interview jo caudron over zijn bekroonde boek de wereld is rond de coronacrisis brengt een nieuwe toekomst snel Tekst: Otto Thors, hoofdredacteur inGovernment Toen zijn boek De wereld is rond in april werd verkozen tot ‘Managementboek van het Jaar 2020’ liet de Vlaamse auteur Jo Caudron een digitaal vuurwerk ontsteken. In het juryrapport staat: ‘Deze auteur schuwt de grote thema’s niet, weet zeer helder te duiden wat er momenteel in de wereld gaande is, en smeedt vervolgens een volstrekt authentiek en vooral optimistisch toekomstplan.’ InGovernment sprak met hem over zijn toekomstvisie. Waarom heb je het boek De wereld is rond geschreven? ‘Ik bespeurde bij mezelf een nervositeit die neigt naar pessimisme. De huidige coronacrisis versterkt dat gevoel, alles staat op de helling, en we weten niet of hierna het leven even goed zal zijn als vroeger. Dit levert bij veel mensen een nostalgisch gevoel op dat gepaard gaat met onbegrip, wat kan omslaan in angst en woede – zeker als dat wordt aangewakkerd door politieke populisten. Er zijn veel onzekerheden, niet zozeer op de lange termijn, als wel in het hier en nu. In mijn boek richt ik de blik wat verder vooruit, naar 2030, en beschrijf ik drie ontwikkelingen die nu in een stroomversnelling komen. Ten eerste, veranderingen op het gebied van werk. De effecten van globalisering en robotisering leven maatschappelijk enorm. Mensen zien een gig economy ontstaan, waarbij iedereen op een hippe Deliveroo-fiets zit terwijl ze zich zorgen maken over het behoud van hun pensioenen. De tweede golf van verandering betreft duurzaamheid, waarbij ik denk aan het klimaat, maar ook aan leefbaarheid. ‘samenwerking is niet langer alleen wenselijk, maar onontkoombaar’ We zijn ons maatschappelijk zo gaan organiseren dat veel mensen zich constant moeten verplaatsen van woning naar werk en naar winkels. De huidige manier van stadsplanning met gescheiden functies loopt ten einde. Ik verwacht dat we anders gaan wonen, en dat steden en dorpen anders worden ingericht dan nu het geval is. De derde beweging gaat over mobiliteit, wat zichtbaar wordt in ons straatbeeld – met elektrische voertuigen, micromobiliteit en deelauto’s. Als je deze drie “stormen” combineert tot een metastorm, dan moet je constateren dat de uitdagingen groter zijn geworden, als2 mede de verbanden en relaties daartussen. Je kan de ontwikkelingen niet los zien van elkaar. Als we anders gaan wonen en thuiswerken dan heeft dat invloed op mobiliteit. Toch worden alle vraagstukken in silo’s besproken, en praten afdelingen onvoldoende met elkaar om met een toekomstplan te kunnen komen. Maar om tot een nieuwe toekomstvisie te komen, kan je niet anders dan deze onderwerpen in hun onderlinge samenhang te beschouwen. Samenwerking is niet langer alleen wenselijk, maar onontkoombaar.’ Waarom pleit je voor vooruitgangsoptimisme? ‘Omdat het mijn werk is om toekomstplannen te maken voor bedrijven, moet ik zelf natuurlijk ook wel in een betere toekomst geloven. Dat is een kwestie van de juiste instelling. Ik geloof in vooruitgang en een maakbare wereld – ik zie optimisme als mijn morele plicht. Sinds de verlichting beseffen we dat we onze situatie zelf kunnen verbeteren, en op websites zoals Gapminder zie je dat we positief evolueren. Toch zijn wij biologisch geprogrammeerd om angst te hebben voor onbekende situaties. Als je op je instincten navigeert, schieten onze hersenen terug in een verdedigingskramp. Negatieve berichtgeving in de media voedt dit, en sloganeske boodschappen van wereldleiders versterken dat gevoel. We zouden, als tegenwicht voor de positieve boodschap, ook een vorm van populisme moeten bedenken. Nu schrijf ik er een heel boek over, maar eigenlijk zou je ervoor moeten zorgen dat een positief toekomstverhaal net zo goed op een T-shirt of een petje past.’ Welke ontwikkelingen heeft de coronacrisis versneld? Miljarden mensen zijn in een situatie terechtgekomen waar er van de ene op de andere dag een compleet andere gedragsvorm moest worden gehanteerd – denk aan social distancing, thuiswerken en online-winkelen. De huidige crisis brengt beleidsdisciplines bij elkaar om de exit van de lockdown voor
3 Online Touch Home