Onder de loep Sophie Horrevorts: “Het immuunsysteem valt in principe alles aan wat niet in het lichaam thuishoort. Kanker hoort daar in sommige gevallen ook bij, maar heeft mechanismen om onder de radar te blijven. We begrijpen steeds beter wanneer immuuncellen kanker wél herkennen. Vaak hebben ze daar echter een extra prikkel voor nodig. Dat is waar immunotherapie in beeld komt. Daarmee activeren we T-cellen om kanker aan te vallen. Maar die activatie kan ook leiden tot aanvallen op gezond weefsel, wat ontstekingen kan veroorzaken in bijvoorbeeld de darmen, de lever en ook reumatische ontstekingen.” Balanceren Iris van Ingen: “We zien patiënten met reumatische klachten zoals gewrichtsontstekingen, pijnlijke gewrichten en spierontstekingen bij immuuntherapie. Dat zijn ernstige klachten die de kwaliteit van leven flink aantasten. Op onze poli zoeken we daarom continu naar de juiste balans: we willen enerzijds de reumatische klachten zoveel mogelijk beperken, en anderzijds de immunotherapie niet te veel onderbreken. Vaak zetten we daarvoor een aanvullende behandeling in. Maar daarmee werken we elkaar soms ook tegen: vanuit reumatologisch oogpunt wil je het immuunsysteem immers juist remmen, terwijl je het vanuit oncologisch perspectief juist wilt stimuleren. Sommige reumamedicatie werkt gelukkig specifieker op de gewrichten en kan een uitkomst zijn bij patiënten met reumatische klachten als gevolg van immuuntherapie.” Zoektocht Wat beide artsen dus onderzoeken, is of er een middenweg mogelijk is. Bijvoorbeeld door te kijken of de gebruikelijke doseringen van Prednison bij reumatische klachten verlaagd kunnen worden of sneller gestart moet worden met gerichte reumamedicatie. Sophie Horrevorts: “We proberen de immuuncellen die gezond weefsel aanvallen af te remmen, zonder de werking van de immunotherapie volledig te onderdrukken.” Iris van Ingen: “Je kunt gewrichtsontstekingen eenvoudig behandelen met Prednison, maar dan loop je het risico, dat de immunotherapie aanzienlijk minder effectief wordt. We willen daarom gerichtere reumamedicatie gebruiken die het immuunsysteem minder breed onderdrukt dan Prednison.” Lokale injecties blijken ook goed toepasbaar: “Als iemand alleen last heeft van de knieën, kan ik daar lokaal behandelen,” aldus Van Ingen. Samen beslissen Op de immunotox-poli zoeken patiënt, reumatoloog en oncoloog dus samen naar die perfecte balans. Sophie Horrevorts: “Soms heerst bij patiënten de gedachte dat als je een levensbedreigende ziekte wilt bestrijden, je de reumaklachten maar voor lief moet nemen. Maar als je iemand ziet die door een gewrichtsen spierklachten nauwelijks nog kan lopen, ben je misschien wel een leven aan het verlengen dat nauwelijks nog kwaliteit heeft. Daarom overleggen we steeds met alle betrokkenen en leveren we maatwerk, waarbij de wens van de patiënt leidend is. Wij geven daarbij zo goed mogelijk advies.” Leren van de praktijk Het CWZ verwijst inmiddels patiënten door naar deze specifieke poli. Iris van Ingen: “We streven nog niet naar landelijke bekendheid, want we doen vooral ervaring op. Met andere ziekenhuizen delen we vooral op afstand onze kennis.” Sophie Horrevorts verzamelt ondertussen als onderzoeker patiëntdata, in de hoop nieuwe inzichten te krijgen die tot effectievere behandelingen leiden. “Dat is belangrijk, want immunotherapie wordt steeds vaker toegepast, ook bij mensen met een al aanwezige auto-immuunziekte. Zij werden vroeger vaak uitgesloten van studies. Samen met hen kijken we nu naar het risico op opvlamming, waar dat zich kan voordoen en wat de gevolgen zijn. Op basis daarvan nemen we samen een weloverwogen beslissing. Daarbij betrekken we ook het verwachte succes van de immunotherapie.” De immunotox-poli is uniek in Nederland en bestaat nu een jaar. Er worden hier wekelijks patiënten gezien. Radboud Report Oncologie 21
22 Online Touch Home