Bijlage bij Leef!-magazine nr. 104 | Lente 2020 | Luchtwegen Feiten en fabels Experts aan het woord Medicijnvoorziening in coronatijd Bijlage over ccorona en medicijnen In een Leef!-magazine met als thema luchtwegen kan het onderwerp corona nu niet ontbreken. Vandaar deze toevoeging aan Leef! om u te informeren over de raakvlakken met medicijnen en de apotheek. Raadpleeg ons online als het niet nodig is de apotheek te bezoeken. Direct Leef! 104 lezen? KLIK HIER >
Feiten & fabels • Corona en medicijnen Feiten Fabels & De afgelopen weken is er veel gezegd en geschreven over het coronavirus. Wat is waar over corona en medicijnen? FABEL • Ibuprofen mag niet bij een corona-infectie Het is niet bewezen dat ontstekingsremmende pijnstillers, zoals ibuprofen, een coronainfectie verergeren. Slikt u deze pijnstillers vanwege een andere aandoening, zoals reumatoïde artritis, en heeft u misschien corona? Stop hier dan niet mee zonder overleg met uw apotheker. FEIT • Rokers lopen meer risico op complicaties bij besmetting met het coronavirus Rookt u? Dan bent u kwetsbaarder voor het coronavirus. U raakt sneller besmet en hebt een grotere kans op complicaties. Misschien trekt dit feit u over de streep en gaat u proberen te stoppen met deze gewoonte?! FABEL • Inhalatiecorticosteroïden (luchtwegbeschermers) helpen tegen het coronavirus Inhalatiecorticosteroïden werken ontstekingsremmend in de luchtwegen en verminderen overgevoeligheidsverschijnselen. Ze helpen niet tegen corona. Gebruikt u inhalatiecorticosteroïden voor uw chronische longaandoening? Ga door met het gebruik hiervan tijdens een coronainfectie. Dit is het beste voor uw longen. Er is slechts weinig tot geen bewijs voor de bewering dat u door gebruik van vitamine C verkoudheid of griep voorkomt. Dat u met vitamine C een besmetting met het coronavirus kunt voorkomen is ook niet bewezen. Daarbij is niet bewezen dat u door vitamine C in te nemen van een virusinfectie geneest. FEIT • Paracetamol is eerste keus bij koorts en pijn Heeft u griepachtige verschijnselen en voelt u zich ziek of heeft u (keel)pijn? Dan kunt u een pijnstiller nemen om u wat comfortabeler te voelen. Paracetamol is het veiligst en daarom eerste keus. FABEL • Vitamine C is effectief tegen virussen
Experts aan het woord • Corona en medicijnen Experts aan het woord Prof. dr. Kees Kramers internist en hoogleraar medicatieveiligheid en dr. Ka Chun Cheung apotheker en manager van het Geneesmiddel Informatie Centrum beantwoorden uw vragen. Kees Kramers Radboudumc Ka Chun Cheung KNMP Wat is het verschil tussen een vaccin en een medicijn? Een vaccin beschermt tegen een infectieziekte en krijgen we om te voorkomen dat we ziek worden, een medicijn wordt pas gegeven wanneer iemand al ziek is. Hoe werkt een vaccin? Het werkzame deel van een vaccin bestaat uit delen van bacteriën of virussen, gif van een bacterie of levend verzwakt virus. Na injectie hiermee komt er een afweerreactie in het lichaam op gang waarbij het lichaam antistoffen produceert. Als het lichaam in de toekomst in aanraking komt met de echte ziektekiemen, weet het afweersysteem van het lichaam welke antistoffen nodig zijn om de ziektekiemen te bestrijden. Werken antibiotica tegen corona? Een antibioticum wordt toegepast als een patiënt onvoldoende weerstand heeft om een infectie zelf te bestrijden. Antibiotica werken alleen bij infecties met bacteriën, niet bij infecties met virussen. Corona wordt veroorzaakt door een virus. Antibiotica zijn daar dus niet werkzaam tegen. Bij ernstig zieke mensen worden wel in het ziekenhuis behandelmethodes met medicijnen geprobeerd. Ik heb gehoord dat medicijngebruikers met corona eerder overlijden. Moet ik stoppen met mijn medicijnen? Nee, stoppen met uw medicijnen kan het risico op overlijden vergroten. Specialisten uit de hele wereld roepen patiënten nadrukkelijk op om hun medicijnen in te blijven nemen. Zelfstandig stoppen is gevaarlijk voor de gezondheid. Bent u ongerust of heeft u vragen? Neem dan liefst per mail contact op met uw apotheker. Deze heeft indien nodig contact met uw specialist of huisarts. Samen zorgen we voor uw gezondheid. Ik ben longpatiënt. Loop ik meer risico om corona te krijgen? Nee, u loopt hetzelfde risico op besmetting als andere mensen. Wel bent u als longpatiënt kwetsbaarder. U kunt meer klachten en problemen krijgen. Uit onderzoek blijkt dat ook mensen met hart en vaatziekten, diabetes of ouderen meer problemen kunnen krijgen bij een besmetting.
Service Apotheek • Corona en medicijnen Wat mag u verwachten van uw eigen Service Apotheek? ✔ ✔ ✔ Goede medicijnvoorziening Wij staan voor u klaar voor de levering van uw medicijnen en de bijbehorende zorg. Kijk op de website van uw Service Apotheek. Hier staan onze (aangepaste) afhaal en bezorgmogelijkheden. Persoonlijke oplossing Bij vragen over uw medicijnen en het gebruik hiervan krijgt u van ons altijd een advies passend bij uw situatie. Samenwerken We werken nauw samen met uw huisarts, de wijkverpleging en andere betrokken zorgprofessionals. ✔ Hulp op afstand In deze tijd maken we optimaal gebruik van moderne technieken, zoals het aanvragen van uw medicijnen met de Service Apotheekapp en het geven van inhalatieinstructies via ons online begeleidingsprogramma SARA. ✔ Informatievoorziening Wij bieden betrouwbare informatie over gezondheid en medicijnen. Lees het laatste nieuws op de website van uw eigen apotheek, volg ons op social media en lees ons Leef!magazine. Wat kunt u zelf doen? Kom niet ziek naar de apotheek Vraag online en indien nodig telefonisch om advies. Ook herhalingen vraagt u online aan. In Leef!magazine 104 roepen we u in bepaalde situaties op om naar de apotheek te komen. Dit is in deze coronatijd niet verstandig. Bent u kwetsbaar? Stuur dan bij voorkeur een familielid, vriend of buur. Leg geen grote medicijnvoorraad aan Zo zorgen wij er samen voor dat voor zoveel mogelijk mensen hun medicijnen beschikbaar blijven. Maak gebruik van uw online dossier Heeft u deze nog niet? Maak deze eenvoudig aan via onze website. Op deze manier kunnen we u beter op afstand van dienst zijn. Uw dossier In 3 stappen: 1 Ga naar onze website 2 Kies voor inloggen in mijn dossier 3 Registreer met DigID Download de Service Apotheek-app Met uw dossier en de app heeft u de informatie over uw medicijnen altijd bij de hand. Uw Service Apotheek staat ook in moeilijke tijden voor u klaar. Samen kijken we naar een oplossing die bij u past. Beeld: Shutterstock
Gratis magazine van uw Service Apotheek Nr. 104 | Lente 2020 | Luchtwegen Longziekten Uitgelicht Feiten & Fabels Over roken Interview Hein Vergeere “ Hoe fi tter je bent, hoe beter de conditie van je longen is.” Volg Service Apotheek op Facebook
- Advertorial - “ Maak incontinentie bespreekbaar met uw apotheker” Anne-Marie Nijpels | apotheker Service Apotheek Nijpels Apotheker Anne-Marie Nijpels moedigt het bespreken van urineverlies in de apotheek aan. “Met alle kennis, producten en een discrete spreekkamer in huis zijn we er op ingericht om onze klanten goed te adviseren. Urineverlies is een veelvoorkomend probleem, maar met de juiste producten hoeft dit geen belemmering te zijn voor het dagelijks leven. “Schaamte speelt vaak een rol. Onterecht, want veel mensen hebben last van incontinentie. Soms heeft het te maken met de medicijnen die iemand slikt, een operatie, een bevalling, of het komt door ouderdom. Wat de oorzaak ook is, vervelend is het wel. We zien veel mensen die het proberen te verhelpen met maandverband, maar dat product is er niet voor bedoeld en werkt dus ook niet naar behoren. Mensen blijven dan thuis zitten, terwijl dat niet hoeft! Ons advies? Maak incontinentie bespreekbaar met uw apotheker. Het is fijn om dit met iemand te bespreken die u kent én die op de hoogte is van uw (medische) achtergrond. Wij adviseren u graag over het juiste product, in onze spreekkamer of telefonisch. Hoe actief en mobiel bent u? Hoe vaak verliest u urine en hoeveel is dit? Allemaal zaken die meespelen bij de keuze van het juiste product. Daarom werken we graag met Attends, ze bieden goede kwaliteit en voor iedere situatie een oplossing. Van inleggers tot broekjes. Vaak krijgt u de producten vergoed van uw zorgverzekeraar. Ook dat zoeken we voor u uit. En we bezorgen ze gewoon bij u thuis als u dat wenst.” Attends: wegnemen van zorgen Ongewenste geurtjes, lekkage, een aangetaste huid en een verband dat zichtbaar is. Dat zijn vaak de zorgen die iemand heeft bij het gebruik van continentiematerialen. Productmanager Joris Logtens licht toe hoe deze uitgangspunten vorm krijgen in het Attendsassortiment. “Onze producten bevatten absorberende korrels die zijn bewerkt met groene thee om geurtjes op een natuurlijke wijze te neutraliseren. En we gebruiken twee typen materialen die zorgen voor het opnemen en vasthouden van vocht. Wat ik graag benoem? De curly fibers! Dit zijn unieke spiraalvormige vezels die zorgen voor een VAN HEEK MEDICAL Onderdeel van Mosadex Groep lage pHwaarde. Hierdoor tast de urine uw huid minder snel aan. Voor comfort maken we de producten zo dun mogelijk. En maakt u zich geen zorgen om de zichtbaarheid. De vorm van onze producten is aflopend zodat contouren niet zichtbaar zijn in een strakke broek!’’ Joris Logtens | Productmanager continentiezorg Van Heek Medical | Attends Macroweg 10 | 5804 CL Venray T +31 88 220 88 22 | F +31 88 220 88 88 | E info@vanheek.com | www.vanheek.com
Voorwoord • Karen Oude Luttikhuis Hulp bij luchtwegklachten. Wat een opluchting! Aandoeningen van de luchtwegen zijn ontzettend vervelend. Ze kunnen zorgen voor kortademigheid en benauwdheid, bijvoorbeeld bij mensen met astma en/of COPD. Met de juiste medicijnen, het juiste inhalatieapparaat én de juiste ondersteuning zijn klachten te verhelpen of te verlichten. Een hele opgave Elke dag komt er in de apotheek wel iemand voor het eerst een inhalatiemedicijn ophalen. Het juiste gebruik ervan is een hele opgave! Hoe we iemand daarbij ondersteunen? We nemen diegene even apart in de spreekkamer om alles goed door te spreken en voor te doen. Want hoe gebruik je de inhalator op de juiste manier? En hoe maak je zo’n hulpmiddel eigenlijk schoon? Is het voorgeschreven middel het meest geschikt? Ook dat bekijken wij. En wil diegene alle informatie thuis toch nog even nalezen of opzoeken? Daarvoor is er de Service Apotheekapp. Ook bieden wij online begeleiding genaamd SARA, speciaal voor mensen met astma en/of COPD. De patiënt krijgt dan toegang tot informatie en via de online assistent krijgt hij of zij (persoonlijk) advies. “Heeft u vragen over uw luchtwegaandoening of inhalatiemedicijn? Loop gerust binnen bij uw Service Apotheek” Karen Oude Luttikhuis, apotheker bij Goorse Service Apotheek Hooikoortsklachten Het is lente en alles komt in bloei. Een mooie periode, maar voor sommige mensen ook wel vervelend, vanwege hooikoortsklachten. Ook hiervoor kunt u bij ons terecht. Zelf heb ik bijna mijn hele leven last van hooikoorts gehad; ik weet dus goed hoe vervelend de klachten kunnen zijn. De laatste jaren ben ik gelukkig klachtenvrij. Het voorjaar is voor mij nu een periode om lekker naar buiten te gaan. Welke plannen heeft u voor het voorjaar? Andere woorden voor inhalator: Puffer, verstuiver, inhalatieapparaat, device en inhaler. 3
Bent u ouder dan 60 jaar of heeft u een verminderde afweer? Dan is er een aanbeveling voor pneumokokkenvaccinatie.1,2 Pneumokok: een bacterie die onder andere bij 60-plussers en mensen met een verminderde afweer kan leiden tot longontsteking, bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking.1 Weten of pneumokokkenvaccinatie voor u wordt aanbevolen? Check het op prikwijzer.nl MSD B.V. | Postbus 581 | 2003 PC Haarlem | www.msd.nl | 023-5153153 | info@msd.nl 4 1. Gezondheidsraad. Vaccinatie van ouderen tegen pneumokokken. Den Haag: Gezondheidsraad, 2018; publicatienr. 2018/05. 2. LCI. Pneumokokkenvaccinatie voor ouderen. 2019. NL-PNX-00031 Okt. 2019
Inhoud • Leef! 104 Inhoud 3 Voorwoord Door Karen Oude Luttikhuis 6 Interview Met Hein Vergeer 9 Thema Hoe werken de longen? 10 Interview Met Hans in 't Veen 14 Feiten & fabels Over roken 22 Thema Longziekten 24 Op bezoek In gesprek met Jawad Karimi en Esmiralda Talea 27 Puzzel Puzzel mee en win! 28 Als u het ons vraagt Ons antwoord op de door u gestelde vragen 32 Leestips Doe mee! 34 Bloemetje Apotheek in het zonnetje 35 Dat slikt u toch niet? Mijn medicatiegesprek 10 Lees Leef! ook online via serviceapotheek.nl/sa-leef-magazine 28 10 32 24 Kortingsbonnen vindt u in het midden van het magazine. Shop deze korting ook in de webshop van uw Service Apotheek: shop.serviceapotheek.nl. 5 6 9
“Hoe fi tter je bent, hoe beter de conditie van je longen is."
Interview • Hein Vergeer Beweeg en blijf fi t! Oud-schaatser Hein Vergeer behoort tot de beste Nederlandse schaatsers aller tijden. Bij het allround schaatsen werd hij vijfmaal Nederlands Kampioen, tweemaal Europees Kampioen en tweemaal Wereldkampioen. Vanwege een blessure ging het bergafwaarts en in 1988 moest hij noodgedwongen zijn schaatsloopbaan beëindigen. Inmiddels heeft hij een carrière in de sportsales en marketing. Zijn belangrijkste drijfveer? Mensen begeleiden om fi t en gezond te worden én te blijven. "Hoe ik terugkijk op mijn schaatscarrière? Met ongelofelijk veel plezier! Het was een ontzettend leerzame tijd. Als topsporter krijg je niet alleen te maken met overwinningen, maar ook met tegenslagen. Dat heeft mij wel geleerd om te relativeren. Optimaal presteren Wat mij een goede schaatser maakte? Ik had een goede techniek én op de momenten dat ik optimaal moest presteren was ik op mijn best! De zuurstofopname door de longen speelt bij topsport een grote rol. Ik heb een kleine longinhoud, maar met die longen kan ik ontzettend veel zuurstof opnemen. En hoe meer zuurstof in je bloed, hoe meer zuurstof er in je spieren terechtkomt. Zuurstof is de brandstof voor meer spierkracht en uithoudingsvermogen. Je spieren hebben zuurstof nodig om energie aan te maken. Het helpt je om optimaal te presteren. Blijf in beweging De opname van zuurstof door de longen is voor iedereen belangrijk. Hoe fitter je bent, hoe beter je longen werken. Zorg er dan ook voor dat je in beweging blijft. Tegenwoordig bewegen veel mensen te weinig. Ze stappen ’s ochtends in de auto, doen zittend werk en gaan ’s avonds thuis ook weer zitten. Dan gaat de conditie snel achteruit. Ik adviseer mensen juist om meer te gaan bewegen: ga lekker wandelen of neem de fiets. Zo blijf je lekker fit. Een uurtje sporten Bij topsport gaat het erom dat je zo goed mogelijk wordt. Na mijn sportcarrière richtte ik me volop op mijn werk en minder op mijn eigen lijf. Rond mijn veertigste ben ik weer bewust gaan sporten, maar dan met als doel om fit te blijven en zo gezond mogelijk oud te worden. Ik sport nu drie keer in de week en ik loop hard. Sporten hoeft ook niet langer dan een uur per keer, dat is voor mij genoeg. Ook let ik goed op wat ik eet. En eet ik even niet zo gezond? Dan let ik de dagen daarna extra op. De Afvallers XXL Het positieve effect van een gezonde leefstijl is bewezen. Dat zie ik ook terug in de praktijk. Als coach was ik bijvoorbeeld betrokken bij het televisieprogramma ‘De Afvallers XXL’. Daar begeleidde ik gezinnen met zwaar overgewicht 7
Interview • Hein Vergeer en diabetes type 2 (suikerziekte), die iedere dag insuline moesten gebruiken. Na zes maanden intensieve begeleiding gebruikte niemand meer insuline. Dat is toch fantastisch?! Ik vond het geweldig om mensen hierbij te begeleiden. Tijdens het programma werd ik mij ervan bewust dat het niet voor iedereen vanzelfsprekend is om gezond te leven. Zo had ik een gezin met twee kinderen onder mijn hoede, waar het heel normaal was om als ze ’s avonds zin in ijs hadden, even naar het benzinestation te rijden en een liter ijs per persoon te kopen. En dat aten ze diezelfde avond nog op! De enige groente in huis was een blikje doperwten. Dan is goede begeleiding over gezonde voeding cruciaal. Aandacht op scholen Het is belangrijk dat scholen voldoende aandacht schenken aan gezonde voeding en beweging, want als ouders het niet goed weten, dan kunnen ze dat ook niet aan hun kinderen doorgeven. Er is in Nederland gelukkig steeds meer aandacht voor gezonde voeding, maar er moet nog veel gebeuren. We kunnen een voorbeeld nemen aan landen zoals Frankrijk, waar alle kinderen in de middag op school een gezonde warme maaltijd krijgen. “Fit blijven en zo gezond mogelijk oud worden.” Gezonde keuzes maken Het is best lastig om in de supermarkt te beoordelen wat gezond is en wat niet. Je wordt ook snel misleid. Vaak staat er op een product zoiets als: ‘Nu met 30% minder suiker!’ Vraag je dan eens af hoeveel suiker er daarvoor inzat, want het kan best dat dat product nog steeds boordevol suiker zit. Volgend jaar wordt in de Nederlandse supermarkten de NutriScore ingevoerd. Dit is een voedselkeuzelogo dat mensen gaat helpen bij het kiezen van gezonde voeding. Op veel verschillende manieren probeer ik mensen te ondersteunen om fit en gezond te blijven. Zo ben ik ambassadeur van Just2BFit, een bedrijf dat natuurlijke voedingssupplementen maakt die mensen bij hun gezondheid kunnen ondersteunen. Ook motiveer ik leerlingen uit het voortgezet onderwijs en hun ouders om gezond te leven. En ik probeer natuurlijk het goede voorbeeld te geven. Ik eet zo min mogelijk suiker en zout, want dat zit ongemerkt al in heel veel producten. Elke dag eet ik verse groente en fruit, en ik sport dus een paar keer per week om fit te blijven. Af en toe waag ik me zelfs nog weleens op het ijs en denk ik terug aan vroegere tijden!" We geven 5 x 2 tickets weg (t.w.v. € 79.95 per stuk) voor de Vitaliteitscheck* door Hein Vergeer In samenwerking met Just2BFit Kans maken op de vitaliteitscheck met Hein Vergeer? Mail dan voor maandag 1 juni naar leef@serviceapotheek.nl met als onderwerp Vitaliteitscheck of schrijf naar Leef! postbus 151, 5201 AD ’sHertogenbosch, onder vermelding van ‘Vitaliteitscheck’. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars ontvangen na sluitingsdatum persoonlijk bericht. Wat houdt de vitaliteitscheck in? U krijgt een persoonlijke meting die inzicht geeft in uw weerstand (antioxidanten) belangrijke voedingsstoffen en de gezondheid van uw lichaam. Na de meting krijgt u een vitaliteitsrapport met de resultaten en een persoonlijk advies. Er wordt een gezonde lunch geserveerd en bij vertrek ontvangt u een vitaliteitspakket. * Let op! De vitaliteitscheck vindt plaats op zaterdag 4 juli 2020 in Alphen a/d Rijn. 8 win actie
Thema • De longen Hoe werken de longen? Elke cel in ons lichaam heeft zuurstof nodig om te kunnen functioneren. We ademen zuurstof in met onze longen. Zonder longen kunnen we niet leven. Luchtpijp De lucht die we inademen, komt via onze mond of neus in de luchtpijp. Bronchiën Bronchiolen Binnen in de longen vertakken de bronchiën steeds verder. De vertakkingen zijn de bronchiolen die zich ook weer vertakken in steeds dunnere bronchiolen. Longblaasjes Aan de uiteinden van de kleinste bronchiolen zitten de longblaasjes. De longblaasjes geven de ingeademde zuurstof af aan het bloed. De luchtpijp splitst zich in twee takken, die we bronchiën noemen. Transport door bloed Het bloed brengt zuurstof naar alle plaatsen in het lichaam en haalt de afvalstof koolstofdioxide uit het lichaam op. Wist u dit? • We ademen ongeveer 20.000 keer per dag in en uit. • Na ongeveer 7 seconden is de zuurstof uit de lucht al bij alle uithoeken van uw lichaam. • Een topsporter kan wel 6 liter lucht verwerken per keer, iemand met slechte conditie slechts 2,5 liter. 9
Interview • Hans in 't Veen Benauwdheid voorkomen Astma en COPD zijn de meest voorkomende longziekten. Ze leiden tot kortademigheid en benauwdheid. Longarts Hans in ’t Veen van het Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam vertelt over het belang van een goede behandeling. Medicijnen "Bij astma en COPD kunnen klachten sluimerend aanwezig zijn. Er kan ook een longaanval optreden. Dan verergeren de klachten zoals hoesten of benauwdheid plotseling. Een longarts of huisarts kan de juiste behandeling bepalen om longaanvallen of erger zoveel mogelijk te voorkomen. Astma en COPD worden over het algemeen met inhalatiemedicatie behandeld. Er zijn twee soorten medicijnen: medicijnen om de luchtwegen open te zetten (luchtwegverwijders) en ontstekingsremmende medicijnen (corticosteroïden). Bij astma is de ontstekingsremmer heel belangrijk en vaak wordt ook de luchtwegverwijder ingezet. Bij COPD worden luchtwegverwijders gebruikt, soms aangevuld met ontstekingsremmende corticosteroïden. Therapietrouw Heeft u astma en/of COPD en gebruikt u medicijnen? Dan is therapietrouw erg belangrijk! Door uw luchtwegverwijder of ontstekingsremmer goed en exact volgens de instructie te gebruiken, kunt u een longaanval voorkomen. Dat is belangrijk, want een 10 longaanval is niet alleen vervelend om mee te maken, maar levert ook soms blijvende schade op. Bovendien geven de tabletten met corticosteroïden, die nodig zijn om een longaanval te bestrijden, bijwerkingen. Therapietrouw blijkt in de praktijk lastig te zijn. Sommige mensen willen geen medicijnen gebruiken, of vergeten het gewoon. Veel mensen gebruiken de inhalator verkeerd of stoppen zodra de klachten verminderen. En er is een groep die wel wil, maar gewoonweg niet goed kán omgaan met de inhalator. Er is bijvoorbeeld een goede mond/ handcoördinatie nodig en een krachtige adem. Een duidelijke uitleg van de behandelaar (arts, praktijkondersteuner of verpleegkundige) en apotheker en oefenen in het gebruik is ook heel belangrijk. "Goed inhaleren met de inhalator die bij u past, is de sleutel naar minder aanvallen."
“Astma en COPD worden niet altijd herkend. Mensen zijn gewend aan de kortademigheid en komen slechts bij verergering bij de huisarts. Die schrijft een antibioticakuur en/of corticosteroïden voor. Wanneer de klachten steeds terugkomen, is dat vaak een signaal dat er meer aan de hand is." 11
Interview • Hans in 't Veen Ken uw longaandoening Heeft u een longaandoening? Dan is het belangrijk dat u zich verdiept in de ziekte. Zodat u begrijpt wat u nu eigenlijk heeft en erachter komt wat u zelf kunt doen om de klachten te verminderen. Dat kunnen ademhalingsoefeningen zijn, maar ook bijvoorbeeld een dieet volgen of meer bewegen: beweging leidt aantoonbaar tot een langere levensverwachting. U kunt hiervoor terecht bij andere zorgaanbieders zoals de fysiotherapeut of de diëtist. Ook zijn er diverse apps op de telefoon die u kunnen ondersteunen. Uitleg in de apotheek De arts kiest de werkzame stof (het medicijn) en bepaalt samen met de patiënt welk apparaat het meest geschikt is. In de apotheek ontvangt de patiënt het gekozen medicijn en de inhalator. De apotheker laat zien hoe de inhalator werkt en probeert samen met de patiënt het apparaat uit. Maak het bespreekbaar Het allerbelangrijkste? Dat is dat patiënten een inhalator krijgen voorgeschreven waarmee zij kunnen 12 omgaan. Mocht het voorgeschreven type apparaat niet goed bij de patiënt passen of de klachten niet verhelpen, dan zijn er vaak andere mogelijkheden. Het is belangrijk om dit met uw apotheker te bespreken. Ik ben heel blij als een apotheker contact met me opneemt om te overleggen over een ander type inhalator voor een patiënt! Dat betekent dat we samen zorgen voor de beste oplossing en alert blijven. Vertel dus open en eerlijk als u ondanks de behandeling nog klachten heeft. Wat kunt u zelf doen De bereidheid om te veranderen is ook belangrijk. Kijk bijvoorbeeld eens naar de factoren die u benauwd maken en wat u hieraan kunt veranderen. Wist u dat zo’n vijftien procent van de aanvallen werkgerelateerd is? Denk aan de bakker die allergisch is voor stofjes of een slager die steeds de koeling in moet. Roken is natuurlijk ook een bepalende factor. Ik raad patiënten aan om goed kijken naar de factoren die hen benauwd maken en te bekijken hoe ze daar verandering in kunnen aanbrengen. Dat moeten ze natuurlijk ook zelf echt willen. Ik begin bij een nieuwe patiënt die rookt niet direct over stoppen met roken. Maar uiteindelijk is dat wel iets dat gaat helpen om minder vaak benauwd te zijn en longaanvallen te voorkomen.”
Actie • Ogreen Stijlvolle luchtzuiverende planten! Leef! geeft in samenwerking met Ogreen 15 x een 'Ogreen Champ' met plantenvoeding weg, t.w.v. € 18,-. Wist u dat planten een positieve invloed hebben op productiviteit en creativiteit? Ook verbeteren ze de concentratie, zorgen ze voor minder stress en zuiveren ze de lucht. Dat klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar deze feiten zijn bewezen in meer dan honderd wetenschappelijke studies. 'Ogreen Clean Machines' zijn luchtzuiverende planten die vluchtige stoffen uit de lucht verwijderen (minimaal 10 m2 per plant). Met Ogreen haalt u onmiddellijk de kracht van de natuur in huis. De planten bestelt u gemakkelijk online, waarna ze vers van de kweker naar u toe worden gestuurd. Daarnaast zijn Ogreenplanten ook nog eens makkelijk te verzorgen! Korting voor Leef!-lezers: Als lezer van Leef!magazine krijgt u nu 15% korting bij een bestelling op de website www.ogreen.eu. Voer de vouchercode ‘VITALLIFE’ in bij het afronden van uw bestelling. Deze actie is geldig tot woensdag 1 juli 2020. Kans maken op een 'Ogreen Clean Machine Leef!-magazine geeft in samenwerking met Ogreen Champ' met plantenvoeding weg, t.w.v. van € 18,-. een -. Schrijf vóór woensdag 1 juli 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@servic adresgegens. bus 151, 5201 @servic onder vermelding van ‘Ogreen’. Vermeld ook uw adr De winnaars ontvangen na woensdag 1 juli 2020 persoonlijk bericht. persoonlijk bericht. 13 win actie
Feiten & fabels • Roken Feiten Fabels & U weet vast wel dat roken niet goed is voor uw gezondheid. Dat is al lang bekend. Maar weet u ook welke van onderstaande uitspraken waar is en welke niet? Oftewel: kunt u de feiten over roken van de fabels onderscheiden? FEIT • Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland FABEL • Af en toe een sigaret roken is niet erg FABEL • Ook af en toe een sigaret opsteken is slecht voor de gezondheid. Uit onderzoek blijkt dat mensen die zo nu en dan roken, nog altijd gemiddeld vijf jaar korter leven dan nietrokers. Bovendien zorgt een verslavende stof in de sigaretten (nicotine) ervoor dat de behoefte om te roken blijft. 14 Als je al oud bent heeft stoppen met roken geen zin meer. Je bent nooit te oud om te stoppen met roken! Stoppen met roken heeft veel voordelen. Als ouderen stoppen met roken verkleint bij hen de kans op hart en vaatziekten. Denk ook aan de voordelen van minder benauwdheid en meer geld te besteden. Dat verschil is direct te merken! Hoewel het aantal rokers vergeleken met de jaren zestig flink is afgenomen, is roken nog steeds de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland. Elk jaar sterven zo’n 20.000 Nederlanders aan de gevolgen ervan. Bovendien leven rokers gemiddeld 10 jaar korter dan nietrokers.
Feiten & fabels • Roken Stoppen met roken is niet makkelijk FEIT • FABEL • De e-sigaret is een goed alternatief om te stoppen met roken Wij adviseren de esigaret niet te gebruiken, omdat hier nog veel onzekerheden over zijn. De kwaliteit van een esigaret is niet gegarandeerd. De hoeveelheid schadelijke stoffen en onzuiverheden erin kan sterk wisselen. Bovendien blijft het rookgedrag in stand. De invloed ervan op definitief stoppen is nog niet bekend. FEIT • Rokers lopen meer risico op pneumokokkenziekte Roken verhoogt de kans op tal van ziekten. Rokers hebben bijvoorbeeld hoger risico op het krijgen van pneumokokkenziekte. De pneumokok is een bacterie die oor en longontsteking kan veroorzaken, maar ook bloedvergiftiging en hersenvliesontsteking. Elk jaar krijgen ongeveer 10.000 mensen in Nederland een infectie met een pneumokokkenbacterie. Meeroken is ook ongezond FEIT • Samenwonen met iemand die in huis rookt, vergroot de kans op verschillende aandoeningen. Meerokers hebben 25 tot 30% meer kans op harten vaatziekte, 20 tot 30% meer kans op een beroerte en 20 tot 30% meer kans op longkanker. En wist u dat ook huisdieren meeroken? Ook voor hen is meeroken schadelijk! 15 Stoppen met roken is moeilijk. Rookt u en wilt u stoppen? Bereid u dan goed voor. Bedenk wat de voordelen voor u zijn en wat u kunt doen op moeilijke momenten. Wilt u nicotinevervangers of medicijnen gebruiken? Uw Service Apotheker kan u hierover informeren. Verdiep u ook in de mogelijkheden van ondersteuning die er zijn en kies een vorm die bij u past. Bij ernstig verslaafde rokers kan specialistische hulp van een verslavingsarts noodzakelijk zijn. FABEL • Mensen met COPD hebben gerookt Dit klopt niet helemaal. Roken is wel de belangrijkste oorzaak van COPD. Echter: 1 op de 5 mensen met COPD heeft nooit gerookt. Bij hen heeft de COPD een andere oorzaak, zoals een andere longziekte, een erfelijke ziekte of het inademen van schadelijke stoffen.
MET HET EXCLUSIEVE GEPATENTEERDE INGREDIËNT THIAMIDOL EERSTE ZICHTBARE RESULTATEN BINNEN 2 WEKEN* *dankzij dagelijks gebruik
Levomentholgel 1% Verkoelend en jeukstillend Speciaal voor u! 10 G * Visolie Ook regelmatig vette vis eten is goed voor de gezondheid • Bevat een goede dosering omega 3-vetzuren ter aanvulling op de voeding. • Omega 3-vetzuren (EPA & DHA) zijn goed voor het hart en helpen om vitaal te blijven. Geldig t/m 30 juni 2020 Vitamine-B complex forte Helpt bij vermoeidheid (B2, B3, B5, B6, B11, B12) • Ondersteunt het behoud van een gezonde huid (B2, B3, B8). • Activeert de natuurlijke energie in het lichaam (B1, B2, B3, B5, B6, B8, B12). • Compleet: bevat alle vitaminen B. Geldig t/m 30 juni 2020 Magnesium Geeft meer energie • Helpt bij vermoeidheid. • Goed voor de spieren en het zenuwstelsel. • Voor het behoud van sterke botten en tanden. Geldig t/m 30 juni 2020 t/m 30 juni 20 15% korting • Makkelijk aan te brengen en uit te smeren. • Bewaart u de tube in de koelkast? Dat zorgt voor nog meer verkoeling. • Niet gebruiken bij: open wonden en bij kinderen <2 jaar in de buurt van de neus en mond. Geldig t/m 30 juni 2020 € 5,KORTING op Eucerin Anti-Pigment Geldig van 1 april 2020 t/m 30 juni 2020. *Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. * €10,00 Nu voor €4,50 Nu voor €9,50 Nu voor ✂ ✂ Kortingsbonnen
Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl ✂ Levomentholgel 1% 100 gram Wist u dat Levomentholgel... • effectief werkt bij huiduitslag van de eikenprocessierups. • ook verzachtend werkt bij kwallen- of insectenbeten, zonnebrand, huiduitslag en na contact met brandnetels. 15% KORTING Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • ook een verkoelende werking heeft. Leg Levomentholgel in de koelkast voor een extra verkoelend effect. Vragen over allergie en gebruiksinstructies? Vraag het uw apotheker. € 5,KORTING op Eucerin Anti-Pigment Geldig van 1 april 2020 t/m 30 juni 2020. *Niet geldig in combinatie met andere lopende acties. * Wist u dat visolie... Visolie 90 capsules Nu voor €10,00 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • één capsule 1.000 mg geconcentreerde visolie levert, waarvan 180 mg eicosapentaeenzuur (EPA) en 120 mg docosahexaeenzuur (DHA), twee omega 3-vetzuren in visolie. Dagelijkse inname van 250 mg EPA en DHA heeft een gunstige werking op het hart. Vragen over visolie? Vraag het uw apotheker. Wist u dat vitaminen-B... Vitamine-B complex forte 90 tabletten Nu voor €4,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • ook bijdraagt aan geestelijke veerkracht (B1, B3, B5, B6, B8-Biotine, B11, B12). • een aanvulling is op uw dagelijks functioneren. Om je energieker te voelen, is gevarieerd eten, voldoende en genoeg slapen de sleutel. • gebruikt kan worden door vegetariërs en veganisten als aanvulling op hun voeding. Vragen over allergie en gebruiksinstructies? Vraag het uw apotheker. Wist u dat magnesium... Magnesium 60 capsules Nu voor €9,50 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • ook in banaan, noten, peulvruchten, broccoli, avocado en kraanwater zit. • gunstig is voor een goede geestelijke balans en een positieve invloed heeft op de werking van het zenuwstelsel. • goed kan worden gebruikt tijdens het sporten. Vragen over allergie en gebruiksinstructies? Vraag het uw apotheker.
Speciaal voor u! 10 Probiotica voor de hele familie www.probactiol.nl Probactiol® helpt de darmfunctie (braambesextract) te ondersteunen en de weerstand (vitamine D) op te bouwen. €5 KORTING* LIFTACTIV COLLAGEN SPECIALIST VERMINDERT RIMPELS EN PIGMENTATIE. N Bloeddrukmeter Effectief thuis metingen uitvoeren • Drie opeenvolgende metingen mogelijk, aanbevolen door artsen! e metingen momogelijk, rtsen! • Geheugen voor dertig metingen. • Spoort boezemfi brillaties op om beroertes te voorkomen. rtig metingen. llaties op om b beroertes Geldig t/m 30 juni 2020 Tekenkaart Veilig, snel en effectief teken verwijderen ke en • Makkelijk mee te nemen. • Voor mens en dier. • Met vergrootglas voor inspectie. e. Geldig t/m 30 juni 2020 Voetcrème Verzorgt en verzacht • Wordt snel opgenomen door de huid. • Is speciaal ontwikkeld om uw voeten en benen optimaal te verzorgen. huid. eten en benen • Bevat onder andere jojoba-olie, aloë v panthenol en vitamine E. aloë va, Geldig t/m 30 juni 2020 €49,95 Nu voor 15% korting* 5 ko k % korting ortingg €3,00 Nu voor €2,75 Nu voor Kortingsbonnen
Shop deze korting ook in de webshop shop.serviceapotheek.nl k % kko or55%%ngg ti ww proba ww www .p ww io n korting korting* www.probactiol.nl *Geldig t/m 30 juni 2020 €5 KORTING MEER LEUKE (KORTINGS)ACTIES EN NIEUWTJES ONTVANGEN? SCHRIJF JE DAN HIERONDER IN OF GA NAAR VICHY.NL! Ja, ik ontvang graag acties en nieuwtjes van Vichy** Naam: ........................................................... Geboortedatum: ............................................. E-mail: ............................................................ Debiteurennummer: ........................................ (in te vullen door apotheek) 1miljard bacteriën 5miljard bacteriën 25 bacteriën miljard 5miljard bacteriën druppels kauwtabletten capsules capsules ONTVANG €5 KORTING OP EEN LIFTACTIV GEZICHTSVERZORGINGSPRODUCT NAAR KEUZE* BIJ INLEVERING VAN DEZE COUPON BIJ JOUW SERVICE APOTHEEK. *Deze coupon is eenmalig geldig tot en met 30-06-2020 bij aankoop van Liftactiv gezichtsverzorging met een minimale waarde van €18, uitsluitend in service apotheken in Nederland en niet in combinatie met andere acties. **Om u in te schrijven, dient u minstens 16 jaar te zijn. Je gegevens worden opgenomen in het L’Oréal Nederland databestand en zullen worden gebruikt voor marketing- en analysedoeleinden. Voor meer informatie over het herroepingsrecht en privacybeleid, ga naar vichy.nl/privacy. 1877 Wist u dat de bloeddruk... Bloeddrukmeter Nu voor €49,95 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • thuis gemeten kan worden op verschillende momenten. • het beste vroeg in de ochtend of laat in de avond gemeten kan worden. • bij een thuismeting anders kan zijn dan bij een arts in de praktijk of in het ziekenhuis? Metingen door artsen kunnen minder realistisch uitvallen door zenuwen of stress. Dit noemen ze het 'witte jassen'-effect. Vragen over de bloeddrukmeter? Vraag het uw apotheker. Wist u dat teken... Tekenkaart Nu voor €3,00 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • klimmen. Ze vallen niet uit bomen, springen en vliegen niet. • ook in de stad voorkomen; ze houden van bladeren, struiken én hoog gras. • besmet kunnen zijn met de Borrelia bacterie (ca. 1 op de 5). Deze bacterie veroorzaakt de ziekte van Lyme. Na een tekenbeet is de geschatte kans op de ziekte van Lyme gemiddeld 2%. Vragen over de tekenkaart? Vraag het uw apotheker. Wist u dat uw voeten... Voetcrème 75 ml Nu voor €2,75 Algemene Voorwaarden • Geldig t/m 30 juni 2020 • Maximaal 1 bon per persoon • Niet inwisselbaar voor geld • Deze bon is niet geldig in combinatie met andere promoties en/of acties • Enkel in te leveren bij een Service Apotheek • vaak vergeten worden in de dagelijkse verzorging. • na het douchen altijd goed drooggedept moeten worden, ook tussen de tenen. • botjes bevatten die samen een kwart van alle beenderen in het lichaam vormen. Vragen over voetcrème? Vraag het uw apotheker. #
Bedankt voor uw waardering! Dankzij u mogen Service Apotheken zich voor het 4e op rij de beste apotheken van Nederland noemen. In het jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek onder 66.000 bezoekers ontvingen Service Apotheken de hoogste klantwaardering. Wat zeggen onze klanten? ✔ Zeer klantvriendelijk ✔ Ruim aanbod services ✔ Begrijpelijke uitleg ✔ Deskundig advies jaar Ook komend jaar zetten wij ons volop in om u te helpen bij het verbeteren van uw gezondheid. HET DOORSPOELEN VAN MEDICIJNRESTEN GEEFT BIJWERKINGEN OP DE NATUUR Spoel ze daarom niet door, maar breng ze terug naar de apotheek of een inzamelpunt van de gemeente. Hou Kijk voor meer informatie op onswater.nl gezond, spoel geen medicijnen door.
Thema • Longziekten Longziekten Met gezonde longen gaat ademhalen vanzelf. Helaas zijn er ook mensen met een longziekte. Voor hen is vrij ademen minder vanzelfsprekend. In Nederland leven ruim 1 miljoen mensen met een longziekte. Astma en COPD komen het meest voor, maar er zijn ook zeldzame longziekten. We lichten er vier uit. 1 Cystic Fibrosis Cystic Fibrosis (CF) is een erfelijke, chronische en helaas ongeneeslijke ziekte. CF staat ook wel bekend als 'taaislijmziekte'. Deze ernstige ziekte komt in Nederland bij zo'n 1.500 mensen voor. Bij CF is slijm in het lichaam taai en dik in plaats van doorzichtig en dun. Vooral in de longen veroorzaakt dit problemen. Het opgehoopte slijm zorgt daar voor ontstekingen en leidt tot benauwdheid. Ook in de lever, alvleesklier en darmen ontstaan vaak problemen. Genezing van CF is (nog) niet mogelijk. Tegenwoordig zijn er wel steeds meer medicijnen beschikbaar die zich richten op het basisprobleem in de cellen bij CF. Daarnaast bestaat de behandeling uit vermindering van de klachten met medicijnen (zoals slijmverdunners en antibiotica), speciale ademhalingsoefeningen, conditietraining en energierijke voeding. 2 Longembolie Bij een longembolie zit een bloedvat naar een long verstopt. De oorzaak is meestal een bloedprop. Door de afsluiting van het bloedvat stroomt er minder bloed naar het deel van de long achter de embolie. Dit deel kan dan geen zuurstof opnemen uit de ingeademde lucht. Het gevolg? Verschillende klachten variërend van benauwdheid, pijn bij het ademhalen, tot het ophoesten van slijm en hartkloppingen. Het komt ook voor dat er aanvankelijk geen klachten optreden. De ernst van een longembolie hangt af van de grootte en locatie. Een grote prop in het midden van een long kan levensbedreigend zijn. Artsen stellen de diagnose longembolie ongeveer 12.500 keer per jaar. Behandeling van een longembolie is in het ziekenhuis met bloedverdunners. Soms is een operatie nodig. Wilt u uw kans op een longembolie verkleinen? Volg dan de volgende adviezen: genoeg bewegen, niet roken, een gezond gewicht en voldoende water drinken.
Thema • Longziekten 3 Pulmonale arteriële hypertensie Pulmonale arteriële hypertensie (PAH) is een chronische longziekte waarbij de bloedvaten in de longen vernauwd zijn. De druk in die vaten stijgt hierdoor en dat maakt het voor het hart zwaarder om bloed rond te pompen. Zware vermoeidheid en moeite met ademhalen zijn vaak de eerste symptomen. Hoe verder de ziekte vordert, hoe opvallender de klachten. In een ver stadium van de ziekte zijn de klachten zo ernstig, dat dagelijkse zaken als aankleden of douchen al te inspannend zijn. PAH is zeldzaam; in Nederland hebben zo’n 800 mensen het. De behandeling van PAH hangt af van de oorzaak van vernauwing. Ligt de oorzaak bijvoorbeeld in de werking van het hart, dan zal de behandeling vooral daarop gericht zijn. 4 Sarcoïdose Sarcoïdose is een autoimmuunziekte: de eigen afweercellen veroorzaken schade aan organen of weefsels. Deze afweercellen hopen zich op in het lichaam. Meestal in de longen maar soms ook in de huid, ogen of lymfeklieren. Hierdoor ontstaan er klachten: in de longen zijn dit klachten als benauwdheid en hoesten. Er zijn in Nederland tussen de 5.000 en 8.000 mensen met sarcoïdose. Het is niet mogelijk om sarcoïdose met medicijnen te genezen. Er zijn wel medicijnen die de verschijnselen van sarcoïdose kunnen verminderen. Bij zeven op de tien patiënten gaat de ziekte binnen twee jaar vanzelf weer over. Bij de anderen is de schade helaas blijvend, dan is de ziekte chronisch. 23
Op bezoek • In de apotheek In gesprek met... Jawad Karimi is apotheker bij Service Apotheek Den Heijer in Den Haag. Voor het goed innemen van inhalatiemedicijnen is het van belang dat mensen op de juiste manier gebruik maken van hun inhalatoren. Daarom geeft hij een nascholing aan de thuiszorgverpleegkundigen van thuiszorgorganisatie Cardia. Mensen met astma en/of COPD gebruiken dagelijks één of meer inhalatoren. Het is belangrijk dat zij deze goed gebruiken, zodat ze hun medicijnen op de juiste manier inhaleren. Dat dit voor veel mensen niet makkelijk is, merk ik dagelijks in de apotheek! Patiënten gebruiken de medicijnen, maar houden toch last van benauwdheid en komen dan zwaardere medicijnen halen. Vaak zijn extra (zware) medicijnen niet nodig en helpt het als ik het inhaleren nog een keer met iemand oefen. Onderzoek heeft aangetoond dat je voor een foutloos gebruik van zo’n apparaat wel vijf instructies nodig hebt! Ook kan ik iemand aanmelden voor het digitale zorgprogramma van de Service Apotheek: SARA. Via dat programma krijgen mijn patiënten extra ondersteuning en bekijken ze thuis instructiefilmpjes van het medicijn dat ze gebruiken wanneer het hen uitkomt. Er zijn veel verschillende inhalatieapparaten op de markt, die allemaal weer anders werken. Bij het ene apparaat moet je bijvoorbeeld hard inademen en bij het andere juist 24 weer niet. Voor de simpele apparaten zijn twee acties nodig, maar voor de ingewikkelde apparaten zijn dit er soms wel elf! Soms gebruiken mensen ook nog voor elk medicijn een andere inhalator. “Samen bieden we de optimale begeleiding bij inhalatiemedicijnen.” Op die manier kan het behoorlijk ingewikkeld worden om de inhalatiemedicijnen op de juiste manier binnen te krijgen. Mensen die dagelijks bij ouderen over de vloer komen, kunnen de problemen bij het gebruik vroegtijdig signaleren. Daarom ben ik dit jaar gestart met een nascholing voor de thuiszorgverpleegkundigen van Cardia. Zij kunnen de problemen bij het inademen van de medicijnen dan meteen verhelpen, of de apotheek inschakelen als er extra ondersteuning nodig mocht zijn. Esmiralda is één van de thuiszorgverpleegkundigen die de nascholing volgt. Bij een onjuiste inname van inhalatiemedicijnen werkt de behandeling niet en kunnen er gezondheidsklachten optreden. Daarnaast kost dat ook nog eens geld. En dat is zonde. Ik ben daarom heel blij dat we op op deze manier nauw kunnen samenwerken.
Op bezoek • In de apotheek Esmiralda Talea werkt als wijkverpleegkundige bij thuiszorgorganisatie Cardia. Ze is erg blij met het initiatief van Jawad Karimi om haar en haar collega’s bij te scholen op het gebied van inhalatiemiddelen. Jawad Karimi, apotheker en Esmiralda Talea, wijkverpleegkundige. Als wijkverpleegkundige ondersteun ik vooral thuiswonende ouderen. Vaak help ik cliënten bij het gebruik van hun inhalator. Zo’n inhalator vraagt vaak veel acties en elk apparaatje werkt weer anders. Veel patiënten hebben hier hulp bij nodig. Ik plaats dan bijvoorbeeld de medicatie erin. Soms sluit ik de voorzetkamer aan en houd deze vast tijdens het inademen. Ook geef ik instructies over hoe iemand moet ademen. Bij het ene apparaat moet je bijvoorbeeld vijf keer in- en uitademen, bij de ander maar één keer. Ook het schoonmaken van de voorzetkamer is iets wat ik regelmatig doe. We zien veel verschillende apparaten: van heel simpel tot ingewikkeld. Omdat er zoveel inhalatoren zijn, weten we niet altijd precies hoe ze allemaal werken of waar de knelpunten zitten. In de klinische les van Jawad Karimi leren we waarop we moeten letten. Als we die instructie mee kunnen nemen in onze praktijk wordt de zorg veel beter. Zo heb ik net geleerd dat er een specifieke inhalator is die na vijf maanden vervangen moet worden, omdat er anders schimmelvorming kan optreden die ook schimmel in de mond veroorzaakt. Dat willen we natuurlijk helpen voorkomen. “Weten welke vragen we moeten stellen als iemand kortademig blijft.” Ook weten we nu welke vragen we moeten stellen wanneer iemand kortademig blijft of andere klachten 25 ervaart, zodat we dit kunnen doorgeven aan de huisarts en de apotheker. Zo voorkomen we problemen. Uiteindelijk wordt de zorg daardoor beter en scheelt het ons ook nog eens tijd!
OPTIMAAL VITAAL, HET HELE JAAR DOOR! Voel je je het hele jaar door optimaal vitaal met Just2BFit Verhoog je weerstand en energieniveau met Just2BFit. Zoals met Just2BFit Complete: een complete aanvulling multi-vitaminen die het lichaam dagelijks nodig heeft. Of probeer Just2BFit Active dat de energiestofwisseling bevordert, vermoeidheid vermindert, het hart ondersteunt en jouw energieniveau verhoogt. Just2BFit is een Zwitsers bedrijf gespecialiseerd in hoogwaardige natuurlijke voedingssupplement. KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP JUST2BFIT.NL 26
Puzzel • Win! Win! Een overnachting in Museumpark Archeon voor 4 personen! (2x) • ADVIES • BACTERIE • BANDAGE • BIJSLUITER • CREME • DOORGEEFLUIK • DOSERING • ELIXER • HOOFDPIJN • HUISAPOTHEEK • INSTRUCTIE • KALK • LANOLINE • LAXEERPILLEN • LEVERTRAAN • PASTA De overgebleven letters vormen de oplossing. G H T M P E D O O R G E E F L U I K S N U B E C R E M E D G E G A D N A B T I I IJ • PLEISTER • PREPARAAT • RECEPT • RISICO'S • SLAAPTABLET • SPALK • STAALPILLEN • TEKENTANG • UV-FILTER • VERSTOPPING • VIRUSREMMER • VOORLICHTING • WONDBALSEM I L I E C S N C IJ X S E I V D A T S S T N B E P I P L E I S T E R F A H A L C L P A P A T E K E N T A N G L C P U U T L P T S R E T L I F V U E P I O I R K O S O P L A N O L I N E S I L T T T T A C I I A B A C T E R I E L R H E S P I L X N A A R T R E V E L L O E R N S L E K M E S L A B D N O W E O E J Alle woorden zijn kriskras verborgen in het diagram. Sommige woorden overlappen elkaar met één of meer letters. Alle woorden weggestreept? Dan vormen de overgebleven letters (in de leesrichting) de eindoplossing. Die oplossing kunt u vanaf woensdag 1 april t/m dinsdag 30 juni 2020 doorbellen via 0909 – 501 01 99 (€ 1,30 ct. per gesprek). De meeropbrengst is bestemd voor Alzheimer a I E R R E M M E R S U R I V E N V K R N IJ P D F O O H D O S E R I N G © DENKSPORT PUZZELBLADEN Middeleeuwse vakantie Uitgebreid arrangement voor 4 personen t.w.v. € 433,90 Zwerf door de prehistorie. Kom héél dichtbij de Romeinen. Ontdek Archeologiehuis ZuidHolland en duik in de middeleeuwen. Stap midden in de geschiedenis en ontdek hoe het vroeger was. Hebben we niet allemaal wel eens gedroomd van een tijdmachine? Dat je alleen maar een paar knoppen hoeft te draaien om de 21e eeuw achter je te laten? Weg van alle hectiek en het jachtige moderne bestaan en je even helemaal onderdompelen in de geschiedenis? In Museumpark Archeon kan dat! Je brengt er een onvergetelijke vakantie door in het middeleeuwse stadje Gravendam en leeft er zoals onze voorouders leefden. Vergeet vandaag en kom mee naar vroeger! 27 2 t.w.v. € 433,90
Apothekerspost • Als u het ons vraagt Als u het ons vraagt In deze rubriek leest u het antwoord op een selectie van aan ons gestelde vragen. Meer weten? Of een persoonlijk advies? De apothekers en apothekersassistenten van uw Service Apotheek beantwoorden uw vragen graag aan de balie. Wist u dat u ook een afspraak kunt maken voor een rustig gesprek in de spreekkamer? Ik heb last van hooikoorts en ben zwanger. Welke medicijnen mag ik gebruiken? Olga van Vemde | apotheker Apotheek Epe in Epe De antiallergiemedicijnen (antihistaminica, bijvoorbeeld cetirizine en loratidine) die wij normaal gesproken adviseren in geval van hooikoorts, raden wij in geval van zwangerschap of borstvoeding niet aan. Tenzij ze op advies van een arts worden voorgeschreven. Cromoglicinezuur neusspray kunt u wel gebruiken, maar dat is minder effectief. Misschien voor u voldoende, zo niet dat adviseren wij u om contact op te nemen met uw huisarts. Op recept zijn andere, effectievere neussprays verkrijgbaar die zwangere vrouwen wel mogen gebruiken. Bent u zwanger en gaat u medicijnen gebruiken? Overleg eerst even met uw Service Apotheek! Mariëlla de Rooij-Duran | apotheker Apotheek Pendrecht in Rotterdam Jeroen Mentink | apotheker Apotheek Borrendamme in Zierikzee 28
Apothekerspost • Als u het ons vraagt Mijn zoon gebruikt medicijnen voor zijn astma. Heeft dit eff ect op zijn groei? Het is inderdaad zo dat medicijnen die de ontsteking in de longen remmen en de luchtwegen beschermen(inhalatiecorticosteroïden) effect kunnen hebben op de groei van een kind. Daarnaast kan de de ziekte zelf de lengtegroei beïnvloeden. Uit onderzoek blijkt dat in de eerste fase na de start met inhalatiecorticosteroïden de groeisnelheid tijdelijk afneemt maar uiteindelijk toch weer bijtrekt. Een negatief effect op de eindlengte lijkt er bij de onderzochte kinderen uiteindelijk niet te zijn. Een vriendin raadde mij melatonine aan om goed te slapen. Is dat een goed advies? Dat ligt eraan waarvoor u het wilt gebruiken. Ons lichaam maakt ook zelf melatonine aan. Dit hormoon reguleert onze biologische klok zodat we slaperig worden als het donker wordt. Hoe het precies werkt? Dat weten we niet! Wel weten we dat kortdurend gebruik van melatonine bij een jetlag inderdaad werkt. En dat bij andere slaapproblemen melatonine niet zo onschuldig is als men vaak denkt. Bij verkeerd gebruik kan melatonine juist leiden tot slaapproblemen, vermoeidheid en hoofdpijn. Heeft u last van slaapproblemen? Wellicht heeft u wat aan onze algemene informatie en tips. En anders is ons advies deze klacht te bespreken met uw huisarts en niet zelf melatonine te gaan testen. Slaapklachten? Wist u dit? Slaapkl • De slaapbehoefte van volwassenen varieert van zes tot tien uur. • Ook de tijd om in slaap te vallen varieert sterk. • Het is normaal om diverse keren per nacht kortdurend wakker te zijn. • Ouderen slapen korter en lichter. Onze tips • Zorg voor regelmatige tijden van naar bed gaan en opstaan, een prettige slaapkamer en voldoende lichaamsbeweging overdag. • Vermijd dutjes overdag. • Beperk het gebruik van koffie, alcohol of een zware maaltijd kort voor het slapen. • Vermijd kijken op beeldschermen voor het slapen gaan. • Bouw de dag af: veel actie (autorijden, vergaderen, ingewikkeld werk, intensief sporten) vlak voor het slapen gaan houdt u actief, waardoor u moeilijk inslaapt. Hoe kan ik mijn medicijnen het best bewaren? Controleer op het etiket of u uw medicijnen op kamertemperatuur of in de koelkast moet bewaren. Als er geen bewaaradvies op het etiket staat, is het bewaren bij kamertemperatuur. Dit is onder de 25°C. Bewaar uw medicijnen in de originele verpakking, op een droge plek, buiten bereik van kinderen. In de badkamer, op de vensterbank of in de buurt van een verwarming zijn geen goede plekken. Moet u uw medicijnen in de koelkast bewaren? Plaats ze dan in het midden van de koelkast. Bewaar ze niet in de deur van de koelkast, daar is het minder koud. En ook niet tegen de achterwand van de koelkast, dan kunnen ze nat worden van de condens of bevriezen. 29
Thema • Inhalatietips Beter inhaleren: meer lucht! S Bijna één miljoen mensen in Nederland met een chronische longaandoening gebruikt inhalatiemedicijnen. Wist u dat ongeveer zeven op de tien mensen niet goed inhaleren? Daarom is begeleiding door uw apotheek erg belangrijk. In de apotheek geven we uitleg en oefenen we samen het gebruik van de medicijnen met de inhalator. Online bieden we begeleiding door ons programma SARA. Meer weten? Vraag ernaar in uw Service Apotheek! Vier veel gemaakte fouten: 1 Niet goed voorbereiden van de inhalatie De voorbereiding van de inhalatie verschilt per soort inhalator. Dit kan bijvoorbeeld zijn: De beschermkap openen of verwijderen Wel of juist niet schudden van de inhalator De inhalator in de juiste positie houden Gaat dit niet helemaal goed, dan heeft dat gevolgen voor de inhalatie zelf. Tip: Moeite met de inhalatieuitleg? Geef dit aan in de apotheek. Schrijft u zich ook in voor SARA? Dan kijkt u op uw startpagina een inhalatieinstructivideo op uw gemak terug, waar en wanneer het u uitkomt. 3 30 Een verkeerde houding De juiste houding is belangrijk zodat de medicijndeeltjes beter uw longen bereiken. Zit u voorovergebogen? Dan slaat het medicijn (deels) neer in uw keel en is de kans op bijwerkingen groter. Tip: De medicijndeeltjes bereiken uw longen beter als u rechtop zit of staat met uw hoofd een beetje schuin omhoog bij het inhaleren. Spoel ook na gebruik van uw inhalator goed uw mond, zodat er niets van het medicijn achter blijft. 4 2 Niet of onvolledig uitademen vóór het inhaleren Onze longen zitten vol met lucht. Door eerst goed uit te ademen kan het inhalatiemedicijn dieper in de longen terechtkomen. Het medicijn werkt hierdoor beter. Tip: Zorg dat u uw ziekte goed begrijpt. Bijvoorbeeld hoe uw longen werken en wat er fout gaat door uw aandoening. Schrijft u zich in voor SARA? Dan vindt u deze informatie online op uw startpagina. Niet lang genoeg uw adem vasthouden na inhalatie Na de inhalatie moet u de adem minimaal tien seconden vasthouden. Dit brengt de medicijndeeltjes beter op de juiste plek in de longen. Tip: Vindt u het lastig om lang en diep uw adem vast te houden? Oefen een paar keer voordat u het medicijn inhaleert. S A M R A T A B U D W P H C U L N P E I A J O
Colofon De puzzelopbrengst van 2019 Een cheque ter waarde van € 22.000,-. Op 5 februari ontvingen Ineke en Kees Veldboer namens Stichting Ambulance Wens van Service Apotheek de cheque met de Leef!puzzelopbrengst. Aan dit nummer werkten mee Hein Vergeer, Karen Oude Luttikhuis, Hans in ’t Veen, Olga van Vemde, Mariëlla De RooijDuran, Jeroen Mentink, Jawad Karimi, Esmiralda Talea, Stichting Ambulance Wens, Apotheekteam van Service Apotheek tot Hulp der Menschheid, Meneer Gijsman, Mevrouw OudenampsenWijnen, Lolita Havinga, Karen Höhner, Bianca ten Velde, Emma Vogels, Marleen Jansen, Nanne Oomkens, Anita Kranenbarg, Josien Profijt, Maaike Star en Volle Maan. Fotografie Eelkje Colmjon, Ektor Tsolodimos, Shutterstock. Ontwerp en vormgeving Mosadex Communicatie, KampertNauta. De meeropbrengst van de puzzels in Leef!magazine van 2019 gaat naar Stichting Ambulance Wens Nederland. Deze stichting zet zich in om laatste wensen van terminale patiënten te vervullen die zonder hulp niet meer de deur uit kunnen. Het doel is om deze mensen in de laatste fase van hun leven nog één keer te laten genieten. Directeur Kees Veldboer vertelt waarom dit zo belangrijk is: “Je ziet dat de mensen na het vervullen van zo'n laatste wens tot rust komen en in alle rust kunnen overlijden. Ook hebben familie of vrienden een mooie laatste herinnering aan hun dierbare, omdat ze hem of haar nog één keer echt hebben zien genieten.” Voor het vervullen van wensen is wel één en ander nodig. Zoals medisch getrainde vrijwilligers. Er staan 270 vrijwilligers klaar voor het mogelijk maken van laatste wensen. Zij verzorgen op zo’n speciale dag de hoofdpersoon. Dit betekent soms ook de medische hulp verzorgen, bijvoorbeeld voor mensen die op een IC aan de beademing liggen. Hoeveel wensen de stichting in vervulling laat gaan? Maar liefst 2.000 wensen per jaar! Kees Veldboer geeft aan waar hij het geld aan zal besteden: “Voor alle wensen maken we kosten. Denk aan de bouw van de aangepaste ambulances die noodzakelijk zijn. En we verzorgen natuurlijk eten en drinken voor de patiënt en vrijwilligers en soms ook entreegelden of andere kosten. Gemiddeld kost het €350, om een wens in vervulling te laten gaan. Het komt ook voor dat wij een meerdaagse wens vervullen.” Kees Veldboer vertelt trots: “We hebben bijvoorbeeld iemand geholpen die de paus in Rome een hand wilde geven en dat is gelukt. Van uw donatie kunnen we veel mensen en hun familie een bijzondere dag bezorgen. Wij zijn de lezers van Leef!magazine erg dankbaar!” Informatie In Nederland zijn ruim 475 Service Apotheken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., postbus 151, 5201 AD ’sHertogenbosch. T 088 276 84 84. E leef@serviceapotheek.nl. www.serviceapotheek.nl. Leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Verschijningsdata: 1 januari, 1 april, 1 juli en 1 oktober. Oplage: 1.491.756. Uitgever Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Redactie/postadres: Leef!, postbus 151, 5201 AD ’sHertogenbosch. Aan de inhoud van Leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Advertenties en hun inhoud komen volledig ter verantwoording van de betreffende organisatie c.q. juridische entiteit. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden. 31
Leestips • Winacties Leestips Bloembad van zee Isabel Allende Aan het eind van de gruwelijke Spaanse Burgeroorlog worden de jonge arts Víctor Dalmau en pianiste Roser Bruguera gedwongen om Barcelona te verlaten en te vluchten naar Frankrijk. Met nog tweeduizend andere Spaanse vluchtelingen gaan ze aan boord van de Winnipeg, een schip dat is gecharterd door de Chileense dichter en consul Pablo Neruda, op weg naar Chili. Tot hun grote verrassing worden ze ontvangen als helden in hun nieuwe thuisland – dat ‘langgerekte bloemblad van zee’, in de woorden van Neruda. Ze bouwen er een nieuw leven op en worden volwaardige Chilenen. Maar in 1973 breekt een dictatuur uit en weer moeten Víctor en Roser huis en haard verlaten. ISBN 978-904-884-829-4 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Carrera Culinair 10 exemplaren weg t.w.v. €31,99. De bijbel van de Japanse keuken Tosao van Coevorden De Japanse keuken staat bekend om het gebruik van bijzondere en verse ingrediënten. In de meeste toko's vind je tegenwoordig een Japanse afdeling en ook de beter gesorteerde supermarkt heeft het één en ander staan. De Japanse keuken is over het algemeen licht en gezond en is minder moeilijk dan vaak wordt gedacht. Ruim 126 miljoen Japanners koken immers wanneer ze uit hun werk komen ook de gerechten die in dit boek staan. ISBN 978-902-845-009-7 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Wereldbibliotheek 10 exemplaren weg t.w.v. € 22,99. • Een nieuw deel in de uiterst succesvolle landenbijbelserie. • Auteur Tosao is eigenaar en chefkok van De Japanner in Amsterdam. • Er gingen al meer dan 150.000 bijbels over de toonbank. 32
Leestips • Winacties Tietel - Mijn strijd tegen borstkanker Shirley Graaf-Zuidgeest In mei 2017 kreeg ik op 31jarige leeftijd de diagnose borstkanker. Als moeder van twee jonge kids, echtgenote en onderneemster vocht ik zo positief mogelijk tegen deze sluipmoordenaar. Het werd een heftige tocht met zestien chemokuren, een kaal hoofd, een dalend libido, een fobie voor infuusprikken en een onzeker toekomstbeeld. ISBN 978-90-8759-871-6 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij U2Pi Bv 10 exemplaren weg t.w.v. €20,-. Santa Montefi ore - Naar de overkant Jorien de Vries Een echte Montefiore: een meeslepend verhaal over familie, liefde en levensbepalende keuzes. Marigold woont met haar man Dennis en hun jongvolwassen dochter Suze in een klein dorpje op het Engelse platteland, waar iedereen elkaar kent. Haar negentigjarige moeder wordt te oud om alleen te wonen, zij trekt bij Marigold in. Haar dochter Daisy komt na zes jaar met een gebroken hart terug uit Milaan. Dat alles zorgt ervoor dat de drukte Marigold een beetje boven het hoofd groeit. Of is haar toenemende verstrooidheid aan iets anders te wijten? Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij F&L 10 exemplaren weg t.w.v € 23,96. Gardeners’ World ISBN 978-902-258-374-6 Leef! geeft in samenwerking met uitgeverij Boekerij 10 exemplaren weg t.w.v. € 20,99. Gardeners’ World is hét magazine voor tuinliefhebbers. Gardeners’ World vertelt je bijvoorbeeld wat je per seizoen moet doen in je tuin, welke planten er de komende tijd in bloei gaan en op welk moment je het beste kunt planten. Naast inspiratie voor in je tuin krijg je ook tips en tricks van Monty Don, de bekende tuinier van het gelijknamige BBCtelevisieprogramma. Shirley Graaf-Zuidgeest Tietel Mijn strijd tegen borstkanker Doe mee! Wilt u kans maken op één van deze titels? Schrijf dan vóór woensdag 1 juli 2020 naar Leef!, postbus 151, 5201 AD ’s-Hertogenbosch, of stuur een e-mail naar leef@serviceapotheek.nl. Vermeld hierbij enkel de betreffende titel in de onderwerpsregel. Vermeld ook uw adresgegevens. De winnaars krijgen na de sluitingsdatum persoonlijk bericht. 33 win actie
Service Apotheek • Bloemetje Bloemetje Het bloemetje gaat deze keer naar Service Apotheek tot Hulp der Menschheid in Leiden. Meneer Gijsman uit Leiden biedt het bloemetje aan. Waarom biedt u Service Apotheek tot Hulp der Menschheid een bloemetje aan? Mijn dochter wees mij op deze leuke actie. En wij vinden deze apotheek top! Omdat de medewerkers van de apotheek niets te veel is. Mijn dochter en ik gebruiken nogal wat medicijnen en we hebben wel eens wat vragen. Ze luisteren altijd naar ons en kijken naar onze situatie, zowel de apotheker als de medewerkers. Inmiddels zijn mijn kinderen verhuisd en wonen ze iets verder weg van deze apotheek, ze blijven toch allemaal liever klant van deze apotheek! Dat zegt toch eigenlijk alles? Wat waardeert u in het bijzonder aan deze apotheek? De vriendelijkheid van de medewerkers en de apotheker zelf. Ze staan voor je klaar en denken mee aan een oplossing, bijvoorbeeld als medicijnen niet leverbaar of niet meer beschikbaar zijn. Dat is fijn. Meneer Gijsman biedt het bloemetje aan. Reactie van het apothekersteam Wat een leuke verrassing! Het is ontzettend fijn om op deze manier te ervaren dat patiënten ons waarderen. En een mooie bevestiging, we vinden het belangrijk om goede service te bieden en onze klanten te kennen. “Ze luisteren altijd naar ons en kijken naar onze situatie.” Probiotica voor de hele familie Probactiol® e helpt de darmfunctie (braambesextract) te ondersteunen en de weerstand (vitamine D) op te bouwen. www.probactiol.nlrww probactioln ww 34 ww b
Dat slikt u toch niet? • Mijn medicatiegesprek Medicatierol: een handig hulpmiddel! Ik slik behoorlijk wat medicijnen. Dat begon toen ik jaren geleden twee nieuwe heupen kreeg. Met het ouder worden kreeg ik steeds meer kwaaltjes zoals een hoge bloedruk en suikerziekte. Daar slik ik nu medicijnen voor. En ik eet zo min mogelijk suikers! Laatst kwam mijn apotheker op bezoek. Ik kreeg mijn medicijnen al in een medicatierol, op een bloedverdunner na, die niet in de rol kon omdat het aantal tabletten wat ik per dag moest slikken verschilt. Ze stelde voor om een ander soort bloedverdunner te nemen, die wel in de medicatierol kan. Dat vond ik een goed idee! Ik merk dat ik af en toe wat vergeetachtig ben. Stel je voor dat ik net dat ene medicijn vergeet! Dit is een handig hulpmiddel om dat te voorkomen. Straks om vijf uur neem ik mijn medicijnen weer in. Die brengt de apotheek aan huis. Dat is wel zo makkelijk! Op dit moment zit ik in een onzekere periode. Ik heb anuskanker en daar word ik nu voor bestraald. Dat is een nare ervaring. Het is even afwachten of de behandeling aanslaat. Het is niet anders. Ik hoop er maar het beste van. Mevrouw Oudenampsen-Wijnen, 83 jaar • Hoge bloeddruk • Diabetes type 1 (suikerziekte) • Vergeetachtig • Gebruikt negen medicijnen Resultaat van mijn medicatiegesprek: • Nieuwe bloedverdunner 35 Ik woon zelfstandig, al heb ik wel wat hulp in het huishouden en ook iemand die de kantenklaarmaaltijden thuisbezorgt. Mijn zoon en schoondochter staan altijd voor me klaar. Het is heel fijn dat ik op hen kan rekenen.
N°1 IN ANTI-AGING IN DE APOTHEEK* 4,6/5** “ Geweldig product! Na een week gebruiken zag ik verschil...” - EDYTA, 42 JAAR VERKRIJGBAAR BIJ JOUW APOTHEEK SCAN VOOR PERSOONLIJK ANTI-AGING ADVIES LIFTACTIV COLLAGEN SPECIALIST VERMINDERT RIMPELS EN PIGMENTATIE. HYPOALLERGEEN. EFFECTIVITEIT BEWEZEN DOOR DERMATOLOGEN. VOOR * IMS internationaal, Nederland, Anti-Aging, Sell-out in volume, full year 2018. ** 31 beoordelingen op vichy.nl NA *** Instrumentele test onder 40 vrouwen na 8 weken. **** Visualisatie van de gemiddelde resultaten na 8 weken dagelijks gebruik. De resultaten kunnen verschillen per individu. Klinische score bij 58 vrouwen. TONICITEIT +52%*** KRAAIENPOOTJES -24%****
1 Online Touch