Psychiater Witte Hoogendijk: ‘ Burn-outs en andere modernetijdsziektes ontstaan door evolutionaire mismatches in tijden van transformatie’ Onze samenleving transformeert steeds sneller. Een deel van de mensen kan hier goed mee omgaan of profiteert er zelfs van, maar er is ook een groep die hier minder goed op reageert: de mensen die stressgevoelig zijn. Dat kan op den duur allerlei problemen veroorzaken. Volgens psychiater Witte Hoogendijk is dat niet verwonderlijk: “We gaan steeds meer naar een wereld toe waarin onze menselijke vermogens niet meer matchen bij de eisen die er aan ons gesteld worden.” Tekst: Lisa Petersen, foto’s: MariAnne Overdijk Om te kunnen begrijpen waar de psychische en lichamelijke problemen van deze tijd vandaan komen, moeten we volgens Witte, coauteur van de boeken Leef als een beest en Van big bang tot burn-out, ver terug de geschiedenis in. Jager-verzamelaarsschap Zo’n 10.000 jaar geleden stopten we met hetgeen waar we volgens Witte als mensheid voor gemaakt waren: het jager-verzamelaarsschap. De agrarische revolutie brak aan en we gingen voor het eerst samenwonen in groepen die groter waren dan onze hersenen konden bevatten. “Onze hersenen zijn gemaakt voor de omgang met ongeveer 150 mensen. Dan weet je nog wie je kunt vertrouwen, met wie je goed kunt jagen, enzovoort. Boven de 150 gaat het voor sommigen het vermogen te boven. Dat was onze eerste evolutionaire mismatch.” Evolutionaire mismatch Een evolutionaire mismatch ontstaat als eigenschappen, die eerder nog voordelig of neutraal waren voor mensen of dieren, door bepaalde veranderingen van de omstandigheden of omgeving geen nut meer hebben en negatief kunnen uitwerken. Volgens Witte kunnen onze hersenen zich wel evolutionair aanpassen aan een nieuwe leefomgeving, maar heeft dat heel veel tijd nodig: zo’n 100 miljoen jaar. “De agrarische revolutie heeft 10.000 jaar geleden plaatsgevonden. Als we dat in verhouding plaatsen en 100 miljoen jaar 24 uur zou zijn, dan zouden die 10.000 jaar die wij de tijd hebben gekregen om ons aan te passen aan alle veranderingen
5 Online Touch Home