6 ‘Schijnzelfstandigheid is nog steeds moeilijk te bestrijden’ Staatssecretaris Wiebes van Financiën schortte eind 2016 de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties op, de opvolger van de VAR-verklaring. Zzp’ers zouden massaal opdrachten zijn misgelopen. Maar zeker zo belangrijk is de onduidelijkheid over de vraag wanneer sprake is van een arbeidsverhouding. Door: Hans Pieters Een kritisch rapport van de Commissie beoordeling modelovereenkomsten Wet DBA onder leiding van hoogleraar Arbeidsrecht prof. mr. Gerrard Boot, de ‘Commissie Boot’, gaf de doorslag om de Wet DBA uit te stellen tot 1 januari 2018. Tot die tijd krijgen zzp’ers en opdrachtgevers geen boete of naheffing, tenzij de opdrachtgever ‘opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan’. Het rapport en uitstel vormen een goede aanleiding om de naamgever van de commissie, Gerrard Boot, te interviewen. Risico Onder de VAR-winst uit onderneming lag het risico bij de zzp’er. Dat risico beperkte zich tot het mislopen van de ondernemersfaciliteiten. “Gek genoeg klagen de zzp-organisaties dáár niet over. Maar precies hetzelfde risico, maar dan gedeeld met de opdrachtgever, wordt wel als nadeel van het nieuwe systeem gezien. Dat is vreemd,” vindt Boot. ‘Opeens is er behoefte aan een extreme mate van zekerheid’ Een tweede punt van kritiek is dat de opdrachtgevers de modelovereenkomst te ingewikkeld vinden. “Terwijl VNONCW mede aan de wieg van de Wet DBA stond.” Boot vindt de ophef overdreven. “Per bedrijf kun je het af met een paar maatwerkovereenkomsten, afgestemd op de functie. Hiervóór moest je bij al die mensen gaan controleren of ze hun VARwuo hadden. Opeens is er behoefte aan een extreme mate van NOAB zekerheid.” Opdrachtgevers hadden in veel gevallen ook de algemene modellen van de Belastingdienst kunnen gebruiken, is zijn visie. “In de brancheovereenkomsten stond vaak weinig spectaculairs. In de zorg was bijvoorbeeld de enige relevante toevoeging dat je bij een klachtenregeling moet zijn aangesloten.” Caissières Opdrachtgevers en zzp’ers konden niet goed uit de voeten met de nieuwe wet. Het meldpunt DBA ontving ongeveer 1.800 reacties. In de voortgangsrapportage constateert de Commissie dat de modelovereenkomsten duidelijkheid bieden voor opdrachtgevers, maar dat in sommige sectoren sprake was van een grijs gebied, met onzekerheid tot gevolg. “In de meeste gevallen bieden de modelovereenkomsten wél zekerheid,” benadrukt Boot. Bovendien, zo stelt hij, was één van de doelstellingen schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Een belangrijk moment voor Boot bij de beoordeling van de Wet DBA, was informatie van de Belastingdienst dat er een modelovereenkomst voor caissières ter goedkeuring was voorgelegd. “Het was niet eens zo makkelijk voor de Belastingdienst om de voorgelegde modelovereenkomst af te wijzen.” Het markeert voor hem waar de grens wordt overschreden. “Als je de caissières gaat ver-zzp-en, kun je bijna alles ver-zzpen. Dan schaf je het hele sociale stelsel af. Dát was het moment dat ik dacht ‘je kunt het niet helemaal aan de markt overlaten’. Je kunt niet in redelijk menen dat een caissière een ondernemer is.” Hij somt op: “Een caissière heeft geen enkele vrijheid. Ze zit letterlijk op één vierkante meter en heeft nul ruimte om een eigen invulling aan haar werk te geven.” Bovendien is het maatschappelijk onwenselijk. “Het gaat om gewone arbeid, die normaliter op basis van een arbeidsovereenkomst wordt Activa | Nummer 1 - 2017
7 Online Touch Home