artikel falen mag, maar d slim falen als randvoorwaarde Tekst: Matthijs Goense, innovation designer bij Novum (innovatielab SVB) De media staan al jaren vol berichtgeving over de falende ICT-projecten van de overheid. We weten ook dat falen hoort bij nieuwe dingen doen en innovatie. Maar hoe zorgen we ervoor dat we slimmer kunnen falen en mislukkingen in ons voordeel gaan gebruiken? H et is algemeen bekend dat innovatie en vooruitgang gepaard gaan met grote mislukkingen. Instagram bijvoorbeeld is ontstaan vanuit de totaal mislukte socialemedia-app Burbn, en is nu meer dan 100 miljard waard. Door te falen ontstaat er ervaring en inzicht in wat niet werkt, en tegelijk doet men kennis op over wat wel gaat werken. Maar waarom is de Nederlandse overheid na al die mislukte ICT-projecten dan nog steeds niet in staat om reeksen van succesvolle ICT-projecten af te ronden? capaciteit is dus wat er aanbesteed moet worden focus op het probleem Namen en omschrijvingen van ICT-projecten van de overheid vermelden vrijwel altijd de te realiseren oplossing, en niet het probleem waarvoor men een oplossing zoekt. Maar bij een project waarvan de oplossing al vaststaat, is er eigenlijk geen ruimte meer om ook de kennis aan te wenden die men opdoet door het mislukken ervan. Vaak is, door een functionele aanbesteding, zo’n initiële oplossing ook nog eens tot in detail vastgelegd in een contract met de leverancier. Hierdoor kan het project alleen maar falen als het de vooraf gekozen oplossing niet realiseert, ongeacht of het oorspronkelijke probleem dan ook echt verholpen is. Een recent voorbeeld is het stopzetten van het project DigiInhuur. Men stopte dit project al nadat duidelijk werd dat de leverancier het gevraagde systeem niet ging opleveren. Voor het bijsturen ervan of voor het uitwerken van een nieuwe, meer haalbare oplossing was er blijkbaar geen ruimte. En zo is het oorspronkelijke probleem dus nog steeds niet opgelost, maar daar hoor je verder niemand meer over. 14 goed functionerend team Zoals hierboven aangegeven, moeten we om slim te kunnen falen dus af van functioneel aanbesteden. De focus zal dan moeten verschuiven naar het opleveren van een of meerdere teams, waarin mensen zitten die met hun gezamenlijk kennis en vaardigheden in staat zijn om het probleem op te lossen. Deze teams kunnen bestaan uit interne medewerkers, maar men kan ze ook aanvullen met capaciteit uit de markt. Capaciteit is dus wat er aanbesteed moet worden. In de praktijk gebeurt dit wel binnen de overheid, maar daarmee is slim falen nog niet bereikt. Wat er gebeurt is dat men de capaciteit voor de ICT-projecten deels versnippert over de medewerkers in de verschillende silo’s van de organisatie en deels bij de externe leverancier. Als er dan iets mis gaat, wijst iedereen naar elkaar, en krijgen in de evaluatie de gebrekkige communicatie en de projectmanager de schuld. De enige manier om slim te kunnen falen is door een team ook daadwerkelijk als team te organiseren middels het ontwikkelen van een cultuur van gezamenlijk eigenaarschap. Dus zet mensen voor meerdere uren per dag in een ruimte bij elkaar. Gaat er dan iets mis, dan kun je gezamenlijk op zoek gaan naar nieuwe oplossingen. of je toont aan dat de oplossing niet werkt, en dan is er slim gefaald! faal zo snel mogelijk ICT-projecten bevatten altijd aannames over het wel of niet lukken van iets. Wel houdt de ene aanname daarbij een grotere onzekerheid in dan de andere. Bij het ontwikkelen van een website bijvoorbeeld, kan je er best van uitgaan dat een design maken op basis van een bestaande huisstijl wel gaat lukken. Dat is wereldwijd al miljoenen keren gedaan
15 Online Touch Home