1994 die al een aantal grafische bedrijven de kop had gekost. Vijf jaar later, op de top van de economische conjunctuur, telde de sector vrijwel evenveel bedrijven maar die boden toen werk aan bijna 62.000 mensen. Door de opkomende digitalisering liep het aantal bedrijven de volgende vijf jaar tot 2005 terug naar 2.305, die net 49.000 mensen werk boden. In de tien jaren daarna, die vooral gekenmerkt werden door de economische en financiële crisis, is het verval pas echt ingezet. In 2010 was er sprake van 2.100 bedrijven met 35.000 mensen; in 2015 waren er nog eens vijfhonderd bedrijven en liefst 14.000 arbeidsplaatsen verdwenen. Nu, anno 2017, zijn er nog 1.400 grafimedia ondernemingen over die werk bieden aan 18.000 mensen. Met andere woorden: sinds de eeuwwisseling is het aantal bedrijven gehalveerd en liep het aantal werknemers nog sterker terug van bijna 62.000 naar 18.000 nu. Computer doet ‘t werk Chris Knip heeft die ontwikkeling van twee kanten meegemaakt. Hij werkte vanaf 1970 bij wat destijds Perscombinatie heette, het bedrijf achter de dagbladen Het Parool, Trouw en Volkskrant. Zijn laatste rol daar was directeur grafisch bedrijf, waarbij hij leiding gaf aan meer dan 200 mensen. ‘’Daar had je loodzetters, rijen mannen achter van die enorme machines, we hadden lithografen, insluiters, opmakers; bij de pers stonden hele ploegen drukkers. We werkten in ploegendiensten, de ochtendploeg kwam vroeg om Het Parool te drukken, de avond/nachtploeg maakte de twee ochtendkranten. Dat werk is bijna allemaal overgenomen door computers. Eerst kreeg je wat we noemden de koude zetterij, alles werd nog wel uitgeprint en vervolgens ingeplakt. Maar nu al weer jaren gaat alles rechtstreeks van de computer naar de pers, journalisten doen het meeste werk zelf. Je hebt natuurlijk nog wel drukkers en andere vakmensen maar dat is toch een heel andere beroep. Als zich bijvoorbeeld al eens een storing voordoet dan zit dat vaak in de software. Wat vroeger grafische ambachtslieden Een van de drie digitale drukpersen inclusief afwerking. ‘‘Rijen mannen achter van die enorme machines” waren, zijn nu vaak operators.’’ Toen Chris in 1995 niet overweg bleek te kunnen met een nieuwe directeur besloot hij voor zichzelf te beginnen en een bestaande drukkerij, Huig, over te nemen. ‘’In die tijd werkten hier 36 man, nu zijn dat er 85. Dat komt zowel door autonome groei als door overnames. We hebben destijds bijvoorbeeld uit faillissement Haverlag overgenomen, vandaar onze huidige naam. Dit mooie pand hier heb ik ook kunnen kopen van een drukkerij die het niet meer kon bolwerken. Zie je, allemaal precies zoals het in de hele bedrijfstak is gegaan. En ja, ik denk er weleens over om er nu maar eens mee te stoppen. Ik zou het bedrijf kunnen verkopen aan investeerders of het via een management buy out kunnen regelen. Maar ik heb nog geen haast, voorlopig bevalt het werken me nog uitstekend. Ik zit bijvoorbeeld ook nog steeds in de ledenraad van de brancheorganisatie, het KVGO. Zo blijf je betrokken en hou je contacten, dat vind ik erg belangrijk.’’ Ruud Peys 5
6 Online Touch Home