AR J AN E L FA SSE D OVERHEID (TE) AFWACHTEND MET OPEN DATA Nu het politieke reces voorbij is en de verkiezingen in aantocht zijn, is het een goed moment om de balans op te maken. Hiervoor heb je overheidsinformatie nodig. Democratie werkt namelijk beter wanneer burgers geïnformeerde keuzes kunnen maken. Open data kan daarbij helpen. Echter, als je naar het aanbod kijkt, zie je vooral veel data over burgers. Er is nog altijd weinig data beschikbaar over het functioneren van de overheid zelf. Een groot deel van het aanbod op het rijksportaal wordt gevormd door statistieken van het CBS. Overheden delen meer informatie over de handel, wandel en meningen van kiezers, dan over zichzelf. Als je wilt zien wat de prestaties zijn van het beleid van de huidige coalitie, moet je nog steeds lang zoeken. Zelfs de toezichthouders van de overheid zijn niet de grootste voorvechters van meer open data. Terwijl juist deze instanties en kiezers veel baat hebben bij meer transparantie. W S G In de internationale open data beweging wordt op dit moment hardop een discussie gevoerd over het gebrek aan voortgang bij overheden bij het ontsluiten van juist dit type data. Informatie die overheidshandelen verifi eerbaar maakt en daarmee kiezers in staat stelt om goede keuzes te maken. Kort samengevat gaat de discussie vooral over de belemmeringen die cultuur en verouderde techniek vormen en wat daaraan is te doen. Sommigen wijzen op het gebrek aan ‘business cases’ en het gebrek aan moderne wetgeving. Anderen stellen dat wellicht alleen misstanden of crises, zoals ernstige zorgfraude of bonnetjesaffaires, leiden tot meer transparantie. Een technische belemmering zijn legacy problemen die ervoor zorgen dat ICT-overheidssystemen nog steeds niet open data ‘by default’ kunnen produceren en het gebrek aan bewustwording over open data bij de inkoop van systemen of levering van informatie. Dit gebrek is relevant, temeer daar het inbouwen van open data feeds in nieuwe computersystemen van de overheid zorgt voor duurzame, betaalbare en snel te ontsluiten informatie in de juiste bestandsformaten. Volgens Tom Steinberg, open data expert en oprichter van mySociety in Groot-Brittannië, zijn we wellicht te aardig geweest voor overheden. Hij is van mening dat veel meer tijd is geïnvesteerd in constructieve samenwerking en te weinig in het opeisen van het recht op informatie voor kiezers en consumenten. Wat ontbreekt is een stevige stok waarmee doorbraken geforceerd kunnen worden. In Nederland is onlangs de enige stok die er was, weggegooid. Zonder dat er nieuwe moderne transparantiewetgeving is, heeft het kabinet de dwangsom bij de Wet openbaarheid van bestuur en de Wet hergebruik van overheidsinformatie afgeschaft. Dat is niet bevorderlijk voor het proactief ontsluiten van overheidsinformatie. Met de verkiezingen in aantocht is het interessant om de politieke standpunten hierover in de gaten te houden. Niet alleen verschillende politieke kleuren of links en rechts, maar ook nieuwe scheidslijnen tussen open of gesloten maken nu onderdeel uit van het politieke landschap. Arjan El Fassed is directeur van Open State Foundation
10 Online Touch Home