staat en zij gebruik kunnen maken van gemeenschappelijke ruimtes en voorzieningen. De prijs per vierkante meter bij een flexconcept is flink hoger dan bij het huren van reguliere kantoorruimte. Daar staat tegenover dat eindgebruikers dan de beschikking krijgen over volledig ingerichte kantoorruimte, receptie-, telefoonbeantwoording-, postverwerking-, print- en kopieermogelijkheden en gebruik van een restaurant en/of ICT-support. Voor een aanbieder van een flexibel kantoorconcept zit het verdienmodel vooral in een zo hoog mogelijke bezettingsgraad en de verkoop van aanvullende diensten en abonnementen. Waarom flexibele kantoorconcepten zeker geen hype zijn: Er zijn meerdere redenen waarom flexibele kantoorconcepten zeker geen hype zijn: • Flexconcepten sluiten uitstekend aan bij de wensen en eisen van de nieuwe generatie werknemers. • Nieuwe werkvormen (waaronder de voorkeur voor een ‘agile’ aanpak bij veel bedrijven komende jaren) vragen om flexibele werkruimten, waarbij er de mogelijkheid is om schaal en activiteiten op korte termijn te vergroten of te verkleinen, maar die ook minder locatiegebonden zijn. • De groei van double-digit-bedrijven kan optimaal worden gefaciliteerd in een aantrekkelijke flexibele werkomgeving op een (vaak) goed bereikbare locatie (met auto en ov). • Door verandering van accountancyregels zullen mogelijk meer bedrijven voorkeur krijgen voor het gebruik van serviced offces (en/ of flexibele contracten met een operator). • Voor bestaande leegstaande kantoorpanden zijn flexconcepten een passend vervangingsproduct; de verwachting is dat de groei van flexconcepten flink doorzet, in combinatie met een afname van het aantal vierkante meters in gebruik bij grotere eindgebruikers op de ‘reguliere’ kantorenmarkt. • De toenemende ruimtedruk in het Central Business District (CBD) van grote steden vraagt om slimme kantoorconcepten die op een effciënte manier gebruikmaken van de schaars beschikbare ruimte en vooral gericht zijn op de combinatie van ontmoeten en werken. • Flexconcepten bieden gebouweigenaren meer mogelijkheden voor de combinatie van functies binnen één gebouw en stimuleren daarmee mixed-use ontwikkeling. Hoewel het aantal flexconcepten de laatste jaren sterk is gegroeid, staat de markt voor flexconcepten in Nederland nog in de kinderschoenen. Op dit moment hebben serviced offces en co-working spaces in Nederland Stationslocaties 2018/2019 - 75 Flexibele kantoorconcepten De verhuur van kantoorruimte waarbij de eindgebruiker de keuze heeft uit vele vormen van kantoorruimten die voor een korte of langere periode kunnen worden gebruikt en waarbij een breed pakket aan diensten wordt aangeboden. een marktaandeel van circa 2 tot 3%. Dit aandeel neemt vooral in de grote steden sterk toe. De verwachting is dat het marktaandeel van flexconcepten in Nederland de komende jaren explosief groeit met circa 20 tot 30% per jaar. Dit betekent dat over vijf jaar zo’n 5 tot 10% van de kantorenmarkt uit serviced offces en co-working spaces bestaat. Net als op de ‘reguliere’ kantorenmarkt zal toenemende concentratie plaatsvinden binnen de G4, aangevuld met vier tot vijf grote kantoorsteden daarbuiten. Flexconcepten op ov-knooppuntlocaties in binnensteden (CBD, aangevuld met centrum daar direct omheen) zullen de sterkste groei kennen. Naast dat grotere organisaties voorkeur hebben voor vestiging in een pand samen met een flexconcept en ook personeel de mogelijkheid geven om in flexconcepten te werken, zullen ook corporates meer en meer gebruik gaan maken van flexconcepten. Het faciliteren en ontzorgen van de kantoorgebruiker zal een steeds grotere rol spelen bij de verhuur van kantoorruimte. De hotellisering van de kantorenmarkt speelt niet alleen bij flexoperators, maar zal ook de standaard worden op de ‘reguliere’ kantorenmarkt. Dit maakt ook dat op lange termijn het onderscheid tussen flexconcepten en de reguliere verhuur van kantoorruimte minder groot zal zijn. Kantoorbeleggers zullen de verhuur en vooral het pakket van aanvullende diensten overlaten aan intermediairs. Voor beleggers krijgt de verhuur van kantoorruimte daarmee meer het karakter van indirect vastgoed. Hiermee verschuift mogelijk ook het verdienmodel voor beleggers: de focus ligt meer op alleen de ‘stenen’, terwijl een intermediair een groot deel van de waardeontwikkeling in de beleggingsketen voor zijn rekening zal nemen. << Foto’s beschikbaar gesteld door Tribes
76 Online Touch Home