Het vertrek Het kamp Soemowono werd opgeheven. Het was maart 1944. Wij kregen plotseling bericht dat we de volgende dag zouden vertrekken. We moesten de hoeveelheid bagage die we wilden meenemen beperken want, zeiden de Japanners, niet alles kon mee. Op de volgende ochtend stortten we onze barang op de centrale verzamelplaats, het veld dat een etage lager lag en via de trap te bereiken was. Wat we niet meenamen, bleef in de barak achter. Daarna moesten wij, de bewoners van Barak G boven het veld wachten op transport. We mochten daar gaan zitten maar onze plaats niet meer verlaten, Barak G was niet meer toegankelijk. Daar zaten we dan, te wachten. Intussen werd de bagage beneden ons al in vrachtwagentjes ingeladen. Tot onze verbazing ging alles wat er lag mee, zonder enige controle of selectie. En moeder zei: "Och, dan hadden we de kinderstoel ook wel mee kunnen nemen." Maar ja, jammer, we hadden onze barak al verlaten. Na enig nadenken trok tante Rie de stoute schoenen aan. Ze snelde tegen de instructies in naar de verlaten barak, haalde de kinderstoel op en ging onverstoord op haar plaats zitten, de stoel platgelegd voor zich vlak boven de helling. De Jap had niets gezien. Na een tijdje gaf ze de stoel een duwtje en daar donderde hij de helling af. Ik dacht: die gaat kapot. Hij rolde met toenemende vaart en geraas door en kwam beneden op de berg goederen tot stilstand. Onbeschadigd. Even later werd hij gewoon opgepakt en meegenomen. Het was gelukt! Wat hadden wij een plezier. Wij kinderen hadden inderdaad plezier, zelfs bij een deportatie, en we beseften niet ten volle onder welke grote spanningen de ouderen gebukt gingen. We voelden wel de druk, de spanning van de verhuizing en de soesa daaromheen, de onzekerheid over waar we terecht zouden komen, maar we hadden geen besef van de zware last die moeder te verduren had. Een tijdje nadat ik dit had opgeschreven, vond ik een boekje van moeder met gedateerde aantekeningen over het kamp. Het leek een onbeduidend notitie boekje, beduimeld, 12 cm. lang en 8 cm. breed, met afscheurbare 68
16 Online Touch Home