Redactioneel Maanden van onzekerheid liggen achter ons. Mensen werden ziek, gingen failliet of konden wekenlang hun ouders niet bezoeken. Tegelijkertijd was het een tijd van innovatieve ideeën en hartverwarmende initiatieven. Ook hoorde ik zuchten van verlichting om mij heen vanwege te plotseling vrijgekomen rust en stilte. Iedereen zijn eigen coronaverhaal. Als alles even stilvalt, ga je vanzelf nadenken. Beschouwing en bezinning zijn waardevol als het heden als een bedreiging voelt en de toekomst ongewis is. De ontwikkelaar van het Odulphuspad, een pelgrimsroute in Friesland, merkte als gevolg daarvan een forse toename van de verkoop van de route. ‘Verbinding met jezelf, dat is de basis van het pad’, vertelde Harold Visser, medeontwikkelaar van het pad. Ook componist en saxofonist Lotte Pen paste haar aanbod aan aan de behoefte van de tijd en ontwikkelde een muziekwandeling met ingebouwde momenten van stilte. Gelukkig is Nederland niet in volledige lockdown gegaan en behielden we een deel van onze Lichtvoetig Preventief sproeien Gelukkig heeft dit coronatijdperk ook lichtpunten: de luchtkwaliteit verbetert, er is stilte waarneembaar en de vogels zingen meer. Hoor je niet tot de ernstig gedupeerden en hoef je niet thuis te blijven vanwege huis of thuiswerk, of snotteren, dan ga je aangepast op pad. Ouderwets zwaaien en handkussen door de lucht blazen, maar afstand houden bij bezoek en ontmoetingen. Ander halve meter, het is credo en mantra geworden. Door onszelf beperkingen op te leggen alsof we al besmet zijn, helpen we de anderen het meest, en daarmee dienen we de zorgwerkers, onze naasten, de samenleving en onszelf uiteindelijk ook. Mijn bijbaan is postbezorgen. En dan ben je ineens in een science fiction film beland. Als ik een groot pakje moet afgeven bel ik aan, leg het pakje tegen het deurkozijn, doe twee passen achteruit en wijs naar de grond als men opendoet. Op Nederland letten betekent nu: afstand houden. Door de stilte valt des te meer de vogelzang op. Zelfs midden op de dag, binnen de bebouwde kom, hoor ik zanglijsters, tjiftjaffen en winterkoningen luid de lente zingen! Op een frisse maar mooie ochtend wandel ik om zes uur in het bos. Overal om me heen en boven mij zingen merels, heggenmussen en roodborsten. Zo bovenaards mooi, maar juist tegelijkertijd zo aards. Buiten in de natuur, en zeker buiten de Randstad, kost social distancing geen moeite, zeker niet als je vroeg uit de veren stapt. 50 Iets wat ook opvalt buiten is de droogte. Vanaf half maart al is het droog zonnig weer. En dat heeft weerslag op het grondwaterpeil in veld, bos en hei. De eerste natuurbranden in ons land woedden al in het zuiden. Er moest zelfs een heel dorp worden geëvacueerd vanwege de koolmonoxide die de luchtkwaliteit en daarmee de volksgezondheid in de regio bedreigde. Je hoort steeds over de dreiging van bos en heide branden. Maar dit risico zie je door de aanhoudende droogte aankomen, en kun je net als bij corona beperken. Waarom de droogste en meest riskante plekken niet preventief nat maken in plaats van achteraf blussen!? Achteraf blussen kost heel veel water, energie en middelen. Vooraf nat maken kost dat ook, maar heeft als grote voordeel dat er geen natuur verbrandt en geen mensen hoeven worden geëvacueerd. Of het ervan komt, dat preventief sproeien? Het maakt geen verschil, want als de natuur kurkdroog is, voel ik nattigheid. George Knottnerus Op verhaal komen bij de buren Laatste keer Gepelde land Wim ten Brinke schreef 100 columns! 51 Flip van Doorn zijn Wandelbrieven Op zoek naar Friese wortels 55 Muziekwandeling Buiten bewegen en bezinnen Verder in dit nummer: Nieuws Wandelproducten Koffie met melk Uitgelezen Loopbaan Column John Jansen van Galen Pronkjewailspel Voetstuk bewegingsvrijheid. Anders dan in vele andere landen mochten we naar buiten. Wandelen, rennen, fietsen, varen: het kon allemaal, vermits op 1,5 meter afstand van de ander. Want niemand zien en niet mogen bewegen levert stress op die de gezondheid niet ten goede komt. Om niet ten onder te gaan stress, is stressreductie noodzakelijk. Wandelen sorteert de gedachten, buiten bewegen zorgt ervoor dat je nergens anders bent dan in het hier en nu. Het weer, seizoen en je voetzool op de aarde brengen je stap voor stap verder weg van piekeren. Stappen die we mogen zetten dankzij de keuze voor de intelligente lockdown. Of het een goede keuze was weten we pas achteraf, tot die tijd is het balanceren op het randje van de wetenschap. Niemand weet wat de toekomst in petto heeft. Nooit. Maar wel kunnen we zien dat mensen eindeloos inventief zijn en er het beste van proberen te maken. Altijd. Tialda Hoogeveen 21 inhoud 8 10 75 jaar vrijheid Dwalen langs oorlogsrelicten rondom Kamp Twilhaar Geen winnaar Drie Wandelgemeenten van het Jaar 2020 14 Ardennen, ontdek de Oostkantons 18 Pelgrimsroute Odulphuspad Langs landschapspijn en landschapshoop 28 pagina’s Duitslandspecial 4/5 6 11 20 50 54 56 56 ‘te voet’ is een uitgave van Hobri Pers Uitgeverij BV, Tuindorpweg 23, 3951 BD Maarn, T. 0343449499 • email abonnee administratie: abo@wandelkrant.nl • email redactie: redactie@wandelkrant.nl • website: www.tevoetonline.nl • Vanuit België: tel. 0031306910138. redactie@wandelkrant.nl • Advertenties: Tarieven op aanvraag bij bovenstaand adres • Uitgever: Eef van den Brink • Hoofdredactie: Tialda Hoogeveen • Vormgeving: Punt Grafi sch Ontwerp Utrecht, www.puntgo.nl • Foto voorpagina: Shutterstock • Aan dit nummer werkten mee: Wim ten Brinke, Flip van Doorn, John Jansen van Galen, Theo Haerkens, Tialda Hoogeveen, Tessa Klooster, George Knottnerus, Max de Krijger, Jan Fokke Oosterhof, Alexander Schwarz, Elvira Werkman, Henk van Wijngaarden, Robert Witsen, Gerrit Jan Zwier • ‘te voet’ nummer 2, zesentwintigste jaargang. Het volgende nummer van ‘te voet’ – zesentwintigste jaargang, nummer 3, herfst 2020 – verschijnt eind september 2020.
4 Online Touch Home