TOEGAN KE LIJ KH E I D NOOIT MEER ‘FILE NOT FOUND’ DUTO MAAKT OVERHEIDSINFORMATIE DUURZAAM TOEGANKELIJK Een open overheid vereist dat digitale overheidsinformatie niet alleen openbaar is maar ook duurzaam toegankelijk. Het Nationaal Archief ontwikkelt DUTO, een instrument waarmee overheden kunnen bepalen hoe toegankelijk ze zijn. En wat ze kunnen doen om dat te verbeteren. Tekst: Erik Saaman, informatiespecialist en projectleider DUTO, Nationaal Archief en open overheid deelt haar digitale informatie actief met iedereen die daar recht op heeft. Dat vergt meer dan alleen informatie op een server plaatsen en voor iedereen open zetten. Informatie kan tegelijkertijd openbaar én ontoegankelijk zijn. Bijvoorbeeld een webpagina die niet vindbaar is met een zoekmachine. Een link naar een bestand die na aanklikken ‘file not found’ oplevert. Een bestand dat niet kan worden geopend omdat er geen software voor aanwezig is. Regelgeving waarvan de oude versie niet meer beschikbaar is (probeer dan als burger nog maar eens je recht te halen). Of een dataset waarvan niemand begrijpt wat de gegevens betekenen. Dat is geen open overheid, maar een obscure overheid. E DUURZAME TOEGANKELIJKHEID IN PRAKTIJK Duurzame toegankelijkheid is een containerbegrip dat verschillende eigenschappen van informatie omvat. Om te beginnen moet overheidsinformatie vindbaar zijn via de technieken die men nu al gewend is voor het open internet. Is informatie eenmaal gevonden, dan moet deze ook opvraagbaar zijn vanaf de werkplek van de gebruiker. Vervolgens moet de informatie ook interpreteerbaar zijn, zodat applicaties de informatie kunnen weergeven en de gebruiker weet wat de betekenis van die informatie is. Ook moet de gebruiker ervan op aan kunnen dat de informatie betrouwbaar is, niet per ongeluk of met opzet is beschadigd of gemanipuleerd. Ten slotte mogen er geen beperkingen zijn die maken dat bepaalde gebruikers niet makkelijk over de informatie kunnen beschikken waar ze wel recht op hebben. 46 Een open overheid vereist dat overheidsinformatie duurzaam toegankelijk is. Dat betekent: vindbaar en bruikbaar voor iedereen die daar recht op heeft, vanaf het moment van ontstaan en voor zo lang als noodzakelijk. Zodat burgers en bedrijven zowel nu als in de (verre) toekomst inzage kunnen krijgen in het handelen van de overheid. WERKPROCESSEN EN APPLICATIES Overheidsorganisaties onderschrijven de noodzaak van toegankelijke informatie. Toch loopt de praktijk achter, vergelijkbaar met de aandacht voor informatiebeveiliging zo’n tien jaar geleden. Burgers, bedrijven en medewerkers ervaren dagelijks hoe moeilijk het is om over de informatie te beschikken die zij nodig hebben. En de eisen die ze stellen worden alleen maar hoger MET S O onder invloed van de mogelijkheden die de techniek biedt. Om informatie duurzaam toegankelijk te maken, moeten werkprocessen worden aangepast. Maar zonder dat ambtenaren daarvoor eindeloos veel moeten invullen, slepen, klikken enzovoort. Die denken dan al snel: laat maar, ik mail het wel of ik deel het via DropBox. Probeer die informatie later nog maar eens te ontsluiten. Ook de techniek vraagt aanpassingen. Digitale informatie wordt met veel verschillende applicaties gemaakt, beheerd en ontsloten. En deze veranderen allemaal ook nog eens in een hoog
47 Online Touch Home