Brede inzet Docenten hebben een breder perspectief omdat zij intensiever bezig zijn met onderwijsontwikkeling, leerdoelen en leerlijnen, en vaak vakoverstijgend en interdisciplinair werken. De rollen en taken van docenten zijn daarmee afwisselender, en daarnaast worden de lestaken ook anders. Docenten moeten meer differentiëren, meer verschillende werkvormen toepassen, en leerlingen meer coachend begeleiden in plaats van leraargestuurd lesgeven. In het algemeen zien we ook meer en intensievere samenwerking tussen docenten, wat inspirerend is, maar ook het nodige vraagt van docenten. Grote tevredenheid, risico op werkdruk De balans tussen tevredenheid en werkdruk is kwetsbaar. Docenten zijn tevreden met hun werk en halen er veel voldoening uit doordat ze betrokkenheid en eigenaarschap ervaren. Het werkplezier compenseert de extra tijdsinvestering. Tegelijkertijd valt het niet altijd mee om lestaken te combineren met ontwikkeltaken, en een bredere verantwoordelijkheid te dragen in de onderwijsorganisatie. Leraren vragen dan soms teveel van zichzelf. Het werken in teams die verantwoordelijkheid delen, maakt de werkdruk beter hanteerbaar. Professionele ontwikkeling Docenten op scholen die anders organiseren hebben andere kennis en vaardigheden nodig. Het gaat hierbij zowel om andere pedagogisch-didactische vaardigheden, zoals coachen van het leerproces van leerlingen, en het volgen van het leerproces en het behalen van de doelen van leerlingen, en een ander aanbod van het onderwijs met betrekking tot meer activerende werkvormen en meer differentiatie. Daarnaast zijn bredere vaardigheden nodig, bijvoorbeeld in relatie tot onderwijsontwikkeling en het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op onderwijs. Ook zijn vaardigheden voor samenwerking van belang, bijvoorbeeld omdat docenten niet meer alleen, maar in teams voor de klas staan. In de lerarenopleidingen zijn dergelijke vaardigheden nog vaak onderbelicht, waardoor professionele ontwikkeling op de anders organiserende scholen belangrijk is. Op veel scholen wordt hier aandacht aan besteed, bijvoorbeeld door professionele leergemeenschappen te vormen, door intervisie of ontwikkeldagen. Gevolgen voor ander personeel Op anders organiserende scholen zijn er mogelijkheden om onderwijsassistenten of –ondersteuners in te zetten, aanvullend op bevoegde leraren. Het gaat dan om een breed scala van onderwijsondersteuners, die vanuit verschillende achtergronden en disciplines van toegevoegde waarde zijn voor het onderwijsleerproces. Op de scholen die wij bezochten werden onderwijsondersteuners bijvoorbeeld ingezet voor begeleiding van leerlingen op de leerpleinen of tijdens flexuren, of voor administratieve of organisatorische taken. Docenten kunnen zich hierdoor meer richten op de vakinhoud, en bijvoorbeeld op vernieuwingstaken. Een goede samenwerking en afstemming tussen leraren en onderwijsondersteuners kan bijdragen aan vermindering van werkdruk voor leraren. Ook zijn er gevolgen voor de rol van de schoolleiding: van belang is het uitdragen en blijven communiceren van de visie op onderwijs, zeker bij een vernieuwend concept. Verder hebben schoolleiders een rol in het creëren van draagvlak voor veranderingen bij personeel. Op meerdere scholen laat de schoolleiding docenten meedenken over de verdere ontwikkeling van de school. De schoolleiding maakt daarvoor een ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Anders organiseren? Teamwork! | 51
52 Online Touch Home