KUNSTMEST 4. ENERGIECONSUMPTIE (GJ PER TON PRODUCT) IN AMMONIUMFABRIEKEN WERELDWIJD (REGIONALE GEMIDDELDEN 2011) product stewardship fertilizers 40.5 34.7 35.7 42.2 FOSFAAT KUNSTMEST Europa VS Egypte Saudi-Arabië Noord-Afrika Oekraïne Rusland China 36.4 35.3 35.9 57.0 De belangrijkste grondstof voor fosfaatmeststoffen is fosfaaterts. Dit wordt op enkele plekken in de wereld gewonnen, waaronder in Marokko, Rusland en China. Het geconcentreerde fosfaaterts wordt door een reactie met zwavelzuur omgezet in fosforzuur. Fosforzuur dient als basis voor geconcentreerde fosfaatmeststoffen Uitgangsmateriaal Figuur 4: Europese productiemethoden van ammoniak zijn energiezuinig (Bron: Fertilizers EU5) Ammoniak is de basis voor alle stikstof gebaseerde meststoffen zoals KAS, ureum en NPK’s. De Nederlandse productieinstallaties van N-meststoffen (op basis van ammoniak) behoren tot de meest efficiënte van de wereld (figuur 4). Het gebruik van Nederlandse stikstofmeststof is daarom minder belastend voor het klimaat dan het gebruik van meststoffen die elders zijn geproduceerd. Bij de productie van sommige soorten stikstofkunstmest uit ammoniak, komt het broeikasgas lachgas (N2O) vrij. In het overzicht van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van de lachgasemissie in Nederland (figuur 5) is duidelijk te zien dat de hoeveelheid lachgasemissies na 2007 fors is gedaald. Dit is het gevolg van forse investeringen door de Nederlandse producenten van stikstofkunstmest in het afvangen van lachgas. De lachgasemissie is dankzij deze investeringen met meer dan 5 megaton CO2-equivalenten gedaald. De sector heeft in de achterliggende 100 jaar het Haber-Bosch procedé energetisch driemaal efficiënter gemaakt, maar loopt nu tegen het theoretisch maximaal haalbare energierendement aan. Een verdere substantiële verlaging van emissies van broeikasgassen - in dit geval CO2 - bij de productie van stikstofkunstmest vraagt een compleet ander proces of een duurzame gasvoorziening. Verlies Energie Industriële processen en gebruik product Landbouw In Sluiskil levert één van de leden van Meststoffen Nederland warm koelwater om 150 ha glastuinbouw te verwarmen. Ook wordt daarbij CO2 geleverd om de groei van planten te bevorderen. Figuur 5: N2O-emissies in Nederland: trend per sector, 1990–20176 mono- en di-ammoniumfosfaat en Triple Super Fosfaat (TSP). Fosfaaterts en zwavelzuur is ook de basis voor de minder geconcentreerde Single Super Fosfaat (SSP) (figuur 6). Vooral de processen van TSP en SSP zijn uitermate geschikt voor recycling van secundaire fosfaten. 15 Meststoffen Mono superfosfaat (SSP) Fosfaaterts Fosfaat concentraat zwavelzuur Fosforzuur ammonium Tri superfosfaat (TSP) Mono- en diammonium fosfaat (MAP/DAP) Figuur 6: Vormingsproces van fosfaatmeststoffen GEBRUIK VAN KUNSTMEST Naast producenten die investeerden in duurzame productie van kunstmest, hebben gebruikers de afgelopen 10 jaar ook een grote verandering doorgevoerd in de toepassing ervan. Door betere bemestingstechnieken, adviezen en regulering is de hoeveelheid toegepaste kunstmest in Nederland gehalveerd sinds 1996 (figuur 7). Figuur 8 laat zien dat de in Nederland toegepaste hoeveelheid stikstof uit organische mest ongeveer twee keer zo groot is als uit minerale meststoffen. Van de toegepaste hoeveelheid fosfaat komt slechts 6,5% van minerale meststoffen. Ongeveer één derde van de stikstof in de kringloop gaat verloren naar de omgeving. Bij fosfaat zijn de verliezen veel kleiner (5%). Overigens heeft het merendeel van de nutriënten in organische stromen oorspronkelijk ook een minerale Figuur 7: Ontwikkeling gebruik van Minerale meststoffen (Bron: Meststoffen NL7) herkomst. Een voorbeeld hiervan is soja dat elders ter wereld is geteeld met behulp van minerale meststoffen. Sojaschroot wordt als veevoer gebruikt en leidt uiteindelijk tot organische mest. Statistiek Meststoffen Nederland 1996 - 2017 5. www.fertilizerseurope.com ‘Infinite Product Stewardship’ 2016 | 6. P.G. Ruyssenaars, P.W.H.G. Coenen, P.J. Zijlema, E.J.M.M. Arets, K. Baas, R. Dröge, G. Geilenkirchen, M. ’t Hoen, E. Honig, B. van Huet, E.P. van Huis, W.W.R. Koch, L.L. Lagerwerf, R.A. te Molder, J.A. Montfoort, C.J. Peek, J. Vonk, M.C. van Zanten, Greenhouse gas emissions in the Netherlands 1990–2017 National Inventory Report 2019, RIVM-2019-0020 | 7. www.meststoffennederland.nl
10 Online Touch Home