NABESCHOUWING Groene Gezonde Ziekenhuizen is een onderzoeksproject dat niet alleen uniek is voor Nederland, maar ook in internationaal opzicht. Onderzoek naar de relatie tussen natuur en gezondheid heeft de afgelopen twee decennia een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Het meeste onderzoek in zowel binnen- als buitenland is echter gericht op preventieve effecten van groen in de leefomgeving, terwijl juist ook bij mensen die kampen met ziekte en aandoeningen veel effect te behalen is. De ziekenhuisomgeving vormt hierbij een speciale locatie. Toepassing van groen in deze omgeving ondersteunt niet alleen het helend vermogen van patiënten, maar kan ook de werkstress van het personeel verminderen en stelt bezoekers en andere gebruikers in staat om even aan de ziekenhuissfeer te ontsnappen. WEINIG KLINISCH ONDERZOEK Toch is er maar weinig klinisch onderzoek naar gezondheidsbaten van groen. De ambitie van de partners van het programma Groene Gezonde Ziekenhuizen was om hier verandering in te brengen, door het uitvoeren van studies die voldoen aan algemene criteria voor goed medisch onderzoek, zoals gerandomiseerde gecontroleerde trials. In de praktijk bleek deze ambitie, zoals ook beschreven in deze inspiratiegids, minder makkelijk te realiseren dan gedacht. Alhoewel het oorspronkelijke onderzoeksplan grotendeels is gerealiseerd, was er bij bijna elke studie sprake van onvoorziene omstandigheden die leidden tot vertraging of wijzigingen in de onderzoeksopzet. Dit had voor een groot deel te maken met algemene factoren waarmee ziekenhuizen in Nederland te maken hebben, zoals een gebrek aan personeel en een groot ziekteverzuim en snel verslechterende patiënten populaties. ONBEKENDHEID MET GROENE INTERVENTIES Daarnaast speelde ook een rol dat ziekenhuizen nog niet zo bekend zijn met groene interventies. Anders dan bij bijvoorbeeld medicijnenonderzoek, hebben ziekenhuizen nog geen standaardprocedures voor het ondersteunen van onderzoek naar groen en gezondheid. Medisch personeel ziet groen vaak vooral als een decoratief element dat de patiënt tevredenheid kan vergroten. De gedachte dat groen ook kan worden ingezet ter ondersteuning van de behandeling van patiënten wordt nog niet breed erkend door artsen en verpleegkundigen, zoals onder meer blijkt uit het verhaal van de oncoloog die het initiatief nam voor de chemotuin bij Tergooi. In het algemeen laten de ervaringen in het Groene Gezonde Ziekenhuizen programma zien dat er bij het introduceren van groene interventies veel aandacht moet worden gegeven aan veiligheidsaspecten, comfort, en het minimaliseren van risico’s. Ook is duidelijk geworden dat gerandomiseerd onderzoek naar groene interventies lastig is te realiseren omdat het personeel patiënten die in de controlegroep terechtkomen niet graag wil teleurstellen. Daarnaast blijkt dat alleen ondersteuning van de directie ontoereikend is voor het uitvoeren van onderzoek, ook op de werkvloer moet er voldoende draagvlak en enthousiasme zijn. HANDVATTEN VOOR TOEKOMSTIG ONDERZOEK Al met al is in het onderzoeksprogramma veel kennis opgedaan over de implementatie van groene interventies in en rond ziekenhuizen en het uitvoeren van onderzoek naar deze interventies. Onderzoekers met een niet-klinische achtergrond en groene ondernemers hebben een kijkje achter de schermen van een ziekenhuis kunnen nemen, en daarbij veel geleerd over hoe je groene interventies beter kunt laten aansluiten bij de dagelijkse ziekenhuispraktijk. Tegelijkertijd hebben ziekenhuizen ook kunnen kennismaken met de mogelijkheden van groen, en zelf kunnen zien en ervaren wat groen met mensen kan doen. De kloof tussen de ‘groene en witte wereld’ is hiermee een stukje kleiner geworden. Het onderzoeksprogramma Groene Gezonde Ziekenhuizen bied veel handvatten voor toekomstig klinisch onderzoek naar groen en gezondheid. Het laat ook zien dat zulk onderzoek belangrijk en nodig is, gezien de grote potentie van groene interventies ter ondersteuning van en in aanvulling op het standaard zorgaanbod van ziekenhuizen. 36
37 Online Touch Home