AR J AN E L FA SSE D TRANSPARANTIE IS OOK EEN TOPTAAK Gemeentelijke websitebouwers willen dat bezoekers een prettige ervaring hebben en gruwen van een digitaal archief. Hergebruikers van overheidsinformatie gruwen bij het verschijnsel ‘toptaken’. De kwaliteit van de informatiehuishouding is in sterke mate bepalend voor dienstverlening en behoorlijk bestuur, maar wie op zoek is naar data van lokale en decentrale overheden moet nog steeds door een doolhof. Van slechts een handjevol gemeenten is data te vinden via het portaal data.overheid.nl. Een aantal gemeenten heeft weliswaar een eigen dataportaal maar de daarop gepubliceerde data verschilt enorm, zowel in categorieën, formaten als kwaliteit. DE I Je moet het dus nog steeds hebben van de informatie die wordt gedeeld via gemeentewebsites. Tegelijkertijd kiezen steeds meer gemeenten voor een ‘toptaken’-website. Dat vormt een groot obstakel voor transparantie. Het idee achter het toptaken-principe is dat een groot deel van de gebruikers naar een gemeentewebsite komt om een beperkt aantal ‘taken’ af te ronden. Echter, hergebruikers van overheidsinformatie en vooral hergebruikers van open data zijn juist op zoek naar digitale archieven. Door het toptakenmodel heeft een groot aantal gemeenten ervoor gekozen informatie gewoon van websites te verwijderen. Ben je als hergebruiker op zoek naar historische data op een gemeentewebsite, dan moet je die gemeente bellen of mailen. Heb je pech, dan beschouwt een gemeente een informatie vraag als een Wobverzoek en heb je nóg meer pech dan krijg je per post een papieren mededeling dat de gemeente de elektronische weg voor dergelijke verzoeken heeft afgesloten. Overigens worstelen gemeenten hier zelf ook mee. Immers de grootste hergebruikers van overheidsinformatie zijn overheden zelf. Ze ondervinden dezelfde moeilijkheden om informatie te vinden, te ordenen, te bewaren, beheren en ontsluiten, conform huidige wetgeving, inclusief de Wet hergebruik overheidsinformatie die sinds de zomer van 2015 van kracht is. Naast toptaken zullen gemeenten een andere manier moeten vinden om overige overheidsinformatie te ontsluiten. Ook in het kader van een open overheid mag je van gemeenten verwachten dat je informatie kunt vinden. Bovendien zullen gebruikers van gemeentewebsites niet alleen zoeken via de zoekmachine van de gemeente zelf maar komen ze vaker binnen via zoekmachines als Google of via een pagina van Wikipedia. In het Verenigd Koninkrijk werken gemeenten met een zogenoemde Single Data List: een minimale lijst met datasets die alle lokale overheden verplicht moeten aanleveren aan de centrale overheid. Deze openbare lijst wordt jaarlijks aangepast. Hoewel in Nederland de rijksoverheid inmiddels een eerste rijksbrede data-inventarisatie heeft gedaan, zien we op lokaal niveau steeds meer behoefte ontstaan voor decentrale data-inventarisaties. Die kunnen dan uiteindelijk de basis vormen voor een Nederlandse Single Data List, waardoor de vindbaarheid en het hergebruik van lokale data sterk kan toenemen. Arjan El Fassed is directeur van Open State Foundation
8 Online Touch Home