Niet alleen de non-foodsector, maar zeker ook de foodsector heeft aan deze groei bijgedragen; zo bouwt online supermarkt Picnic op bedrijventerrein Lage Weide in Utrecht een distributiecentrum van 35.000 m² en opent Albert Heijn dit jaar nog een nieuw distributiecentrum van 18.000 m² op logistiek bedrijvenpark Goederendistributiecentrum Acht in Eindhoven. NVM Business heeft onderzoek gedaan naar de ontwikkelingen in de eerste helft van 2017 op de bedrijfsruimte markt in tien gemeenten, te weten Almere, Amsterdam, Breda, Eindhoven, Enschede, Haarlemmermeer, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Venlo. In deze gemeenten heeft in 2017 de meeste dynamiek plaatsgevonden op de bedrijfsruimtemarkt. Aanbod en opname van bedrijfsruimte vanaf 750 m² 2017 H1 m² 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000 0 Reeks 1 aanbod Reeks 2 opname Eindhoven Enschede Amsterdam Tilburg Breda Almere Haarlemmermeer Venlo Utrecht Ro1erdam 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% Structurele leegstand als % van het aanbod bedrijfsruimte 2017 H1 Bron: NVM Business Bron: NVM Business De grote vraag naar grootschalig logistiek vastgoed heeft onder andere tot gevolg dat er steeds meer op eigen risico wordt ontwikkeld en gebouwd, dus zonder de zekerheid van voorverhuur. Deze ‘speculatieve nieuwbouw’ wordt mede veroorzaakt door de lage rente. Hierdoor zijn de ontwikkelkosten laag en vormen distributiecentra een aantrekkelijke investering voor beleggers. Dit heeft tot gevolg dat enkele gemeenten het aantal beschikbare kavels voor de bouw van distributiecentra ziet teruglopen, zoals bijvoorbeeld gebeurt in Utrecht. Het resultaat is dat voor nieuwbouw steeds vaker wordt uitgeweken naar andere gemeenten met voldoende ruimte en goedkopere grond, zoals bijvoorbeeld Nieuwegein. Mismatch vraag en aanbod Er is niet alleen meer vraag naar distributiecentra, ook in het kleinschalige segment van de bedrijfsruimtemarkt is sprake van een verhoogde vraag. Deze vraag komt voornamelijk voort uit het midden- en kleinbedrijf. De lage rentestand maakt het voor ondernemers weer mogelijk en ook aantrekkelijk om hun bedrijfspand te kopen. Hoewel het aanbod van bedrijfsruimte door de toegenomen vraag op veel plekken een dalende trend laat zien, is in de meeste gemeenten de structurele leegstand nog wel toegenomen. Als een bedrijfspand 3 jaar of langer wordt aangeboden op de markt beschouwt de NVM het als structurele leegstand. Vooral in Enschede en Amsterdam is het aandeel bedrijfspanden dat langer dan drie jaar leegstaat gegroeid, respectievelijk naar 35 procent en 25 procent van het totale aanbod. Het gaat vaak om panden die niet meer voldoen aan de huidige kwaliteitseisen wat betreft bouwhoogte en duurzaamheid. In Haarlemmermeer en Tilburg is vooral het totale oppervlak aan bedrijfsFOOD - locaties | beleid | experience 2017/2018 - 35 ruimte dat leegstaat toegenomen. In deze twee gemeenten betreft het enkele grote bedrijfshallen die sinds het begin van het jaar te huur of te koop worden aangeboden. Huurprijzen stijgen licht De huurprijzen zijn in de meeste onderzochte gemeenten in de eerste helft van 2017 licht gestegen. Amsterdam kent de hoogste huurprijzen per vierkante meter, in Enschede en Venlo worden de laagste tarieven van de onderzochte gemeenten gehanteerd. De groeiende vraag naar bedrijfsruimte, het schaarser worden van passend aanbod en de hogere kwaliteit van het vastgoed dat is verhuurd, zijn de belangrijkste oorzaken hiervan. Daarnaast zijn de incentives in 2017 afgenomen. Incentives zijn door vastgoedeigenaren verleende kortingen op huurcontracten die dienen als stimulans om een potentiële huurder te contracteren. Hierbij wordt niet de maandelijkse huurprijs aangepast maar worden bijvoorbeeld huurvrije periodes gegeven, of de huurder krijgt een verhuisvergoeding of inrichtingsbijdrage. ¢ Gemiddelde huurprijzen per m² vanaf 100 m² 2017 H1 2016 – 2017 H1 Amsterdam Rotterdam Haarlemmermeer Eindhoven Utrecht Bron: NVM Business € 75 € 65 € 59 € 57 € 56 Almere Breda Tilburg Venlo Enschede 2017 H1 2016 – 2017 H1 € 54 € 53 € 41 € 38 € 36
36 Online Touch Home