6 OORLOGSDRAMA GERECONSTRUEERD ‘HET VERRAAD VAN BENSCHOP’ September 1944, kort na Dolle Dinsdag. De oorlog lijkt op zijn eind. In Benschop willen onderduikers een blijvende herinnering aan hun tijd in het dorp. Het wordt een groepsfoto, waarop ze samen met hun beschermers van het verzet poseren. Maar de oorlog is niet voorbij. Sterker nog, op 13 februari 1945 vallen Duitse soldaten na een tip van een lokale NSB’er Benschop binnen. De foto, die in een veelvoud is verspreid, valt in handen van de Duitsers, die deze gebruiken als extra bewijslast. Reconstructie Auteur Bram de Graaf reconstrueerde de oorlogsjaren in Benschop, wat in 2015 leidde tot het boek ‘Het Verraad van Benschop’. Hoe wist hij het vertrouwen van de dorpelingen, die niet scheutig waren met het delen van hun oorlogsherinneringen, te winnen? “Het scheelt dat de familie van mijn moeder, onder anderen mijn opa en oma, uit Polsbroek kwam”, vertelt hij. “Ik ben –hoe kan het ook anders- eerst met Joop van Vliet in gesprek gegaan, die me verwees naar Marjo Straver. Haar moeder was de zus van Theo Klever, één van de verzetsleiders in het dorp. Marjo beschikte over een heel archief met artikelen, ooggetuigenverslagen en andere documentatie over het oorlogsdrama in Benschop. En zo krijg je een sneeuwbaleffect. De één verwijst je door naar de ander.” Terug naar de razzia. De Duitsers arresteerden meer dan vijftig personen in Benschop. Er vielen ook doden. Verzetsman Theo Klever liet zich niet levend oppakken en nam twee Duitse soldaten mee de dood in. Ook Herman Struik, nota bene een voormalig SS’er, maar tot inkeer gekomen en in Benschop ondergedoken, schoot een belager neer voordat hij zelf dodelijk werd getroffen. Wraak De dode Duitse soldaten moesten worden gewroken. Zeven gearresteerde dorpelingen, onder wie de initiatief nemer van de Benschopse verzetsgroep, Jan Aart van Ieperen, werden enkele dagen na de razzia op het erf van de boerderij aan Benedeneind 361 geëxecuteerd. Passerende dorpelingen werden gedwongen getuige te zijn. Het maakt nog steeds een onuitwisbare indruk op hen, zo blijkt uit de televisie-uitzending die ‘Andere Tijden’ maakte over de razzia in Benschop. ‘Dat hoor je niet mee te maken, maar ja, het was wel zo’, zegt ooggetuige Adriaan Benschop, die destijds 14 jaar was, duidelijk geëmotioneerd in de uitzending. (De bewuste aflevering is via www.anderetijden.nl te bekijken.) Onderduikers Het Polsbroekse verzet. Benschop leende zich in de Tweede Wereldoorlog goed voor illegale praktijken als
7 Online Touch Home