Grote aantallen Joanne de Hullu legt uit dat voor het aantonen van de veiligheid grote aantallen nodig zijn. Dat was in 2015 niet haalbaar. “Maar we hebben destijds vanuit het Radboudumc de TUBA-studie opgezet waarmee we eerst maar eens wilden aantonen dat je met het eerst verwijderen van alleen de eileiders en het pas vijf jaar later verwijderen van de eierstokken een winst in de kwaliteit van leven kon boeken. In dat TUBA-onderzoek, dat door KWF mogelijk werd gemaakt, hebben we binnen Nederland 577 patiënten kunnen betrekken. Zij kregen de keuze om alles ineens te laten verwijderen óf voor de aanpak te kiezen waarbij de eileiders verwijderd werden en pas later de eierstokken. De keuze werd niet door loting bepaald zoals in een gerandomiseerde studie, want eerder hadden patiënten in groepsgesprekken aangegeven dat ze zelf een keuze wilden maken. Dus de patiënt kiest de behandeling die het beste bij haar past.” De onderzoekers zagen dat de kwaliteit van leven duidelijk toenemen bij de 70% vrouwen die kozen voor het vijf jaar uitstellen van de eierstokverwijdering. De onderzoekers volgen deze vrouwen nog steeds en elke twee jaar wordt een vragenlijst verstuurd. Daarbij ontdekken ze dat de verschillen in de loop der jaren wél kleiner worden. Volgende stap Joanne de Hullu was verheugd dat de aanpak inderdaad een verbeterde kwaliteit van leven oplevert, maar begreep als geen ander dat nu ook een volgende stap gemaakt moest worden: aantonen dat de tweestaps-aanpak oncologisch net zo veilig is. “In 2016 was in Houston in de VS de WISP-studie begonnen die vergelijkbaar was met de Nederlandse TUBA-studie. Ook daar mochten de vrouwen zelf kiezen welke behandeling ze wensten. We wilden de krachten graag bundelen en hebben daarom contact gezocht en samen geconcludeerd dat we gezamenlijk internationaal de veiligheid van de aanpak moesten gaan onderzoeken. Dat is de TUBA-WISP II studie geworden. Wij konden onze 577 patiënten daarin meenemen. In Houston kon dat niet, omdat men daar andere criteria had gehanteerd voor inclusie. In totaal hebben we 3000 patiënten nodig om uitspraken te kunnen doen over de veiligheid van de nieuwe aanpak.” De hele wereld Door de publiciteit die De Hullu en collega’s kregen voor het onderzoek, melden steeds meer gynaecologisch oncologische centra zich om deel te nemen aan de TUBA-WISP II studie. De behoefte blijkt wereldwijd enorm. KWF steunt ook dit onderzoek voor de komende 15 jaar en steeds meer landen sluiten aan. Het gaat inmiddels om 54 centra uit de hele wereld: uit Nederland, maar ook uit Australië, Brazilië, Uruguay, Spanje, Italië, Noorwegen… “We zien dat iedereen supergemotiveerd is voor de studie. De KWF-subsidie gebruiken wij om de infrastructuur neer te zetten, maar deze centra doen het allemaal op eigen kracht en vaak met eigen middelen. Het is heel intensief al met al,” vertelt De Hullu. “Niet alleen de medisch ethische kwesties in alle landen, maar ook de juridische contracten met alle ziekenhuizen. Gelukkig hebben we hierin momenteel veel steun en hulp van de afdeling Valorisatie. Maar het is belangrijk om iedereen aan boord te krijgen, want zo halen we de 3000 patiënten die we nodig hebben voor betrouwbare uitspraken.” Multidisciplinair Het onderzoek is zeer multidisciplinair. Niet alleen gynaecologen maar ook klinisch genetici, statistici en pathologen zijn betrokken. “De pathologen zijn essentieel, want de eileiders die we eruit halen worden uiteraard door hen onderzocht op kanker of voorstadia daarvan. Indien een voorstadium wordt gevonden, dan adviseren we om alsnog ook de eierstokken te verwijderen,” vertelt De Hullu. “Daarnaast is er al jaren een zeer waardevolle input van de patient advisory board (PAB) women’s cancer van het Radboudumc en de Stichting Erfelijke Kanker Nederland.” Wereldwijd zijn inmiddels 2200 van de 3000 patiënten geïncludeerd, wat resulteert in een enorme en snelgroeiende database. Joanne de Hullu verwacht binnen twee jaar alle patiënten te hebben geïncludeerd. Dat betekent overigens niet dat we ook al snel uitkomsten kunnen verwachten. “Elke patiënt heeft tien jaar followup nodig, dus de definitieve resultaten laten nog twaalf jaar op zich wachten helaas. Ik zie wel dat we tot nu toe niemand hebben die na het verwijderen van de eileiders, eierstokkanker heeft gekregen. Dat geeft geen garanties want we hebben een lange follow-up nodig, maar daardoor hebben we wél vertrouwen. We zijn hard aan het nadenken hoe we verder gaan, als alle 3000 vrouwen zijn geïncludeerd en we op de resultaten wachten. We streven naar een TUBA-WISP III studie met nieuwe vraagstellingen.” Aanvullend onderzoek Ondertussen gebruiken de onderzoekers TUBA-WISP II en het netwerk dat ontstaan is ook voor ander aanvullend onderzoek. Bijvoorbeeld naar de angstbeleving van patiënten, maar ook naar de invloed die het ‘gehad hebben van borstkanker’ heeft op de keuze die daarna gemaakt wordt. “Daarnaast onderzoeken we of we bij de zoektocht naar voorstadia van kanker in de eileiders, een heel bewerkelijk proces, gebruik kunnen maken van deep learning. Doordat we nu een internationaal netwerk hebben van specialisten op dit gebied, komen ook veel verschillen in beeld. In de VS wordt bijvoorbeeld bij de helft van de vrouwen ook de baarmoeder verwijderd, terwijl dit in Nederland uitzonderlijk is. Ook die onderwerpen bespreken en onderzoeken we nu binnen het netwerk.” De periode tussen het verwijderen van de eileiders en eierstokken kan, als de onderzoeken zijn afgerond, mogelijk verder verlengd worden. “Nu zijn we daar nog angstig voor, maar als het onderzoek aantoont dat dit veilig is, wordt een volgende stap wellicht zelfs, dat we de eierstokken laten zitten,” stelt De Hullu. Dit is echter nog toekomstmuziek… Check ook de zeer informatieve website www.tuba-wisp.nl 14 Radboud Report Oncologie
15 Online Touch Home