Plan Boppeslach “Fan bagger nei better” Een Mienskips initiatief van Mantgum Penvoerder: Stichting Wjukken Mei elkoar, foar elkoar
Inhoud 1 Inleiding De aanleiding van plan Boppeslach Voortborduren op de dorpsvisie 2015-2020 Gedragen door de Mienskip 2 Huidige situatie Plan Boppeslach omvat de volgende initiatieven Plan Boppeslach bestaat uit 4 fases 3 Het plan Boppeslach op hoofdlijnen Wandelpad rondom het sportveld Recreëren Op- en afstapplaats suppers en kano’s Beweegtuin 3 3 3 3 4 5 5 5 6 6 6 6 4 Omschrijving plan Kunstbeeld Hein Mader Bijenflinterlinten en bomen Doorkijkjes naar het sportveld Natuurspeelplaats Vergroten terras Meubilair Windschermen Openslaande deuren Plan Boppeslach wordt door de volgende vereniging en organisaties gedragen en ondersteund Samenwerking met ondernemers Samenwerking met gemeente Leeuwarden Samen aan de slag 5 Betrokken partijen en partners De volgende fondsen worden/zijn aangeschreven voor een financiële bijdrage Bijlage 1 Bijlage 2 6 7 7 8 8 10 10 11 11 12 12 12 12 12 13 14 15 2
1 Inleiding De aanleiding van plan Boppeslach Het Multifunctioneel Centrum de Wjukken, gebouwd in 1999, heeft een belangrijke functie in Mantgum. De Wjukken en het sportveld zijn belangrijke plekken om elkaar te ontmoeten. Ontmoetingen zijn belangrijk voor de leefbaarheid in het dorp. De ligging en het toch enigszins gesloten karakter van de Wjukken maken dat het creëren van ontmoetingen wat meer inspanningen vergt dan de ontmoetingen op ander locaties zoals de school, supermarkt of treinstation. (Sport)verenigingen hebben een verbindend karakter binnen Mantgum wat de leefbaarheid in het dorp ten goede komt. Het organiseren van sportactiviteiten zoals een kaatspartij, een jeu de boules kampioenschap of een tennistoernooi heeft een grote aantrekkings kracht voor publiek uit het dorp maar ook van buitenaf. Dit heeft onder andere positieve gevolgen voor de middenstand maar ook zeker voor de Wjukken. Sporten doe je met veel mensen op of in een betrekkelijk kleine ruimte. Dat geldt in zekere zin ook voor het leven in een dorp. Met elkaar, voor elkaar. De betrokkenheid van een grote groep mensen bij de organisatie van sportieve evenementen bevordert de samenhang en daarmee de leefbaarheid in het dorp. Jongeren en ouderen leren elkaar kennen en respecteren. De Wjukken en de omgeving van de Wjukken spelen hierin een belangrijke rol. Met dit uitgangspunt sloegen de diverse (sport)verenigingen, doarpsmienskip, Wjukken en bewoners in 2018 de handen ineen voor Plan Boppeslach. Voortborduren op de dorpsvisie 2015-2020 Een belangrijk uitgangspunt voor Plan Boppeslach is dat het aansluit op de dorpsvisie 2015-2020. In deze dorpsvisie staan onder andere de volgende wensen en plannen: • Een aanpassing van het sportveld, egalisatie en verbeteren drainage. • Aanpassing van de directe omgeving van de Wjukken waardoor sportveld meer betrokken wordt bij het dorpshuis Wjukken. • Duurzame aanpassingen. • Plaatsen van een beeld van Hein Mader. Aanvullende uitgangspunten van plan Boppeslach: • Het moet aanvullend zijn op de faciliteiten die al in het dorp/omgeving Wjukken-sportveld zijn. • Aspecten in het nieuwe plan moeten bijdragen aan de Mantgumer Mienskip. Gedragen door de Mienskip De mensen in de werkgroep Plan Boppeslach wonen allemaal in Mantgum en weten wat er speelt in het dorp. Door het dorp te verkennen en in gesprek te gaan met bewoners en verenigingen is het plan ontstaan. Stichting Wjukken is penvoerder van het plan. 3
2 Huidige situatie Ze staan er al enkele jaren: hoge hekken achter de skatebaan in Mantgum met daarop waarschuwingsborden met teksten als “verboden te betredendrijfzand- gevaarlijk”. Niet echt een gastvrij ontvangst wanneer je via het binnenpad Mantgum binnen fietst of wandelt. De gemeente Leeuwarden heeft aangegeven het baggerdepot in het najaar 2021 op te willen ruimen. De werkgroep “Plan Boppeslach” is met deze gedachte aan de slag gegaan. Er is een plan bedacht om de plaats baggerdepot een mooie invulling te geven die de centrumfunctie van de Wjukken en de sportvelden benadrukt en waar veel Mantgumers plezier aan kunnen beleven. Maar ook een invulling die staat voor een mooiere entree voor wandelaars, fietsers en vaarders die het dorp binnenkomen. 4
3 Het plan Boppeslach op hoofdlijnen Plan Boppeslach omvat de volgende initiatieven • Het opruimen van het baggerdepot en op deze plaats een aantrekkelijk buitenruimte maken voor samenkomen, (buiten) sporten en spelen, wandelen en natuur. • Een wandelpad rondom het sportveld dat rolstoelvriendelijk is en goed aansluit op de huidige wandelmogelijkheden in het dorp. • Het uitbreiden van het terras bij MFC Wjukken. • Het plaatsen van openslaande deuren in de Wjukken zodat “binnen met buiten” wordt verbonden en de Wjukken meer betrokken wordt bij het sportveld. Plan Boppeslach bestaat uit 4 fases Fase Wat Fase 1 Het egaliseren en het aanbrengen van drainage op het sportveld. Tevens het actief bevorderen van buitenactiviteiten voor jongeren tot en met 21 jaar door het aanschaffen van goals. Fase 2 Het opruimen van het baggerdepot en de aanleg van wandelpaden. Plaatsen brug en wandelpad om het sportveld. Fase 3 Het uitbreiden van het terras Wjukken en het plaatsen van openslaande deuren/schuifpui in de Wjukken. Planten van bomen en heesters, het zaaien van het Bijenflinterlint, plaatsen van sport- en speltoestellen en het aanleggen van de natuurspeeltuin en drijvende vlonder. Het plaatsen van het beeld van Hein mader. Aankleding van het terras door Mantgumer Mienskip. Fase 4 Het wandelpad om het sportveld laten aansluiten bij het nog in ontwikkeling zijnde bouwplan van CPO Mantgum. Fase 1 is reeds gerealiseerd. In dit plan zijn Fase 2 tot en met 4 omschreven. 5 Gereed 2019 – 2020 2021 2022 – 2023 ??
4 Omschrijving plan Wandelpad rondom het sportveld Er wordt flink gewandeld in Mantgum. Door corona is het aantal wandelaars nog meer toegenomen. Van het wandelpad dat enkele jaren geleden rondom Mantgum is aangelegd (zie rode lijn in bijlage 1) wordt veel gebruik gemaakt door wandelaars (met en zonder hond), hardlopers, sporters, maar ook door rolstoelgebruikers en scootmobiels. In de huidige situatie wordt er langs het sportveld gelopen en is de betrokkenheid bij het sportveld en de Wjukken minimaal. Door het veel gebruikte wandelpad door te trekken en dit om het sportveld en langs de Wjukken te laten lopen (ze groene lijn in bijlage 1) wordt dit gebied meer betrokken, biedt de route extra bewegingsmogelijkheden en is er meer ruimte voor ontmoetingen. Daarnaast zorgt het wandelpad voor een belangrijke verbinding met het in ontwikkeling zijnde nieuwbouwproject van het CPO. Recreëren Het plaatsen van picknickbanken zorgt voor een plek waar jong en oud elkaar kan ontmoeten. Tevens biedt het de ruimte voor recreanten en toeristen. Fietsers, boottoeristen en wandelaars kunnen op een mooie locatie in het dorp aan de route pauzeren. Op- en afstapplaats suppers en kano’s De vele waterwegen in en rond het dorp hebben er toe geleid dat veel Mantgumers de SUPsport zijn gaan beoefenen. Een gemakkelijke op- en afstapmogelijkheid ontbreekt op dit moment. In het nieuwe plan is dan ook een op- en afstapsteiger zeer gewenst. Ook voor kano’s zou dit een aanvulling zijn ter bevordering van het watertoerisme in Mantgum. Beweegtuin Steeds meer mensen maken gebruik van de openbare ruimte om hierin te sporten en te bewegen. Een beweegvriendelijke omgeving met buitensport toestellen en faciliteiten kan een belangrijke bijdrage leveren aan een gezonde leefstijl van de bewoners van Mantgum. De beweegtuin krijgt een plaats op het sportveld. 6
Kunstbeeld Hein Mader Beeldend Kunstenaar Hein Mader werd in 1925 in Oostenrijk geboren. Hij overleed in 2011 op 86-jarige leeftijd. Hij bracht het laatste deel van zijn leven door in Mantgum. Dit was een essentiële periode van zijn kunstenaarschap. Hij werd verliefd op ons landschap. Dit verwerkte hij in zijn beelden. Zijn werk bevat monumentaal werk in hout, in verschillende soorten steen en diverse soorten staal. Kleine beelden en grote beelden, voor binnen en buiten met onderwerpen als de zon, de wind en balans (www.heinmader.nl). Er is op dit moment geen enkele herinnering aan Mader in Mantgum te vinden. In plan Boppeslach krijgt een buitenbeeld van Mader een opvallende plaats: een baken – een welkom – aan de toerist die Mantgum binnenloopt, -fietst of -vaart. Dit sluit aan bij de dorpsvisie 2015-2020. Kunst van Hein Mader in Mantgum zou het dorp in Friesland en daarbuiten een grotere bekendheid kunnen geven en hierdoor de “dorpsidentiteit” van de inwoners kunnen versterken. De voorkeur gaat uit naar dit bewegende/draaiende beeld van Hein Mader; een pompebled als symbool van groei en bewegingsactiviteit. Dat sluit zeer goed aan bij het dorp Mantgum en de ambities van het dorp. 7 Bijenflinterlinten en bomen De drie belangrijke pijlers van het Plan Boppeslach zijn Mienskip, Verbinding en Biodiversiteit. Dat zijn ook de pijlers van het Bijenflinterlint; een enthousiast burgerinitiatief dat 14 dorpen en 150 km berm omvat tussen Leeuwarden en Sneek voor méér bloemen en biodiversiteit. Bomen, struiken en planten leveren een grote bijdrage aan een prettige leefomgeving voor zowel mensen als dieren. Vergroenen en verbloemen, ecologische verrijking is het uitgangspunt in dit nieuwe her in te richten terrein. Bij de herinrichting van het baggerdepot zullen Bijenflinterlinten worden gezaaid: een bloemrijke berm voor bijen en vlinders om de biodiversiteit te vergroten. Ook zullen er bomen worden geplant die passen bij de omgeving en de grondsoort, zoals elzen, haagbeuk, moeraseiken. Bij bijzondere gelegenheden in het dorp (geboorte-overlijden- jubileum etc.) kan een speciale boom op deze locatie worden geplant. Zo ontstaat een herdenkingsbos.
Doorkijkjes naar het sportveld In de huidige situatie is het sportveld omringd met een dichte bomenen struikenrij. De activiteiten op het sportveld zijn niet direct zichtbaar, daarvoor moet men echt het sportterrein via een ingang oplopen. Om het sportveld toegankelijker en een meer open karakter te geven, worden “doorkijkjes” gemaakt in de bosschages rondom het sportveld. Zo wordt meer zichtbaar wat er op het sportveld gebeurt wat aanleiding geeft om gemakkelijker (op meerdere punten) het sportveld op te stappen en zo de betrokkenheid bij het verenigingsleven en de mienskip te bevorderen. Natuurspeelplaats Mantgum leefbaar houden en gezinnen meer te binden aan het sportveld en Wjukken, dat is het doel van Plan Boppeslach. Maar ook om kinderen meer ruimte te bieden en een plek te creëren waar zij op ontdekkingstocht kunnen gaan. De locatie van het voormalige baggerdepot is daar bij uitstek een geschikte plaats voor. Een zone die kan worden gebruikt voor een blokje om met de hond of een korte wandeling maar ook een ideale omgeving om een natuurspeelplaats te creëren. Een plek waar kinderen naar hartenlust in bomen klimmen, verborgen hutten bouwen en heerlijk chillen. Plekken waar kinderen op ontdekkingstocht gaan, experimenteren. Maar ook een plek waar verbindingen ontstaan. Buiten spelen heeft immers een grote sociale waarde. De natuurspeelruimte vormt voor de kinderen een formele speelplek met een hele natuurlijke uitstraling. Mooi is ook dat de kinderen het zo ervaren; ze gaan spelen en op ontdekkingstocht bij ‘de heuvels’ of ‘in de natuur’. Balancerend over het water met de uitdaging niet nat te worden. Oefenen met “polsstokspringen” over de sloot die steeds breder wordt. Met je rubberboot of kano aanmeren op het daarvoor gemaakt plateau wat ook goed te gebruiken is om te kunnen vissen. Met de kabelbaan van heuvel naar 8
heuvel of spelen met de waterpomp; uren zoet met het (samen) oppompen van het water, kijken waar het naartoe stroomt, dammen bouwen; het kan allemaal in deze natuurspeelruimte. Voor de inrichting van de natuurspeelplaats zal zo veel mogelijk gebruik worden gemaakt van duurzame materialen. Hiervoor maken we gebruik van bomen die gerooid zijn (of nog worden) in andere plaatsen in Gemeente Leeuwarden. Op korte termijn zullen deze bomen worden opgehaald om te wateren. Door het wateren worden de in het hout aanwezige mineralen, voedingsstoffen en zetmeel in het water opgelost zodat het gewaterd hout bij het drogen minder haarscheurtjes krijgt en duurzamer is. Dit proces duurt negen maanden tot drie jaar dus binnenkort zullen de eerste bomen in Mantgum te water gaan. 9
Wjukken Vergroten terras Multifunctioneel Centrum Wjukken is het hart van het aan te pakken gebied. Mensen komen buiten in contact, en binnen in de Wjukken volgt het gesprek. Door ontmoetingen en gesprekken ontstaat Mienskip. De Wjukken is in 1999 gebouwd en is vanaf het begin een enorme toegevoegde waarde voor het dorp. Zomers wordt volop gebruik gemaakt van het terras aan de noordzijde (kant van het sportveld). Samen genieten van zowel actief als passief sporten. De afstand tussen terras en sportveld is echter groot. Hierdoor is vaak sprake van twee gebieden en is er een verdeling van aanwezigen. Om deze twee groepen meer in verbinding met elkaar te brengen, moet het terras uitgebreid en verlengd worden richting sportveld. Een verlenging van terras levert niet alleen meer verbinding op maar ook een zonnigere plek zodat er langer gebruik kan worden gemaakt van de buitenruimte. Door voor rolstoelers en scootmobiels de toegang naar het terras te verbeteren wordt ervoor gezorgd dat iedereen mee kan doen. Natuurlijk groen op het terras zorgt voor ecologische verrijking van de omgeving van de Wjukken. Meubilair Een goed ingericht terras zorgt er voor dat meer mensen langer en vaker van het terras gebruik kunnen maken. Ook biedt dit meer mogelijkheden voor externe partijen om gebruik te maken van de Wjukken; en belangrijke factor voor het bestaansrecht van de Wjukken. Mobiel meubilair dat aange past kan worden aan de grootte van het gezelschap is daarbij van belang. 10
Windschermen Gezien de ligging van het terras is de wind vaak een spelbreker in het genoeglijk samenzijn. Vooral voor de oudere inwoners en bezoekers. En juist de verbinding tussen oud en jong bevordert het mienskipsgevoel. Door het plaatsen van windschermen rondom het terras kunnen mensen langer en vaker buiten zijn. Door het glas blijft het zicht op het sportveld. Openslaande deuren De Wjukken moet een meer open karakter krijgen. Dat is te realiseren door een deel van de ramenpartij te vervangen door een openslaand deursysteem. Hierdoor komt actief en passief sporten bij elkaar en wordt het Mienskipsgevoel optimaal bevorderd. Daarnaast verhoogt een toegankelijkere Wjukken de omzet wat noodzakelijk is om de Wjukken voort te laten bestaan. Om de toegankelijkheid te vergroten wordt een drempelloze omgeving gecreëerd. 11
5 Betrokken partijen en partners De start van het Plan Boppeslach heeft zijn oorsprong in het gezamenlijk oppakken van projecten in NL Doet. Sportverenigingen in Mantgum slaan al enkele jaren de handen ineen om in gezamenlijkheid de omgeving van de Wjukken en de omgeving van het sportveld te verbeteren. Zo zijn er banken gemaakt, struiken verwijderd voor een betere toegankelijkheid, fietsenstandaards geplaatst en een schelpenbak bij het sportveld gecreëerd. Plan Boppeslach wordt door de volgende vereniging en organisaties gedragen en ondersteund • Keatsferiening Jacob Klaver • Korfbalvereniging WWC • Mantgumer Tennis Club • Speeltuinvereniging Mantgum • Jeu de boulesvereniging “De Wjukslach” • Doarpsmienskip Mantgum • Mantgum Foar Inoar • MFC Wjukken • Wietwetterclub • Sander Hageman Bootcamp Friesland • CPO Mantgum • Mantgum Leeft • Pjukkewjuk Bouwbedrijf Klaversma als adviseur voor bouwtechnische zaken. Al deze bedrijven zullen zich ook bij de verdere vormgeving, ontwikkeling en uitvoering van het plan blijven inzetten samen met de vele vrijwilligers en bewoners in het dorp. Samenwerking met gemeente Leeuwarden Dit project is in nauwe samenwerking met de gemeente Leeuwarden tot stand gekomen. Vanaf 1999 zijn we al in gesprek met de gemeente over plan Boppeslach. Samen met Doarpswurk adviseren en informeren zij de projectgroep over alle zaken die bij het plan komen kijken. Er is dan ook breed draagvlak vanuit de gemeente; zij ondersteunen dit project met raad en daad. Het grondwerk van het baggerdepot en de aanleg van de bomen en beplanting worden bekostigd door de gemeente Leeuwarden. Samen aan de slag Naast het mooier maken van de leefomgeving heeft plan Boppeslach ook een verbindende functie. Het plan bevordert de samenwerking met en inzet van dorpsbewoners, verenigingen, bedrijven en lokaal bestuur. Samenwerking met ondernemers De werkgroep heeft al vroegtijdig contact gezocht met de plaatselijke ondernemers die ook hun steun hebben toegezegd aan Plan Boppeslach. Zo is tuinarchitect Nico Kloppenborg betrokken voor het maken van het ontwerp en het meedenken in het plan. Jant Evenementen is betrokken als projectleider, Studio Dyk voor de vormgeving van het projectplan, Sander Hageman Bootcamp Friesland voor advies over sport- en speltoestellen en Vele vrijwilligers uit het dorp zullen zich inzetten om dit project te realiseren. Onder begeleiding van professionals zullen zij hulp bieden bij de werkzaamheden zoals het plaatsen van de windschermen, de natuurspeeltoestellen, het zaaien van bijenflinterlinten, het timmeren van de terrasmeubels etc. Plan Boppeslach heeft een grote verbindende factor voor de Mienskip. 12
De volgende fondsen worden/zijn aangeschreven voor een financiële bijdrage • Oranjefonds • Jantje Beton • Het Oldburger Weeshuis • Stichting Het Nieuwe Stads Weeshuis • Stichting Doen • IONA stichting • Prins Bernard Cultuurfonds • Rabobank • Leeuwarden ondernemersfonds • ING • Dorpenfonds • VSB Fonds • Mienskipfonds Gemeente Leeuwarden • P.W Jansen’s Friesche Stichting • Gravin vn Bijlandt Stichting • Doarpsmienskip Mantgum • Waddenfonds • Triodosbank • Stichting nationale postcodeloterij • Buurtfonds • Gehandicaptenfonds • Kansfonds • Ottema Kingma Stichting • Stichting Anthony Gasthuis • Stichting Herbert Duintjer Fonds • Sportakkoord Leeuwarden 13
Bijlage 1 ----Huidige wandelroute Wandelroute in plan Boppeslach 14
Bijlage 2 Rolstoelvriendelijk wandelpad Kabelbaan 25 m Picknicktafels Kano - Sup - Opstapsteiger Vissteiger Beeld Hein Mader Beweegtuin Natuurspeeltuin Waterpomp 15
1 Online Touch