 16.00 uur ontvangst 16.00 - 18.00 uur behandeling cursusonderdeel 18.00 - 19.00 uur diner 19.00 - 21.00 uur behandeling cursusonderdeel 16 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
Dag I Woensdag 3 april 2019 Bouwcontracten (4 uur) Bouwcontractmodellen: de beginselen van het bouwrecht, het traditionele model (incl. het bouwteammodel), de verschillende geïntegreerde modellen (gebaseerd op de UAV-GC 2005 alsmede DBFMO), de alliantie en bouwteam. DOCENT: Mr. dr. E.M. (Evelien) Bruggeman Sr. wetenschappelijk medewerker Instituut voor Bouwrecht Dag II Woensdag 10 april 2019 Capita selecta van het Nederlandse en Europese aanbestedingsrecht (4 uur) De aanbesteding van bouwgerelateerde opdrachten, discriminatoire eisen, wezenlijke wijziging, herstel van gebreken, RAW-aspecten zoals bestek en fictieve hoeveelheden, manipulatie van de inschrijfsom, beroep op derden en rechtsbescherming. DOCENTEN: Mr. S.G. (Simon) Tichelaar Advocaat Straatman Koster Advocaten Mr. C.R.V. (Caroline) Lagendijk Advocaat Straatman Koster Advocaten Dag III Woensdag 17 april 2019 Ontwerpfase (4 uur) Het adviseursrecht aan de hand van de DNR 2011 en (summier) de wettelijke regeling van opdracht. DOCENT: Mr. A.M. (André) Ubink Advocaat Ubink Rijs Advocaten Dag IV Woensdag 15 mei 2019 De voorbereiding van de aannemingsovereenkomst (2 uur) De informatie die door opdrachtgevers op voorhand ter beschikking wordt gesteld: richtlijn- prestatiebestek/functionele eisen; systems engineering, RAW, STABU, BIM, etc. en problemen indien informatie onvolledig of onjuist is. DOCENT: Ir. P. (Paul) Brouwer Sr. adviseur Gemeente Amsterdam VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 17
DBFMO-contracten (2 uur) Algemene aspecten van DBFMO en het inzetten van het model zowel bij grote als bij kleinere werken. DOCENTEN: Mr. ing. I. (Ingmar) de Groot Advocaat Stibbe B.V. Mr. D.C. (David) Orobio de Castro Advocaat Stibbe B.V. Dag V Woensdag 22 mei 2019 Ontwerp- en uitvoeringsverplichtingen van partijen bij de aannemingsovereenkomst (4 uur) De taken van de opdrachtgever en van de aannemer, ontwerpverantwoordelijkheid, waarschuwingsplicht, uitvoering, directie toezicht, aansprakelijkheid voor bouwstoffen, aansprakelijkheid voor en na oplevering aan de hand van de wet, de UAV 2012 (1989) en de UAV-GC 2005. DOCENT: Mr. R.G.T. (Rob) Bleeker Advocaat Rozemond Advocaten Dag VI Woensdag 5 juni 2019 Tijd en Escalatie (4 uur) De bouwtijd, stagnatie en stagnatieschade, schorsing, beëindiging in onvoltooide staat, voltooiing door een derde, ontbinding aan de hand van de wet, de UAV 2012 (1989) en de UAV-GC 2005 en retentierecht. DOCENT: Mr. G.J. (Georg) Huith Advocaat Croon Advocaten Dag VII Woensdag 12 juni 2019 De prijs van het werk (4 uur) Prijs, aanspraak op vergoeding van extra kosten, meer en minder werk, bijbetaling en kostenverhogende omstandigheden. DOCENT: Mr. D.E. (Dick) van Werven Jurist bouw- en aanbestedingsrecht, Afdeling Beleid en Vereniging Bouwend Nederland 18 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
Dag VIII Woensdag 19 juni 2019 Verzekering en Bouw (2 uur) De verdeling van risico’s, soorten verzekeringen, verzekerde garanties en samenloopproblematiek. DOCENTEN: Mr. T.J. (Tjalling) Dorhout Mees Advocaat Nysingh advocaten-notarissen Mr. A.P.E. (Anita) de Ruiter Advocaat Nysingh advocaten-notarissen Bouwprocesrecht (2 uur) De hoofdlijnen van een arbitrale procedure, verschillen tussen arbitrage instituten en wat er gebeurt na een vonnis. DOCENT: Mr. J.W. (Jan Willem) Bitter Advocaat Jonker Abeln Advocaten VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 19
PRIVAATRECHT WAARDERING 7,3 Studiemiddag Back-to-back contracten Bij de realisatie van een werk zijn vaak meer dan twee partijen betrokken, mede ook vanwege steeds verdergaande specialisatie van bouwbedrijven. De opdrachtgever kan ervoor kiezen het werk op te splitsen en voor ieder deel een aannemingsovereenkomst te sluiten (nevenaanneming), of hij kan het volledige werk opdragen aan een aannemer, die dan vervolgens delen daarvan weer aan derden opdraagt (onderaanneming). In dat laatste geval zal de aannemer (die dan hoofdaannemer wordt) proberen zijn verplichtingen jegens de opdrachtgever zoveel mogelijk door te leggen naar de onderaannemer(s). In de praktijk blijkt dat echter niet altijd te lukken en sluiten hoofd- en onderaannemingsovereenkomst vaak niet naadloos op elkaar aan. Zelfs niet als in de onderaannemingsovereenkomst een zogenaamde back-to-back clausule is opgenomen. Tijdens deze bijeenkomst zal de verhouding tussen de hoofdaannemingsovereenkomst en de onderaannemingsovereenkomst aan de orde komen, onder meer onder het regime van de UAV 2012 en de UAV-GC 2005 en bij DBFMOcontracten. Hierbij zullen mogelijke geschillen over back-to-back clausules worden besproken die zouden kunnen ontstaan. Daarbij zal onder meer worden stilgestaan bij het leerstuk van de ‘battle of forms’, de verrekening van meer- en minderwerk, de gevolgen voor de planning en kortingsregelingen, goedkeuring van betalingstermijnen en geschillenbeslechting. Vervolgens zullen voorbeelden van de hand worden gedaan van diverse soorten back-to-back clausules (onder meer bij DBFMO-contracten). DATUM: Dinsdag 9 april 2019 INLEIDER(S): Mr. ir. M.B. (Michel) Klijn Advocaat/Partner Houthoff Mr. J.S.O. (Jørgen) den Houting Advocaat/Partner Rozemond Advocaten LOCATIE: KIVI Zalencentrum, Prinsessegracht 23 te Den Haag TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 45,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 36 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 14.00 uur inleiding mr. J.S.O. den Houting een introductie en toelichting op het fenomeen back-to-back overeenkomst 14.00 - 15.00 uur inleiding mr. J.S.O. den Houting over veel voorkomende geschillen over back- to-back clausules 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 16.45 uur inleiding mr. ir. M.B. Klijn over de beschrijving van verschillende back-to-back methodes en clausules 16.45 - 17.00 uur vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 20 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PRIVAATRECHT WAARDERING 7,9 Studiemiddag Remedies bij niet-nakoming van verplichtingen uit een aannemingsovereenkomst Wat te doen wanneer de aannemer de overeenkomst niet goed uitvoert en de opdrachtgever voortijdig afscheid wil nemen? Wat te doen als de opdrachtgever tekort schiet in zijn betalingsverplichting? Wat te doen als een opdrachtgever aan ziet komen dat er wanprestatie geleverd gaat worden? Wat is het juiste juridische middel: ontbinden? Anticipatief ontbinden? Een derde inschakelen? En wat zijn de gevolg van het inzetten van deze middelen? En wat als het verkeerde middel is gebruikt? Dagelijkse kost in de praktijk, met soms verraderlijke addertjes onder het gras in de wettelijke regeling en de algemene voorwaarden. Aan de orde komen de regelingen in het BW, de regelingen in de UAV 2012 en de UAV-GC 2005. De uiteenzettingen worden geïllustreerd aan de hand van (recente) voor de bouwpraktijk relevante rechtspraak en praktische tips voor de advocatenpraktijk. Na het volgen van deze bijeenkomst ziet het woud van de vele mogelijkheden er een stuk overzichtelijker uit. DATUM: Dinsdag 14 mei 2019 INLEIDER(S): Mr. A.M. (Ancella) Klunne Advocaat Staal Advocaten Mr. L. (Leonie) Mundt Advocaat Staal Advocaten LOCATIE: Meeting Center New Babylon, Anna van Buerenplein 29 te Den Haag TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijf)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 35 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 21
PRIVAATRECHT WAARDERING 7,1 Studiemiddag Aansprakelijkheid voor bouwfouten Fouten bij bouwprojecten kunnen, met name als het om fouten inzake constructieve veiligheid gaat, ernstige gevolgen hebben. Het gebeurt met enige regelmaat dat, als gevolg van deze fouten, gebouwen beschadigen of instorten, zoals recent weer aan de orde was bij de parkeergarage Eindhoven Airport. Veel gebouwen worden op dit moment onderzocht op vergelijkbare gebreken. Maar ook in een wat verder verleden is een lang rij aan voorbeelden op te sommen: de balkons in Maastricht, het dak van IKEA Amsterdam, de parkeergarage van Van der Valk in Tiel en de toneeltoren in Hoorn. Ook tijdens de bouw gebeuren regelmatig ernstige ongelukken, zoals de omgevallen hijskraan in Alphen aan den Rijn en de gevallen hijslast in Den Haag. U wordt meegenomen in de civielrechtelijke, de strafrechtelijke en de bestuursrechtelijke aspecten van deze bouwfouten en de daarmee samenhangende verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid en de beperkingen daarvan: • Bij wie ligt de verantwoordelijkheid voor veiligheid in de verschillende contractvormen? • Welke rol speelt de waarschuwingsplicht van de aannemer? • Hoe wordt de aansprakelijkheid in de gebruikelijke algemene voorwaarden (UAV 2012, UAV-GC 2005, DNR 2011) beperkt, niet alleen in hoogte, maar ook in soort en in duur? • Welke rol speelt het Bouwbesluit 2012? • Wat zijn de strafrechtelijke risico’s voor bedrijven, combinaties, combinanten en hun feitelijke leidinggevenden als het echt helemaal fout gaat? Tot slot zullen de inleiders met u kijken naar de mogelijkheden om bouwfouten en de aansprakelijkheid daarvoor zoveel mogelijk te voorkomen. Ook zal in dit kader aandacht worden besteed aan het voorstel voor de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. DATUM: Donderdag 13 juni 2019 INLEIDER(S): Mr. M.A. (Mark) Moolhuizen Advocaat/Partner Van Doorne Mr. J.T.C. (Jan) Leliveld Advocaat/Partner Van Doorne LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 35,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Basis NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting 22 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda
PRIVAATRECHT WAARDERING 7,4 Studiemiddag Contracten maken onder vigeur van de UAV 2012 en de UAV-GC 2005 De UAV 2012 en UAV-GC 2005 bevatten beide keuzemogelijkheden die aan de orde komen bij het opstellen van een overeenkomst. Hoe die concreet in te vullen? Daar gaat deze bijeenkomst over: • de hoogte van de korting • het vastleggen van de aanneemsom • wel of geen risicoregeling opnemen • betaalwijze: in termijnen en waaraan deze te koppelen? • zekerheden en garanties • arbitrage of gewone rechter • wel of geen bonusregeling • wat te doen met de verslaglegging, de keuze voor onderaannemers, werkbare werkdagen of kalenderdagen, de regeling van de coördinatie, vaste verrekenprijzen? Een ander punt van aandacht bij het schrijven van overeenkomsten is of het wenselijk is wel of niet af te wijken van bepalingen in de algemene voorwaarden? Hoe daarmee om te gaan? En wat als de opdrachtgever wel wil contracteren op basis van de UAV-GC 2005, maar toch eigenlijk voor specifieke onderdelen van de te verrichten werkzaamheden zelf meer invloed wil behouden, dan volgens de UAV-GC 2005 voorwaarden mogelijk is? Hier komt de term hybride contracten om de hoek kijken. Van de adviserende jurist wordt maatwerk verlangd. Deze bijeenkomst helpt u bij dit echte juridische handwerk. Daarbij zullen, naast de informatie over de genoemde onderwerpen, ook algemene tips gegeven worden over het gesprek dat u met uw cliënt over deze onderwerpen voert en over het onderhandelingsgesprek met de beoogde wederpartij. Deze bijeenkomst is interactief met mogelijkheden tot discussie en het stellen van vragen. DATUM: Woensdag 19 juni 2019 INLEIDER(S): Mr. M.A. (Mark) Moolhuizen Advocaat/Partner Van Doorne Mr. J. (Jordie) Bakker Advocaat Van Doorne LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 30,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Basis NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 23 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda
PRIVAATRECHT NIEUW Lunchbijeenkomst Vertraging, korting en stagnatieschade Vertraging van bouwprojecten is aan de orde van de dag. Waar moeten de opdrachtgever en de aannemer op letten? Wanneer heeft de aannemer recht op termijnverlenging? Is een verzoek of melding nog wel nodig? Wie moet wat en hoe bewijzen? Welke middelen staan de opdrachtgever ten dienst om de uitvoering te bespoedigen en hoe is om te gaan met de korting? Natuurlijk wordt ook uitgebreid ingegaan op stagnatieschade. Wat is de relatie met meerwerk/ bijbetaling en welke aanknopingspunten bieden de UAV 2012 en de UAV-GC 2005? Welke schade is stagnatieschade? Welke kosten vallen daaronder en hoe deze te berekenen? DATUM: Woensdag 26 juni 2019 INLEIDER(S): Mr. A.F.J. (Arno) Jacobs Advocaat Rozemond Advocaten LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 10.45 - 13.00 uur PRIJS: € 295,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 2 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 10.30 - 10.45 uur ontvangst 10.45 - 11.45 uur inleiding 11.45 - 12.00 uur broodjeslunch in de zaal 12.00 - 13.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 24 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PRIVAATRECHT WAARDERING 8,1 Actualiteitencollege Bouwcontractenrecht In het hart van het privaatrechtelijk bouwrecht bevindt zich het bouwcontractenrecht. Elke privaatrechtelijke bouwrechtjurist zal regelmatig met vragen geconfronteerd worden die dit brede onderwerp raken. Nu er wekelijks door arbiters en rechters vele uitspraken worden gedaan op het gebied van het bouwcontractenrecht, vraagt het bijhouden van dit onderdeel van het recht veel tijd. In deze bijeenkomst worden alle relevante actuele uitspraken van de Raad van Arbitrage en de overheidsrechter belicht. Aan de orde komen recente ontwikkelingen (rechtspraak en wet- en regelgeving) op het gebied van zowel het adviseursrecht als aanneming van werk (in zijn vele verschijningsvormen). In één middag bent u weer volledig op de hoogte van alles wat u moet weten van het bouwcontractenrecht! Tijdens het actualiteitencollege is er ruim gelegenheid voor discussie. Van de te bespreken onderwerpen wordt ongeveer twee weken voorafgaand aan de bijeenkomst concrete informatie toegezonden per e-mail in combinatie met de mogelijkheid deze informatie te downloaden. Toezenden per post is op verzoek (en tegen betaling) uiteraard ook mogelijk. DATUM: Woensdagmiddag 3 juli 2019 INLEIDER(S): Mr. A. (Arjan) ter Mors Advocaat Infense Advocaten LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 405,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 50,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 25
26 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
CURSUS OP MAAT N D aast de studie(mid)dagen, actualiteitencolleges en de meerdaagse cursussen Privaatrechtelijk bouwrecht, Omgevingsrecht, Aanbestedingsrecht, Appartementsrecht en Locatie- en vastgoedontwikkeling kan het Instituut voor Bouwrecht ook cursussen op maat verzorgen. Een cursus op maat wordt in overleg met u samengesteld zodat een optimale afstemming met de deelnemers uit uw organisatie, kantoor of bedrijf bereikt wordt. De inhoud van de cursus kan het gehele bouwrechtelijke terrein bestrijken en u kunt zelf het gewenste niveau bepalen. Laat ons weten wat uw opleidingsvraag is en wij zorgen voor een antwoord toegesneden op uw vraag. U kunt uw opleidingsvraag mailen naar onderwijs@ibr.nl o.v.v. cursus op maat. Naar aanleiding van uw mail kunnen wij u een offerte doen toekomen. Na afloop van de cursus kan op verzoek een certificaat worden uitgereikt. EVENWICHTIGE COMBINATIE VAN WETEN - SCHAP EN PRAKTIJK e strategie van het Instituut voor Bouwrecht betreffende het onderwijs is dat onderwijs bijdraagt aan het op een zo hoog mogelijk plan tillen van de beoefening van het bouwrecht in de praktijk, waarmee beoogd wordt de justitiabelen te voorzien van een zo degelijk mogelijke beoefening van het bouwrecht. Daarnaast beoogt het Instituut voor Bouwrecht met het onderwijsprogramma de wetenschappelijke onderzoeksfunctie van het Instituut voor Bouwrecht te versterken. Kennis van de ontwikkelingen in het bouwrecht is onmisbaar voor de juridische professional die werkzaam is binnen dit rechtsgebied. Het Instituut voor Bouwrecht biedt hoogwaardig onderwijs waarbij kwaliteit, actualiteit en praktijkgerichtheid voorop staan. Juridische ontwikkelingen worden tegen de achtergrond van de relevante theorie geanalyseerd. Bijeenkomsten van het Instituut voor Bouwrecht worden ingeleid door rechtsgeleerden uit de wetenschap en praktijk-juristen. Deze evenwichtige combinatie van wetenschap en praktijk leidt tot maximaal rendement voor de deelnemer aan de bijeenkomst. VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 27
AANBESTEDINGSRECHT WAARDERING 8,0 Modulaire Verdiepingscursus in het aanbestedingsrecht (I t/m IV) Deze verdiepingscursus bestaat uit vier dagdelen waarin het aanbestedingsrecht uit de doeken wordt gedaan. Daarbij worden twee doelen nagestreefd: u krijgt een overzicht van verschillende onderwerpen aangeboden en u wordt op de hoogte gebracht van actuele ontwikkelingen/rechtspraak. Waar dat relevant is, zal aandacht worden besteed aan Europese ontwikkelingen. Verondersteld wordt dat de deelnemer basiskennis heeft op het terrein van het aanbestedingsrecht. De dagdelen kunnen elk afzonderlijk gevolgd worden; deelnemers aan meerdere dagdelen genieten voorrang en krijgen korting. Dagdeel: Uitzonderingen op de aanbestedingsplicht en motiveringsplicht (I) In dit dagdeel worden het begrip aanbestedende dienst en de uitzonderingen op de aanbestedingsplicht belicht en voorts wordt aandacht besteed aan de motivering van de gunningsbeslissing. In dat kader komen onder meer de volgende onderwerpen aan de orde: (quasi) in house aanbesteden, strategische/manipulatieve of abnormale lage inschrijving, beoordelen en het motiveren van de gunningsbeslissing, marginale/volle toets en het intrekken van een aanbestedingsprocedure. Dagdeel: De voorbereiding van de aanbesteding en de inschrijving (II) In dit dagdeel wordt de voorbereiding van de aanbesteding bekeken vanuit het perspectief van de aanbestedende dienst en van een inschrijver. De volgende onderwerpen komen aan de orde: de toepassing van uitsluitingsgronden, de formulering van geschiktheidseisen en selectie- en gunningscriteria. Welke fouten worden daarbij veel gemaakt? En wat is de betekenis van de Gids Proportionaliteit? Dagdeel: Bijzondere aanbestedingsrecht procedures (III) In dit dagdeel wordt uitvoerig ingegaan op een aantal bijzondere Europese aanbestedingsprocedures, te weten het innovatiepartnerschap, de mededingingsprocedure met onderhandeling en de concurrentiegerichte dialoog. Centraal daarbij staat het begrip innovatie en het aanbesteden van innovatieve oplossingen. Andere onderwerpen die aan bod komen zijn: het verloop van de bijzondere procedures, de mogelijkheid van onderhandeling en praktische tips & tricks voor een geslaagde toepassing. Dagdeel: Rechtsbescherming in het aanbestedingsrecht (IV) De rechtsbescherming blijft een punt van aandacht voor iedere aanbestedingsrecht jurist. In dit dagdeel komen in ieder geval de eigenaardigheden van de verschillende vormen van rechtsbescherming aan bod (kort geding, hoger beroep, bodemprocedure en de Commissie van Aanbestedingsexperts). Aan de hand van praktische (praktijk)voorbeelden wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan interventie, het recht op processtukken, de procesgang, ondeelbaarheid rechtsverhouding, het risico op niet-ontvankelijkheid, de mogelijkheden tot ingrijpen in een gesloten overeenkomst en de (on)mogelijkheden bij een wezenlijke wijziging van een opdracht. DATA: Donderdag 6 juni 2019 (dagdeel I en II) en donderdag 20 juni 2019 (dagdeel III en IV) INLEIDER(S): Mr. M.R. (Maaike) Küthe (I) Advocaat Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn Mr. J.N.E. (Jeanile) Weyne (I) Advocaat Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn 28 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
Mr. E.J.M. (Eline) Brenders (II) Advocaat CMS Nederland Mr. P.F.C. (Petra) Heemskerk (II) Advocaat CMS Nederland Mr. F.M.M. (Femke) Rasenberg (III) Advocaat AT Lawyers Mr. C.R.V. (Caroline) Lagendijk (IV) Advocaat Straatman Koster Advocaten Mr. S.G. (Simon) Tichelaar (IV) Advocaat Straatman Koster Advocaten LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 9.15 - 17.00 uur PRIJS: € 1325,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal voor alle vier de dagdelen, € 695,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal voor twee dagdelen op dezelfde dag en € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal per dagdeel PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 30,- excl. BTW per dagdeel LUNCH: Alleen voor deelnemers aan beide dagdelen op een dag DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 12 PO-punten voor alle vier de dagdelen 6 PO-punten voor twee dagdelen op dezelfde dag 3 PO-punten per dagdeel AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA Dagdeel I op 6 juni 2019 en dagdeel III op 20 juni 2019 08.45 - 09.15 uur ontvangst 09.15 - 10.50 uur inleiding 10.50 - 11.10 uur pauze 11.10 - 12.45 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting 12.45 - 13.30 uur lunch voor deelnemers aan beide dagdelen Dagdeel II op 6 juni 2019 en dagdeel IV op 20 juni 2019 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.05 uur inleiding 15.05 - 15.25 uur pauze 15.25 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 29
PUBLIEKRECHT NIEUW Studiemiddag Capita Selecta Algemene wet bestuursrecht De Algemene wet bestuursrecht (Awb) is het centrum van ons bestuursrechtelijk systeem. Allerlei onderwerpen hebben een plaats in deze wet: van de totstandkomingsprocedure van verschillende soorten besluiten en bezwaar en beroep door belanghebbenden tot de beginselen waaraan een bestuursorgaan gebonden is. Het belang van de Awb als lex generalis voor het bouw- en omgevingsrecht als specifiek onderdeel van het bestuursrecht is dan ook moeilijk te overschatten. Ontwikkelingen in wetgeving en jurisprudentie in het algemeen bestuursrecht beïnvloeden het omgevingsrecht en omgekeerd. Hoog tijd om kennis te nemen van belangrijke ontwikkelingen in het algemeen bestuursrecht! Tijdens deze bijeenkomst zal op een aantal actuele onderwerpen nader worden ingegaan, mede in relatie tot het omgevingsrecht: • Belanghebbendebegrip en relativiteit (en de correctie daarop). • Feiten, deskundigen en bewijs in het bestuursprocesrecht (ook in relatie tot geautomatiseerde besluitvorming). • Exceptieve toetsing van algemene regels. • Finale geschilbeslechting: wat is er mogelijk? DATUM: Donderdag 31 januari 2019 INLEIDER(S): Prof. mr. B.J. (Ben) Schueler Hoogleraar bestuursrecht, in het bijzonder het omgevingsrecht Universiteit Utrecht Staatsraad Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.45 uur PRIJS: € 405,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 4 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.30 uur inleiding 15.30 - 15.45 uur pauze 15.45 - 17.45 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 30 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PUBLIEKRECHT NIEUW Studiemiddag Hoe realiseren we wind- en zonne-energie: van vergunningverlening tot bouw- en onderhoudscontracten Gelet op de grote duurzaamheidsdoelen uit het Klimaatakkoord zal grootschalige duurzame energieopwekking via wind- en zonneparken een steeds grotere vlucht krijgen. Deze bijeenkomst helpt u om goed op de hoogte te blijven van de juridische ins en outs van het gehele proces van realisatie: van vergunningverlening, zakelijke rechten en financiering tot bouw- en onderhoudscontractering. Allereerst wordt ingegaan op een aantal basisvoorwaarden voor de realisatie van zonne- en windprojecten, waaronder met name vergunning- en subsidieverlening. Hierbij komen onder andere de volgende onderwerpen aan bod: • Stand van zaken: Energieakkoord, Klimaatakkoord, Rijkstructuurvisie wind op land, participatie en het participatieplan (in de Omgevingswet). • Bevoegdheidsverdeling tussen gemeente en provincies (in de Elektriciteitswet 1998); provinciale structuurvisies. • Toepassing van de coördinatieprocedures uit de Wro en projectbesluit Chw. • Toepasselijkheid van de Belemmeringenwet Privaatrecht en sanering van installaties. • Activiteitenbesluit en maatwerkvoorschriften. • Natuurbeschermingsaspecten en milieueffectrapportage. • Planschade. • Betekenis van de Omgevingswet voor grootschalige duurzame energievoorziening. Vervolgens zullen de goederenrechtelijke aspecten rond energieopwekking middels zonnecollectoren en windturbines worden besproken. Met name wordt antwoord gegeven op praktische vragen rond natrekking, de vestiging van opstalrechten en aanvullende regelingen voor toegang, windvang en kabels. In dit verband wordt ook besproken de noodzaak voor, en de vorm van vergoedingen voor grondeigenaren, grondgebruikers en naburen. Financieringsaspecten voor zover zakenrechtelijk van belang komen ook aan de orde. In het tweede deel van deze bijeenkomst zullen verschillende contractsvormen worden besproken, met name ten aanzien van de bouw en het onderhoud van wind- en zonneparken, hoe de contractering wordt gestructureerd en welke discussiepunten daarbij veel voorkomen. Tijdens de bijeenkomst is er volop gelegenheid om vragen te stellen. DATUM: Dinsdag 5 februari 2019 INLEIDER(S): Mr. J.J. (Jan Jakob) Peelen Advocaat/Partner Dentons Boekel N.V. Mr. B.Th. (Bas) van Schouwenburg MRE Advocaat/Partner Dentons Boekel N.V. VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 31
LOCATIE: KIVI Zalencentrum, Prinsessegracht 23 te Den Haag TIJDSTIP: 13.30 - 17.45 uur PRIJS: € 410,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 4 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 40 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.30 uur inleiding mr. J.J. Peelen over vergunningverlening en zakelijke rechten 15.30 - 15.45 uur pauze 15.45 - 17.45 uur inleiding mr. B.Th. van Schouwenburg MRE over contractering Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 32 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PUBLIEKRECHT WAARDERING 8,5 Actualiteitencollege Wabo In dit actualiteitencollege wordt u in één middag bijgepraat over de actuele jurisprudentie- en wetgevingsontwikkeling op het terrein van de Wabo, bijlage II bij het Bor (vergunningvrij bouwen en de planologische kruimellijst) en de Mor. In deze bijeenkomst wordt een overzicht van jurisprudentiesamenvattingen gegeven van relevante uitspraken van het afgelopen jaar. Het accent ligt op de omgevingsvergunning voor bouwactiviteiten, ruimtelijke ordening en de monumentenactiviteit. Tegelijkertijd wordt aandacht besteed aan relevante bestuursprocesrechtelijke jurisprudentie. Doorlopend zullen er relaties worden gelegd met de Omgevingswet (Stb. 2016, nr. 156). Bij de deelnemers wordt basiskennis van de Wabo, Wro en van de bouwparagraaf van de Woningwet verondersteld. Neem uw (digitale) wetboek mee naar deze bijeenkomst! DATUM: Donderdagmiddag 14 maart 2019 INLEIDER(S): Prof. mr. A.G.A. (Tonny) Nijmeijer Hoogleraar bestuursrecht Radboud Universiteit Nijmegen Adviseur Hekkelman Advocaten Mr. ing. B. (Bert) Rademaker Beleidscoördinator Ministerie van BZK Rechter-plaatsvervanger Rb Midden-Nederland Docent LOCATIE: La Vie Meeting Center Utrecht, Lange Viestraat 351 te Utrecht TIJDSTIP: 13.00 - 17.15 uur PRIJS: € 435,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal en lunch PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen, ambtenaren bouw- en woningtoezicht, vergunningverleners, Wabo-coördinatoren en medewerkers RO bij gemeenten NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 4 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 60 PROGRAMMA 12.15 - 13.00 uur ontvangst met lunch 13.00 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.15 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 33
PUBLIEKRECHT WAARDERING 8,8 Actualiteitencollege Planschade en nadeelcompensatie Het bestuursrechtelijk schadevergoedingsrecht, waartoe het planschadestelsel en het nadeelcompensatiestelsel behoren, is momenteel sterk in beweging. De ontwikkelingen, in zowel de wetgeving als de rechtspraak op dit terrein, volgen elkaar in snel tempo op. Zowel het stelsel van de planschade als dat van nadeelcompensatie zullen uiteindelijk worden opgenomen in de Omgevingswet. Als basis voor de regeling van de nadeelcompensatie zal de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten gelden. De eerste gedachten en contouren van de nieuwe planschaderegeling in de Omgevingswet zijn inmiddels naar buiten gebracht. Tijdens deze bijeenkomst wordt ingegaan op de laatste ontwikkelingen in de wetgeving en de rechtspraak op beide rechtsgebieden. Ook worden er dwarsverbanden tussen beide schadestelsels gelegd (overeenkomsten en verschillen). Met name aspecten als risicoaanvaarding en maatschappelijk risico worden daarbij voor het voetlicht gebracht. In deze bijeenkomst wordt met name het voorlopig nog geldende recht besproken, doch zal tevens aandacht besteed worden aan de planschaderegeling van de Omgevingswet. DATUM: Donderdagmiddag 28 maart 2019 INLEIDER(S): Mr. drs. C.M.L. (Kees) van der Lee KRMT Commercieel directeur SAOZ LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 405,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen | Academisch geschoolde (beleids)medewerkers van bestuursorganen die verantwoordelijk zijn voor de afwikkeling van planschade- en nadeelcompensatieclaims NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting 34 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PUBLIEKRECHT WAARDERING 8,1 Studiemiddag Van bestemmingsplan verbrede reikwijdte naar omgevingsplan Tijdens deze bijeenkomst wordt ingegaan op het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte als bedoeld in de Crisis- en herstelwet. Het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte wordt door de wetgever gezien als voorloper van het omgevingsplan, het kerninstrument van de Omgevingswet. Steeds meer gemeenten experimenteren met het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte. De Crisis- en herstelwet wordt daarom ook wel aangeduid als ‘transitiewet Omgevingswet’. De inhoud en de toepassing van bestemmingsplannen met verbrede reikwijdte, bieden een vooruitblik op de wijze waarop gemeenten straks met het omgevingsplan zullen omgaan. Aan de hand van concrete praktijkvoorbeelden worden tijdens deze bijeenkomst de (on)mogelijkheden van het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte belicht. Aspecten als de techniek van regeling, integratie van lokale verordeningen, het verschuiven van onderzoeksplichten en rechtsbescherming komen uitgebreid aan de orde. Geen algemene beschouwingen, maar een verdiepende analyse door twee experts, die het onderwerp zowel vanuit het wetgevingsproces als vanuit de (rechts)praktijk belichten. Wilt u in korte tijd op de hoogte worden gebracht? Schrijf dan snel in! DATUM: Vrijdag 12 april 2019 INLEIDER(S): Prof. mr. A.G.A. (Tonny) Nijmeijer Hoogleraar bestuursrecht Radboud Universiteit Nijmegen Adviseur Hekkelman Advocaten Mr. ing. B. (Bert) Rademaker Beleidscoördinator Ministerie van BZK Rechter-plaatsvervanger Rb Midden-Nederland Docent LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren en beleidsmedewerkers die zich bezig houden met het bestemmingsplan en omgevingsplan NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 36 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 35
PUBLIEKRECHT WAARDERING 8,2 Studiemiddag Milieugebruiksruimte en flexibiliteitsinstrumenten in het omgevings recht Concentratie en menging van functies zoals wonen, werken en recreëren in het stedelijk gebied: in deze bijeenkomst staat de compacte stad centraal. Dan hebben we het over: • het gebruiken van de (vrijkomende) ruimte van oude bedrijfsterreinen, voormalige kazernes, havengebieden of andere braakliggende gebieden in de stad; • het mengen van functies in dergelijke gebieden; • en voldoen aan milieukwaliteitsnormen. Hoe dat te doen? Door het slim inzetten van de flexibiliteitsinstrumenten, die al voorhanden zijn in de huidige wet- en regelgeving. Gebruik van die instrumenten is essentieel voor het welslagen van projecten in de compacte stad. Centraal staat de ruimte tussen de feitelijke, gewenste en noodzakelijke activiteiten en de milieunorm: de milieugebruiksruimte. Die ruimte wordt door ruimtelijke plannen en vergunningen verdeeld. Daarbij spelen vragen rondom de wijze van verdeling, de bepaling van die gebruiksruimte en de rol van flexibiliteitsinstrumenten. In deze bijeenkomst komt het huidige instrumentarium in de Wro en de milieuwet- en regelgeving (toegespitst op de normering) aan de orde. Daarbij ligt de nadruk met name op de flexibiliteit van de instrumenten en op welke wijze de milieugebruiksruimte in de compacte stad optimaal te benutten. Het thema milieugebruiksruimte en flexibiliteit speelt een belangrijke rol in de Omgevingswet, vanzelfsprekend wordt daar dan ook op ingegaan. De focus daarbij zal liggen op het omgevingsplan en maatwerkvoorschriften. Tevens wordt ingegaan op de flexibiliteitsinstrumenten waarmee onder de Crisis- en herstelwet reeds wordt geëxperimenteerd vooruitlopend op de Omgevingswet. DATUM: Donderdag 16 mei 2019 INLEIDER(S): Mr. M.C. (Marloes) Brans Advocaat Houthoff mr. dr. M.N. (Marlon) Boeve Universitair docent Universiteit Utrecht LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 40,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 36 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding mr. dr. M.N. Boeve over de compacte stad en huidige flexibiliteitsinstrumenten (wettelijke kader) 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 16.45 uur inleiding mr. M.C. Brans over de flexibiliteitsinstrumenten van de Crisis- en herstelwet als opmaat naar de Omgevingswet en de flexibiliteitsinstrumenten uit de Omgevingswet met focus op het omgevingsplan en maatwerkvoorschriften 16.45 - 17.00 uur vragen/discussie en afsluiting VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 37
PUBLIEKRECHT WAARDERING 8,4 Actualiteitencollege Jurisprudentie omgevingsrecht Het omgevingsrecht blijft volop in beweging. Nieuwe wetgeving en jurisprudentie volgen elkaar in hoog tempo op. In dit actualiteitencollege wordt een aantal relevante ontwikkelingen behandeld. Het accent ligt op een bespreking van recente uitspraken van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Zo kunnen een of meerdere van de volgende actualiteiten aan de orde komen: • bestemmingsplanperikelen • relativiteit • handhaving • dienstenrichtlijn en schaarse rechten • grondexploitatie en Crisis- en herstelwet • waboperikelen • planschade Van de te bespreken onderwerpen wordt ongeveer twee weken voorafgaand aan de bijeenkomst concrete informatie - in de vorm van jurisprudentie - toegezonden per e-mail in combinatie met de mogelijkheid deze informatie te downloaden. Toezenden per post is op verzoek (en tegen betaling) uiteraard ook mogelijk. Zendt uw eigen casus/vragen in (uiterlijk voor donderdag 1 mei 2019 naar onderwijs@ibr.nl) en indien mogelijk komen deze geanonimiseerd aan de orde tijdens de bijeenkomst. Op die wijze kunnen de inleiders tijdens de bijeenkomst zoveel mogelijk maatwerk leveren. Het is een interactieve bijeenkomst, waarin de deelnemers volop de gelegenheid hebben om vragen te stellen. DATUM: Vrijdagmiddag 17 mei 2019 INLEIDER(S): Prof. mr. P.J.J. (Peter) van Buuren Oud-staatsraad Emeritus hoogleraar ruimtelijk bestuursrecht Universiteit Utrecht Mr. J. (Jaap) Hoekstra Staatsraad/lid Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State Mr. M.M. (Mirjam) van Driel Sr. jurist Raad van State 38 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 405,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 60 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding prof. mr. P.J.J. van Buuren, mr. M.M. van Driel en mr. J. Hoekstra 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 39
PUBLIEKRECHT WAARDERING 8,4 Studiemiddag Milieueffectrapportage in het Omgevingsrecht De milieueffectrapportage (mer) is een verplicht instrument dat bij veel projecten en ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving ingezet moet worden bij de voorbereiding van besluiten (waaronder begrepen ruimtelijke plannen). Op deze wijze is geborgd dat milieubelangen op een volwaardige wijze in de besluitvorming worden meegewogen. In het kader van de mer is er ruimte voor participatie door burgers, organisaties en overheden. Daarbij kan met name aandacht worden gevraagd voor de redelijkerwijs in beschouwing te nemen alternatieven. Het uiteindelijk opgestelde milieueffectrapport (MER) kan leiden tot extra voorschriften bijvoorbeeld met betrekking tot verplicht te treffen mitigerende of compenserende maatregelen. In deze bijeenkomst wordt ingegaan op de vraag hoe te bepalen of er voor één (of meerdere) besluiten MER’en opgesteld moet(en) worden, al dan niet door eerst een zogeheten mer-beoordelingsprocedure te hebben doorlopen. Verder is er aandacht voor de inhoudseisen voor een MER en voor de (rechtsbeschermings)procedures, waarbij de rol van de commissie voor de milieueffectrapportage aan de orde komt. In de bijeenkomst zal steeds worden gerefereerd aan actuele jurisprudentie en op een enkele plaats zal ook een doorkijkje worden gegeven naar de mer-regeling in de Omgevingswet. De link met de kruimelgevallenregeling zal tevens worden belicht. Beide inleiders hebben een jarenlange ervaring met de mer-praktijk die nadrukkelijk in de bijeenkomst wordt ingebracht. DATUM: Woensdag 22 mei 2019 INLEIDER(S): Mr. dr. M.A.A. (Marcel) Soppe Advocaat Soppe Gundelach Witbreuk Advocaten B.V. Op projectbasis lid van de Commissie voor de milieueffectrapportage Tevens verbonden aan de UU Mr. J. (Jade) Gundelach Advocaat Soppe Gundelach Witbreuk Advocaten B.V. Op projectbasis lid van de Commissie voor de milieueffectrapportage LOCATIE: Jaarbeurs MeetUp, Beatrixgebouw, Jaarbeursplein 6 te Utrecht TIJDSTIP: 13.00 - 17.15 uur PRIJS: € 430,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal en lunch PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren die zich bezig houden met mer NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 4 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda PROGRAMMA 12.15 - 13.00 uur ontvangst met lunch 13.00 - 15.00 uur inleiding over de werkingssfeer (wanneer voor welke besluiten welk type mer(-beoordeling) en inhoud MER 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.15 uur inleiding over de inhoud MER, procedures en doorwerking in besluitvorming 40 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
PUBLIEKRECHT NIEUW Studiedag Natuurbeschermingsrecht in het algemeen en actuele jurisprudentie natuur (I en II) Deze studiedag richt zich op advocaten en juristen die in één dag op de hoogte willen worden gebracht van de Wet natuurbescherming en de implicaties voor ruimtelijke besluitvorming en de actuele jurisprudentie op het gebied van natuur (gebiedsbescherming en soortenbescherming). Deze studiedag bestaat uit twee dagdelen die elk afzonderlijk gevolgd kunnen worden; deelnemers aan beide dagdelen genieten voorrang en krijgen korting. Dagdeel: Natuurbeschermingsrecht in het algemeen (I) Op 1 januari 2017 is de Wet natuurbescherming in werking getreden. In deze bijeenkomst komen de opzet, inhoud, doelstellingen en uitgangspunten van de Wet natuurbescherming, de zorgplicht en de verhouding met de Wabo aan de orde. Welke aspecten van soorten- en gebiedsbescherming zijn van belang bij bouwprojecten en gebiedsontwikkeling? Tevens wordt ingegaan op het systeem van mitigatie, compensatie en saldering. Verder zal de Aanvullingswet natuur en de regelgeving omtrent natuurbescherming in de Omgevingswet aan bod komen. Dagdeel: Actuele jurisprudentie natuur (II) In deze bijeenkomst wordt de recente jurisprudentie behandeld over de volgende onderwerpen: • Actualiteiten gebiedsbescherming: het Natuurnetwerk Nederland, de aanwijzing van Natura 2000-gebieden, de beschermingsregimes, waaronder de toetsing van bestemmingsplannen, de vergunningplicht en de uitzonderingen daarop, het begrip significante gevolgen en de passende beoordeling, PAS, handhaving en beheerplannen. • Actualiteiten soortenbescherming: wettelijke verboden per diergroep en rol van opzet, ruimtelijke ontwikkelingen, ecologisch onderzoek, vrijstellingen, ontheffing en alternatieve toestemming (gedragscodes). DATUM: Donderdag 20 juni 2019 INLEIDER(S): Mr. dr. R.H.W. (Ralph) Frins (I) Sr. jurist omgevingsrecht Ministerie van BZK Research fellow Radboud Universiteit Nijmegen Mr. J. (Janette) Verbeek (II) Sr. jurist Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State Mr. drs. M.M. (Marieke) Kaajan (I) Advocaat ENVIR Advocaten B.V. VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 41
LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 9.15 - 17.00 uur PRIJS: € 695,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal voor beide dagdelen en € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal per dagdeel PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW per dagdeel LUNCH: Alleen voor deelnemers aan beide dagdelen DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 6 PO-punten voor beide dagdelen 3 PO-punten per dagdeel AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA Dagdeel (I): 08.45 - 09.15 uur ontvangst 09.15 - 10.45 uur inleiding mr. drs. M.M. Kaajan over opzet, inhoud, doelstellingen en uitgangspunten van de Wet natuurbescherming, de zorgplicht en verhouding Wabo 10.45 - 11.00 uur pauze 11.00 - 12.30 uur inleiding mr. dr. R.H.W. Frins over compensatie, mitigatie, hoofdlijnen PAS en Omgevingswet 12.30 - 12.45 uur vragen/discussie en afsluiting 12.45 - 13.30 uur lunch voor deelnemers aan beide dagdelen Dagdeel (II): 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.05 uur inleiding mr. J. Verbeek 15.05 - 15.25 uur pauze 15.25 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 42 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
DIVERSEN WAARDERING 8,5 Studiemiddag Koop van onroerende zaken (non-conformiteit en NVM-koopovereenkomst) Wat kan een koper doen als hij na de levering ontdekt dat de door hem gekochte woning vol met boktor blijkt te zitten? En wat is voor hem mogelijk als blijkt dat op de gekochte woning een aanwijzing als ‘beschermd dorpsgezicht’ rust, waardoor hij de woning niet mag verbouwen? Kan hij in zulke gevallen schadevergoeding vorderen van de verkoper of kan hij de koopovereenkomst ontbinden? De koper van een woning zal zich soms voelen alsof hij op drijfzand staat. Hetzelfde geldt voor de ondernemer die een bedrijfspand heeft gekocht waaraan een ‘gebrek’ blijkt te kleven. Na het volgen van deze bijeenkomst zult u de koper op adequate wijze over zijn mogelijkheden kunnen adviseren en ook zult u een verkoper kunnen bijstaan die zich wil verweren tegen een door de koper tegen hem ingestelde vordering. Het Burgerlijk Wetboek bevat, in (o.m.) art. 7:17 BW, een ‘risicoregeling’ aan de hand waarvan in een concreet geval kan worden bepaald voor wiens risico een aan de gekochte onroerende zaak klevend ‘gebrek’ komt (verkoper of koper). In de praktijk wordt vaak gebruik gemaakt van de NVM-koopakte. Ook deze modelakte passeert de revue. Tijdens deze bijeenkomst worden de volgende aspecten behandeld: non-conformiteit (en de diverse vorderingen die de koper tegen de verkoper kan instellen), de bepalingen uit de NVM-koopakte, onbekendheids- en ouderdomsclausules, de klachtplicht van de koper (op grond van art. 7:23 BW), verzuim en ingebrekestelling, het financieringsvoorbehoud en het boetebeding (in de koopovereenkomst). De stof wordt aan de hand van concrete casus besproken, waarbij uiteraard aan recente jurisprudentie (en overige actuele ontwikkelingen) aandacht wordt besteed. DATUM: Vrijdag 8 februari 2019 INLEIDER(S): Mr. J.J. (Jaap) Dammingh Universitair hoofddocent Burgerlijk (proces)recht Radboud Universiteit Nijmegen LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 3 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 43 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda
DIVERSEN NIEUW Studiemiddag Huurrecht voor juristen in de bouw Bouwen en huren gaan hand in hand. Na oplevering volgt vaak een huurcontract. Veel juristen in de bouw komen dan ook in aanraking met het huurrecht. De ontwikkelingen in de bouw, denk aan circulair bouwen en duurzaamheidsvraagstukken, vragen om aanpassingen in huurrelaties, zowel lopende als nieuwe huurcontracten. De financiële belangen bij het aangaan van nieuwe huurovereenkomsten zijn groot, omdat huurovereenkomsten doorgaans langlopend zijn. Bovendien kenmerkt het huurrecht zich door strenge wettelijke regels ten aanzien van huurtermijnen, gebreken, opzeggings- en ontruimingsbescherming. Deze regels verschillen per categorie (woonruimte, winkelruimte of kantoorruimte). Kennis van het huurrecht is van belang bij het sluiten van huurovereenkomsten, gedurende de looptijd, maar vooral ook bij de beëindiging ervan. Tijdens deze bijeenkomst voor juristen in de bouw wordt stilgestaan bij de verschillende wettelijke huurregimes en hun eigen kenmerkende regels, het gebruik van modelhuurovereenkomsten en diverse aan de bouw gerelateerde onderwerpen zoals gebreken (bijv. gebrekkige klimaatinstallaties) en de gevolgen van duurzaamheidsvraagstukken (bijv. de Warmtewet, gasloos bouwen, gebruik van WKO-installaties en zonnepanelen). DATUM: Donderdag 11 april 2019 INLEIDER(S): Mr. S.M. (Susanne) van de Pest Advocaat Severijn Hulshof Advocaten LOCATIE: KIVI Zalencentrum, Prinsessegracht 23 te Den Haag TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Basis NOVA-PUNTEN: 3 PO- punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 17.00 uur vervolg inleiding, vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda 44 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
DIVERSEN WAARDERING 7,7 Modulaire basiscursus locatie- en vastgoedontwikkeling ALLE RELEVANTE ASPECTEN VAN HET PUBLIEK- EN PRIVAATRECHT IN ÉÉN CURSUS Nieuwe bouwprojecten dienen zich aan in de vorm van transformatie van bestaande gebouwen, als ‘echte’ nieuwbouw èn als onderdeel van locatieontwikkeling. Groei- en krimplocaties vragen om aandacht. In deze modulaire basiscursus worden de volgende onderwerpen inleidend behandeld: introductie vastgoedrecht, hoofdlijnen grondbeleidsinstrumentarium, hoofdlijnen en systematiek van de omgevingsrechtelijke planvorming, hoofdlijnen uitvoering ruimtelijke ordening, staatssteun en aanbestedingsrecht, fiscale aspecten bij locatieontwikkeling en vastgoedfinanciering, eigendom, beperkte rechten, het binden van verplichtingen aan registergoederen, recht van koop van nieuwbouw onroerend goed, koop en levering van bestaand onroerend goed en samenwerkingsverbanden (personenvennootschappen en rechtspersonen). Er wordt intensief en interactief een totaalbeeld geboden van de juridische aspecten van locatie- en vastgoedontwikkeling. De docenten zijn afkomstig uit de praktijk en de wetenschap, zodat een goede mix van ervaringsdeskundigheid en theorie gewaarborgd is. Deze cursus bestaat uit zes dagdelen die elk afzonderlijk gevolgd kunnen worden; deelnemers aan alle dagen genieten voorrang en krijgen korting. DATA: Dinsdag 14 en 21 mei, 4, 11, 18 en 25 juni 2019 LOCATIE: La Vie Meeting Center, Lange Viestraat 351 te Utrecht TIJDSTIP: 13.00 - 17.30 uur PRIJS: € 430,- per dag excl. BTW en incl. digitaal studiemateriaal en (warme) snack KORTINGSSTAFFEL BIJ INSCHRIJVING: 6 dagen 15% (€ 2193,-) 5 dagen 10% (€ 1935,-) 4 dagen 6% (€ 1616,80) 3 dagen 4% (€ 1238,40) 2 dagen 2% (€ 842,80) AANMELDING VOOR MEERDERE DAGEN KUNT U OP TWEE MANIEREN DOEN: via “Inschrijven” bij de totale cursus en dan bij toelichting aangeven welke dagen u wilt volgen of elke dag selecteren en via “Inschrijven” toevoegen in het winkelwagentje. De korting wordt bij het factureren verwerkt. PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW per dagdeel AANBEVOLEN LITERATUUR: Juridisch Handboek Gebiedsontwikkeling (€ 54,95 incl. BTW) en Praktijkboek koop-/ aannemingsovereenkomst (2e druk) (€ 42,95 incl. BTW) zijn los te bestellen. DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen, ambtenaren, projectleiders en adviseurs bij zowel overheden als marktpartijen (projectontwikkelaars, bouwondernemingen en corporaties) NIVEAU: Basis NOVA-PUNTEN: 24 PO-punten AANTAL DEELNEMERS: 30 Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 45
PROGRAMMA 12.30 - 13.00 uur ontvangst met (warme) snack 13.00 - 15.00 uur behandeling cursusonderdeel 15.00 - 15.30 uur pauze 15.30 - 17.30 uur behandeling cursusonderdeel Dag I Dinsdag 14 mei 2019 Introductie vastgoedrecht, het recht van locatieontwikkeling (2 uur) Begrippen, kostenverhaal, de regeling inzake grondexploitatie in de Wro bij locatieontwikkeling, doorkijk naar de Omgevingswet Hoofdlijnen grondbeleidsinstrumenten (2 uur) Onteigeningswet, gebruik van de Wet voorkeursrecht gemeenten, doorkijk naar de Omgevingswet. DOCENTEN: Prof. dr. ir. (Arjan) A.G. Bregman Hoogleraar bouwrecht Rijksuniversiteit Groningen verbonden aan het Instituut voor Bouwrecht en aan de ASRE Mr. J.F. (Jan Frans) de Groot Advocaat Houthoff Dag II Dinsdag 21 mei 2019 Hoofdlijnen en systematiek van de omgevingsrechtelijke planvorming (2 uur) Omgevingsrechtelijke plannen op grond van de Wro en de Crisis- en herstelwet bij locatieontwikkeling, in het perspectief van de Omgevingswet. Hoofdlijnen uitvoering ruimtelijke ordening (2 uur) Wabo, planologische maatregelen en vergunningverlening bij locatieontwikkeling, kruimelvergunning, doorkijk naar de Omgevingswet. DOCENTEN: Mr. J.J. (Jacco) Karens Wetenschappelijk medewerker Instituut voor Bouwrecht Mr. ing. B. (Bert) Rademaker Beleidscoördinator Ministerie van BZK Rechter-plaatsvervanger Rechtbank Midden-Nederland Docent Dag III Dinsdag 4 juni 2019 Staatssteun en aanbestedingsrecht (2 uur) Staatssteun, aanbestedingsrecht en aanbestedingsplichtige opdrachten, toegesneden op de praktijk. Fiscale aspecten bij locatieontwikkeling en vastgoedfinanciering (2 uur) Overdrachtsbelasting, omzetbelasting, vennootschapsbelasting (waaronder de aftrekbaarheid van rente). DOCENTEN: Prof. dr. ir. A.G. (Arjan) Bregman Hoogleraar bouwrecht Rijksuniversiteit Groningen verbonden aan het Instituut voor Bouwrecht en aan de ASRE Mr. M.A. (Arianne) Bonthuis-Broekman Advocaat-belastingkundige NautaDutilh N.V. 46 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
Dag IV Dinsdag 11 juni 2019 Eigendom en beperkte rechten: het binden van verplichtingen aan registergoederen (4 uur) Vergelijking en toepassingsmogelijkheden van de beperkte rechten die op onroerend goed gevestigd kunnen worden, met aandacht voor de wijziging van deze rechten in het geval van (bijvoorbeeld) transformatie. DOCENT: Mr. F.J. (Fokke Jan) Vonck Universitair docent notarieel recht Rijksuniversiteit Groningen Professional support lawyer Vastgoed Loyens & Loeff N.V. Dag V Dinsdag 18 juni 2019 Koop en levering van bestaand onroerend goed (2 uur) Conformiteit, financieringsvoorbehoud, boetebedingen in koopakte, bedenktijd bij koop van een woning, vormerkung en beslag (art. 7:3 BW). Recht van koop van nieuwbouw onroerend goed (2 uur) Consumenten koop-/aannemingsovereenkomst, garantie- en waarborgregeling. DOCENTEN: Mr. J.J. (Jaap) Dammingh Universitair hoofddocent Burgerlijk (proces)recht Radboud Universiteit Nijmegen Mr. S.J.H. (Sjoerd) Rutten Advocaat HabrakenRutten Advocaten Dag VI Dinsdag 25 juni 2019 Samenwerkingsverbanden: personenvennootschappen en rechtspersonen (4 uur) Maatschap, V.O.F. en C.V., B.V., N.V., oprichtingsformaliteiten, aansprakelijkheidsgevolgen en afscheidsregelingen. DOCENTEN: Mr. E.A. (Ewoud) de Vries Advocaat Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn N.V. Mr. C.A. (Cees) de Zeeuw Notaris Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn N.V. VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 47
DIVERSEN WAARDERING 7,2 Studiemiddag De nieuwe Warmtewet in de praktijk De energietransitie van een fossiel gedreven economie naar een duurzame, CO2-arme economie is van essentieel belang voor Nederland om de klimaatdoelen te halen zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs in 2015. Die transitie gaat ook echt in de komende periode plaatsvinden, zo leert de nationale pers ons dagelijks. De Warmtewet speelt een belangrijke rol bij de energietransitie, maar kent een aantal struikelblokken waar de praktijk mee worstelt: • de gewijzigde tariefsystematiek • de toepasselijkheid van de Warmtewet in huurrelaties (woonruimte en bedrijfsruimte) en bij Verenigingen van Eigenaren • de uitbreiding van de werking van de wet naar de levering van koude en lage-temperatuurwarmte. Welke complicaties laten de experimenten het aanleggen van nieuwe duurzame warmtenetten zien en welke oplossingen zijn gekozen? Hoe verhouden die zich tot de wettelijke regeling? Verder komen de volgende onderwerpen aan bod: • De betekenis van de Warmtewet voor individuele gebruikers. • De gevolgen van de (voorgenomen wijziging van de) Warmtewet voor professionele verhuurders van woningen zoals woningcorporaties en (institutionele) beleggers. • De wijze waarop Verenigingen van Eigenaren dienen om te gaan met deze wet, mede gelet op de voorgenomen wijziging daarvan. • Begrippen als: tariefregulering, leveringsovereenkomst, aansprakelijkheid warmteleverancier voor compensatie bij een ernstige storing en meting warmteverbruik. • Toezicht op de naleving van deze wet door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). • Relatie huurrecht en de Warmtewet en geschillenbeslechting. • Gebouwgebonden warmteleverancier. • Warmtewet en de komende Omgevingswet. Kortom: een bijeenkomst over een zeer actuele materie, die vanwege het ingewikkelde karakter een goede voorbereiding vereist van de juristen om in de juridische relaties de wet goed te laten landen en ongelukken te voorkomen. Er is hier veel werk aan de winkel voor degenen die goed zijn voorgelicht. DATUM: Woensdag 15 mei 2019 INLEIDER(S): Mr. M.R. (Marco) de Boer Advocaat VBTM Advocaten Mr. H.M. (Huib) Hielkema Advocaat Hielkema & co 48 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
LOCATIE: BCN Utrecht CS, Catharijnesingel 48 te Utrecht TIJDSTIP: 13.30 - 17.00 uur PRIJS: € 395,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 30,- excl. BTW DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren NIVEAU: Basis NOVA-PUNTEN: 3 PO- punten AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.00 uur inleiding mr. M.R. de Boer over de Warmtewet in praktijk 15.00 - 15.15 uur pauze 15.15 - 16.45 uur inleiding mr. H.M. Hielkema over de betekenis van de Warmtewet in huurrelaties (woonruimte en bedrijfsruimte) 16.45 - 17.00 uur vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 49
DIVERSEN NIEUW Studiedag Publiek- en privaatrechtelijke aspecten van circulair bouwen (I en II) De overheid wil de huidige economie ombuigen naar een duurzame, circulaire economie in 2050. Voor de bouwsector is een circulair bouwproces daarom een belangrijk criterium. Deze studiedag bestaat uit twee dagdelen die elk afzonderlijk gevolgd kunnen worden; deelnemers aan beide dagdelen genieten voorrang en krijgen korting. Dagdeel: Publiekrechtelijke aspecten van circulair bouwen: omgevingsrecht en afvalstoffenrecht (I) In deze bijeenkomst worden vanuit het perspectief van het publiekrecht twee rechtsgebieden behandeld. Ten eerste circulariteit in het omgevingsrecht en ten tweede circulariteit in het afvalstoffenrecht. In het kader van het omgevingsrecht wordt onder meer bezien hoe met toepassing van (huidige en toekomstige) ruimtelijke instrumenten circulair bouwen (in enge en in brede zin) kan worden bevorderd. Onder meer komen aan de orde een bespreking van de relevante beleidskaders, het instrumentarium van de Crisis-en herstelwet (bestemmingsplan verbrede reikwijdte), Woningwet & Bouwbesluit en de Omgevingswet. De behandeling van het afvalstoffenrecht zal duidelijk maken dat en waarom afval een positieve bijdrage kan leveren aan circulair bouwen, maar dat het afvalstoffenrecht daar nog (te) vaak aan in de weg staat. Daarbij komen de volgende onderwerpen aan bod: de achtergrond van het afvalstoffenrecht, het afvalstoffenbegrip, de keten van verwijdering/ nuttige toepassing, het landelijk afvalbeheerplan, de uitzondering voor bouwstoffen en de toepassing van de einde-afvalstatus. Tegen die achtergrond zal vervolgens worden bezien of en hoe het afvalstoffenrecht circulair bouwen (meer) zou kunnen stimuleren, bijvoorbeeld door middel van een materialenpaspoort. Dagdeel: Privaatrechtelijke aspecten van circulair bouwen (II) De circulaire economie is een bron van innovatie, maar heeft ook de nodige weerslag op het gebied van het privaatrecht. Kenmerkend voor een circulaire economie is namelijk dat het voor een gebruiker van een gebouw of product ten diepste gaat om de bevoegdheid om het product of gebouw (al dan niet exclusief) te gebruiken en minder om de eigendomsaanspraken. De eigendomsaanspraken liggen in een circulaire economie veelal bij de producent of ontwikkelaar en niet bij de eindgebruiker. Het vorengaande wordt ook wel de lease society genoemd en roept de nodige privaatrechtelijke vragen op, zoals: met welke (goederenrechtelijke) instrumenten kan het project juridisch vormgegeven worden, is het project financierbaar, zijn de rechten van alle betrokken partijen en financiers kenbaar en gewaarborgd etc.? Kortom, is het privaatrecht klaar voor circulair bouwen en slopen? In deze bijeenkomst wordt dit thema zowel vanuit een theoretische kader als enkele casu praktisch juridisch benaderd: waar moet je aan denken als je als overheid en/of initiatiefnemer circulair wilt gaan? Er zal worden ingegaan op de meest relevante privaatrechtelijke invalshoeken. In deze interactieve bijeenkomst zal de kennis voor u direct toepasbaar zijn doordat er bijvoorbeeld gebruik wordt gemaakt van stellingen. DATUM: Woensdag 5 juni 2019 INLEIDER(S): Mr. I.J. (Ingeborg) Wind-Middel (I) Advocaat Trip Advocaten & Notarissen B.V. Mr. S.W. (Stijn) Boot (I) Advocaat BHW Advocaten 50 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
Mr. A.J. (Arie) Mes (II) Kandidaat-notaris Trip Advocaten & Notarissen B.V. Buitenpromovendus Rijksuniversiteit Groningen Mr. W. (Werner) Runge (II) Advocaat/Partner Allen & Overy LLP LOCATIE: Meeting Center New Babylon, Anna van Buerenplein 29 te Den Haag TIJDSTIP: 9.15 - 17.00 uur PRIJS: € 695,- excl. BTW incl. digitaal studiemateriaal voor beide dagdelen en € 395,- excl. BTW incl.digitaal studiemateriaal per dagdeel PAPIEREN EXEMPLAAR STUDIEMATERIAAL: € 25,- excl. BTW per dagdeel LUNCH: Alleen voor deelnemers aan beide dagdelen DOELGROEP: Advocatuur | Academisch geschoolde (bedrijfs)juristen NIVEAU: Verdieping NOVA-PUNTEN: 6 PO-punten voor beide dagdelen 3 PO-punten per dagdeel AANTAL DEELNEMERS: 30 PROGRAMMA Dagdeel (I): 08.45 - 09.15 uur ontvangst 09.15 - 10.45 uur inleiding mr. I.J. Wind-Middel over circulariteit in en door het omgevingsrecht 10.45 - 11.00 uur pauze 11.00 - 12.30 uur inleiding mr. S.W. Boot over circulariteit in en door het afvalstoffenrecht 12.30 - 12.45 uur vragen/discussie en afsluiting 12.45 - 13.30 uur lunch voor deelnemers aan beide dagdelen Dagdeel (II): 13.00 - 13.30 uur ontvangst 13.30 - 15.05 uur inleiding mr. A.J. Mes over circulair bouwen en slopen en financiering (vanuit goederenrechtelijk perspectief bezien) 15.05 - 15.25 uur pauze 15.25 - 16.45 uur inleiding mr. W. Runge over verschillende circulaire service modellen en financiering 16.45 - 17.00 uur vragen/discussie en afsluiting Voor aanmelden ga naar www.ibr.nl/agenda VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 51
52 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
ALGEMENE INFORMATIE EN ALGEMENE VOORWAARDEN Per 1 NOVEMBER 2018 Onderstaande informatie en aanmeldingsvoorwaarden gelden voor alle bijeenkomsten van het Instituut voor Bouwrecht. ALGEMENE INFORMATIE V oor aanmelding kunt u het aanmeldingsformulier op de website gebruiken. In onderstaande algemene voorwaarden zijn tevens examenregels opgenomen voor die bijeenkomsten waaraan een afsluitend, al dan niet facultatief, examen verbonden is. EVALUATIE De docenten zijn afkomstig uit de wetenschap en de praktijk, waarmee een academisch alsmede een op de praktijk van de bouwrecht jurist afgestemd hoog niveau is gewaarborgd. Bij iedere bijeenkomst wordt gelegenheid geboden om de bijeenkomst door de deelnemers te laten evalueren. De uitkomst speelt een belangrijke rol in het onderwijsprogramma van het Instituut voor Bouwrecht. Uw medewerking (evt. voorzien van uw naam) bij de evaluatie wordt zeer op prijs gesteld. U kunt het evaluatieformulier na afloop van de bijeenkomst inleveren, mailen naar onderwijs@ibr.nl of opsturen naar het Instituut voor Bouwrecht, Postbus 93077, 2509 AB DEN HAAG. DOELGROEP In verband met de eisen van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) wordt erop gewezen dat het niveau van de bijeenkomsten, tenzij anders vermeld, is afgestemd op de advocatuur alsmede op de academisch geschoolde (bedrijfs)juristen en ambtenaren. Daar waar in dit boekje staat ‘[aantal] PO-punten’ betreft het een voor advocaten puntwaardige cursus. Indien een notaris een bijeenkomst van het Instituut voor Bouwrecht wil bijwonen en KNB punten wil hebben, dient de notaris voorafgaand aan de bijeenkomst hiervoor zelf zorg te dragen bij de KNB. Het Instituut voor Bouwrecht zorgt na verzoek dat er een handtekeningenlijst ter beschikking wordt gesteld. KLACHTEN Klachten over of naar aanleiding van een bijeenkomst kunnen per e-mail worden gemeld aan het secretariaat van het Instituut voor Bouwrecht, onderwijs@ibr.nl. Voor eventuele klachten raadpleeg http://www.ibr.nl/activiteiten/klachtenprocedure-onderwijs. Het hebben van een klacht ontslaat u niet van uw betalingsverplichting. NADERE INLICHTINGEN Tel.: 070 - 324 55 44 E-mail: onderwijs@ibr.nl VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 53
ALGEMENE VOORWAARDEN Deze algemene voorwaarden zijn van toepassing op alle overeenkomsten met betrekking tot bijeenkomsten van het Instituut voor Bouwrecht. 1. AANMELDING VOOR BIJEENKOMST 1.1. De overeenkomst komt tot stand door aanmelding voor een bijeenkomst. 1.2. Twee tot vier weken voor een bijeenkomst wordt een deelnamebevestiging gestuurd. Met het versturen van de bevestiging zijn de annuleringsvoorwaarden van toepassing. Studiemateriaal wordt voor aanvang van de bijeenkomst toegezonden, dan wel op de bijeenkomst zelf uitgereikt. 1.3. Aanmeldingen worden in volgorde van binnenkomst behandeld. Voor sommige bijeenkomsten geldt dat leden van de Vereniging voor Bouwrecht(-Advocaten) voorrang genieten; dit is bij die bijeenkomsten aangeven. 1.4. Aanmelding betekent dat u akkoord bent met de hieronder vermelde betalings- en annuleringsvoorwaarden. 2. WIJZIGINGEN Het Instituut voor Bouwrecht behoudt zich het recht voor bijeenkomsten (of onderdelen daarvan) in verband met onvoorziene omstandigheden of actuele ontwikkelingen te wijzigen of te annuleren. Indien het één of het ander zich voordoet, wordt u hiervan zo spoedig mogelijk op de hoogte gesteld. Voor actuele gegevens raadpleeg www.ibr.nl/agenda. 3. BETALINGSVOORWAARDEN 3.1. Facturatie vindt plaats op basis van aan het Instituut voor Bouwrecht verstrekte gegevens. Indien de organisatie waar de aangemelde persoon (hierna: deelnemer) werkzaam is, aangeeft facturen slechts in behandeling te kunnen nemen indien deze zijn voorzien van specifieke informatie, bijvoorbeeld een (inkoop)ordernummer of verplichtingennummer, dient deelnemer bij diens aanmelding deze informatie te vermelden en/of mee te sturen. Indien de verstrekte gegevens na facturering onjuist en/ of onvolledig blijken te zijn, waardoor de factuur aangepast en opnieuw verzonden dient te worden, wordt een bedrag van € 15,- excl. BTW aan administratiekosten in rekening gebracht. 3.2. Het deelnamegeld dient binnen 14 dagen na de datum vermeld op de factuur te worden overgemaakt o.v.v. het factuurnummer. Het Instituut voor Bouwrecht heeft het recht vooruit betaling, concrete betaling en/of zekerheid van deelnemer te verlangen. 3.3. Deelnemer is zelf verantwoordelijk voor de betaling van het deelnamegeld, ook indien de organisatie, waar deelnemer werkzaam is, of een andere derde, voor betaling van het deelnamegeld zorg draagt. 3.4. In het deelnamegeld zijn de kosten van het digitaal ter beschikking te stellen studiemateriaal, consumpties en (indien van toepassing) gezamenlijke lunches, diners en boeken inbegrepen tenzij anders vermeld. 54 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
3.5. Desgevraagd wordt het studiemateriaal ook als papieren exemplaar ter beschikking gesteld. De prijs van de papieren syllabus wordt per bijeenkomst vermeld. Studiemateriaal wordt voor aanvang van de bijeenkomst toegezonden dan wel op de bijeenkomst zelf uitgereikt. 3.6. De deelnamekosten en het studiemateriaal van de bijeenkomst zijn exclusief 21% BTW. 3.7. Wijzigingen en zet- en drukfouten in genoemde bedragen voorbehouden. 3.8. De betalingstermijnen gelden als fatale termijnen. Bij niet tijdige betaling is deelnemer, zonder aanmaning of ingebrekestelling, automatisch in verzuim. In dat geval is deelnemer verplicht een rentevergoeding van 1% per maand of gedeelte daarvan op het openstaande bedrag. Deze rentevergoeding is verschuldigd uitdrukkelijk naast de buitengerechtelijke kosten. De buitengerechtelijke kosten bedragen 15% van het factuurbedrag met een minimum van € 150,- excl. BTW, te berekenen over de hoofdsom vermeerderd met de rente. Voor zover deelnemer niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, is deelnemer naast de rente een vergoeding verschuldigd gelijk aan de wettelijke maximaal toegestane vergoeding ter zake de buitengerechtelijke incassokosten, zoals is bepaald in en wordt berekend conform het Besluit vergoeding voor buitengerechtelijke incassokosten. 3.9. Deelnemer is niet bevoegd tot opschorting of verrekening van betalingen vanwege (beweerdelijke) tekortkoming(en) door het Instituut voor Bouwrecht. 3.10. Indien deelnemer het niet eens is met het door het Instituut voor Bouwrecht gefactureerde bedrag stelt de deelnemer het Instituut voor Bouwrecht daarvan onmiddellijk - doch uiterlijk binnen de betalingstermijn van 14 dagen - schriftelijk op de hoogte, bij gebreke waarvan de opdrachtgever geacht wordt in te stemmen met het door het Instituut voor Bouwrecht gefactureerde bedrag. 3.11. Iedere overschrijding van de betalingstermijn geeft het Instituut voor Bouwrecht de bevoegdheid haar verplichtingen jegens de deelnemer onmiddellijk en zonder voorafgaande schriftelijke kennisgeving op te schorten. 3.12. Voltijdstudenten, die tegen een gereduceerd tarief aan een bijeenkomst willen deelnemen, dienen daartoe een kopie van hun collegekaart te overleggen aan het secretariaat van het Instituut voor Bouwrecht. Aan de hand hiervan zal de voltijdstudent bericht ontvangen over de hoogte van de deelnamekosten. 4. ANNULERINGSVOORWAARDEN 4.1. Annulering dient schriftelijk dan wel elektronisch plaats te vinden bij het secretariaat van het Instituut voor Bouwrecht (onderwijs@ibr.nl). 4.2. Bij annulering na deelnamebevestiging wordt € 65,- excl. BTW aan annuleringskosten in rekening gebracht plus indien van toepassing de kosten van het papieren studiemateriaal en publicatie. 4.3. Bij annulering minder dan 1 week vóór de aangemelde bijeenkomst - om welke reden dan ook - wordt het volledige deelnamegeld in rekening gebracht. 4.4. Voor de meerdaagse cursussen gelden afwijkende annuleringsvoorwaarden; deze zijn vermeld bij die cursussen. VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 55
5. VERVANGING Bij verhindering kan een plaatsvervanger (van binnen of buiten de organisatie van de deelnemer) zonder bijbetaling, de deelnameplaats in nemen. De gegevens van de plaatsvervanger worden voorafgaand aan de bijeenkomst per e-mail (onderwijs@ibr.nl) aan het secretariaat van het Instituut voor Bouwrecht meegedeeld. 6. EXAMENREGLEMENT 6.1. Indien het examen niet de gehele stof van een cursus betreft, wordt na afloop van de cursus vermeld op welke onderdelen het examen betrekking heeft. 6.2. Mondelinge examens worden door twee examinatoren afgenomen. Bij mondelinge examens wordt het resultaat onmiddellijk meegedeeld. 6.3. Er zijn bij het mondelinge examen twee examendata waaruit gekozen kan worden. De tweede datum kan gebruikt worden als datum voor de eerste poging of als herkansingsdatum. Herkansing is alleen mogelijk indien gebruik is gemaakt van de eerste examendatum. 6.4. De examendatum en de herkansingsdatum worden door het Instituut voor Bouwrecht bepaald. 6.5. Indien voor toelating tot een bepaald examen vereist is dat de deelnemer aan bepaalde voorwaarden voldoet, is dat bij de betreffende cursus vermeld. 7. CERTIFICAAT VAN DEELNAME EN PRESENTIELIJST 7.1. Iedere deelnemer ontvangt na het bijwonen van de bijeenkomst een certificaat van deelname. 7.2. Het certificaat wordt binnen twee weken na de bijeenkomst digitaal toegestuurd. Voor het toesturen van een papieren exemplaar wordt € 15,- excl. BTW administratie-/verzendkosten in rekening gebracht. 7.3. Bij aanvang en einde van alle door de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) en Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) geregistreerde bijeenkomsten wordt een presentielijst ter ondertekening aangeboden. U dient alleen te tekenen wanneer u advocaat of notaris bent en in aanmerking wenst te komen voor NOvA- of KNB-punten. 7.4. Om in aanmerking te komen voor een certificaat is het noodzakelijk dat u de presentielijsten bij aankomst en vertrek tekent. De verantwoording voor het tekenen van de presentielijsten ligt bij deelnemer zelf en niet bij het Instituut voor Bouwrecht. 7.5. Deelnemer dient er rekening mee te houden dat gedeeltelijke afwezigheid gedurende de bijeenkomst kan leiden tot aftrek van punten voor de gemiste tijd dat men afwezig is geweest. Per aanwezig uur wordt een punt toegekend. Het tijdstip van binnenkomst en/of vertrek dat door de aanwezige begeleider van de bijeenkomst wordt genoteerd, wordt als de werkelijke aankomst- en/of vertrektijd aangemerkt behoudens tegenbewijs te leveren door deelnemer. 7.6. Is niet beide keren getekend, dan wordt aan een deelnemer die toch aanspraak maakt op het certificaat, gevraagd bewijs te leveren van het feit dat de gehele (dan wel een deel van de) bijeenkomst is bijgewoond. Als bewijs gelden verklaringen van kantoorgenoten niet. 56 | IBR PROGRAMMA | VOORJAAR 2019
VOORJAAR 2019 | IBR PROGRAMMA | 57
IBR Tracker is het vernieuwde online kennisplatform van het Instituut voor Bouwrecht. Met één zoek opdracht kunt u ‘full text’ zoekopdrachten uitvoeren in alle online bronnen van het IBR: • Tijdschrift voor Bouwrecht • IBR Publicaties • Bouwrecht Monografieën • IBR Praktijkboeken • Redes • Feestbundels • IBR Cahiers • VBR Preadviezen • Actualiteiten Bouwrecht • Kennisdossiers • IBR Bibliotheekcatalogus IBR Tracker is geoptimaliseerd voor gebruik op desktops, tablets en smartphones. Relevante bouwrechtelijke kennis heeft u dus altijd binnen handbereik! De content op IBR Tracker is deels gratis te raadplegen zoals de (afscheids)redes op het gebied van het privaat of publiekrechtelijke bouwrecht alsmede de IBR Bibliotheek catalogus. Online toegang tot het Tijdschrift voor Bouwrecht, Actualiteiten Bouwrecht en het Virtueel Kenniscentrum is mogelijk op basis van een (jaar)abonnement. De IBR publicaties zijn zowel op basis van een (jaar)abonnement beschikbaar, als per afzonderlijke titel tegen een eenmalig vast bedrag. Dossier Wabo 16 jun 16 jun BKB Het is ook mogelijk om voor alle bronnen in IBR Tracker een (groeps)licentie aan te schaffen o.b.v. een (jaar)abonnement. Ga naar www.ibr.nl/ibrtracker voor meer informatie of vraag vrijblijvend een offerte aan via publicaties@ibr.nl. www.ibrtracker.nl
Postbus 93077 2509 AB DEN HAAG Anna van Buerenplein 47 Gebouw New Babylon 10e etage 2595 DA DEN HAAG T 070 324 55 44 E onderwijs@ibr.nl www.ibr.nl
1 Online Touch