Hoe kijk jij naar innovaties zoals datagestuurd werken, smart city’s en digital twins? ‘Er is zo veel problematisch aan dat jargon. Het idee dat je in een digital twin alle processen kan vangen in een digitale variant is onjuist. Je creëert hoogstens een nieuwe werkelijkheid naast de bestaande. Als je deze datawereld als vertrekpunt neemt voor je handelen dan gaat het mis. Veel ambities qua datagestuurd beleid en voorspellende datamodellen struikelen over vooroordelen, eenzijdige aannames en een op wenselijk gedrag gebaseerd mensbeeld. ‘ begin dus altijd met gewenst gedrag vast te stellen, niet met het definiëren van een functie’ Er is te weinig tegenspraak binnen overheden die deze ontwikkeling ter discussie durven te stellen. De fanfare waarmee datagestuurd werken en digitalisering bij de overheid worden gepromoot, zorgt ervoor dat mensen het gevoel krijgen dat ze er niet tegen mogen zijn. De veronderstelling dat datagestuurd beleid betere inzichten oplevert dan praktijkervaringen of gesprekken met mensen, gaat uit van de gedachte dat data een objectieve, effectieve en efficiënte vertaling zijn van de werkelijkheid. Met dit soort techno-solutionisme creëren we juist nieuwe problemen, want data en algoritmen zijn niet objectief. Laten we ook eens nadenken over welke informatie de samenleving zelf nodig heeft om zich te kunnen verweren tegen bepaalde ontwikkelingen. De toename van citizen science-projecten, waarbij mensen zelf data verzamelen om standpunten te onderbouwen, is in dat opzicht een welkome ontwikkeling die de overheid best mag versterken.’ Hoe kijk jij naar de inzet van digitale technologieën bij het indammen van COVID-19? ‘Samen met andere burgerrechtenorganisaties hebben we uitgangspunten opgesteld voor het ontwikkelen van een corona-app, hoewel deze uitgangspunten ook breder toepasbaar zijn. Belangrijk is te bepalen voor welk scenario je een app ontwikkelt. Van welk gedrag ga je uit? Wil je burgers de suggestie geven dat zij met de app weer onnadenkend kunnen doen wat zij altijd al deden? Of moet een app juist hulpmiddelen bieden die intelligent gedrag bevorderen? Dat laatste is een heel ander uitgangspunt. De belangrijkste vraag voor de corona-app lijkt te zijn overgeslagen. We moeten niet zozeer de instituties als wel de mensen ondersteunen in hun dagelijks leven, zodat de zorgsector niet overbelast raakt. Begin dus altijd met gewenst gedrag vast te stellen, niet met het definiëren van een functie. Want dan ga je verkeerde Marleen Stikker: ‘Ik geloof in een gezamenlijke aanpak, waarbij een kopgroep oplossingen ontwikkelt die door slimme volgers worden toegepast’ 5
6 Online Touch Home