“Mantelzorgers zijn vaak heel intensief betrokken bij hun naasten”, vertelt Clarien van der Wilt, coördinator familieondersteuning van Yulius. “Ze willen veiligheid bieden en problemen voorkomen. Daarom moeten ze klaarstaan op de meest onverwachte momenten. Ook worden ze vaak geconfronteerd met extreem gedrag, zoals stemmingswisselingen, agressie en suïcide. Dat heeft veel impact. Sommige mensen maken zich zorgen, anderen zijn verdrietig, boos of juist lusteloos. Het komt dan ook regelmatig voor dat mantelzorgers zelf psychische problemen krijgen, zoals stress en somberheid.” Jezelf wegcijferen Mensen kiezen er meestal niet voor om mantel zorger te worden. Het overkomt ze. “De meeste mensen zorgen als vanzelf voor hun naasten. Ze weten niet wat er allemaal bij komt kijken om te zorgen voor iemand met psychiatrische problemen. En of ze dat wel aankunnen.” Mantelzorgers raken niet van de ene op de andere dag overbelast. Het is een geleidelijk proces dat soms moeilijk te herkennen is. “Veel mensen praten er thuis niet over. Een naaste wordt ziek en de partner past zich aan, neemt dingen over en zorgt dat het gezin blijft draaien. Hij cijfert zichzelf en zijn eigen behoeften weg. En dat kan, voor een korte periode. Maar hoe langer de situatie voortbestaat, hoe groter de belasting wordt.” Mantelzorgers raken bovendien vaak geïsoleerd van hun omgeving. “Een mantelzorger wil er constant zijn voor zijn naaste en vergeet dat hij zijn sociale contacten nodig heeft om op terug te kunnen vallen om zelf gezond te blijven.” In balans blijven Bij Yulius kunnen mantelzorgers voor informatie, advies en een luisterend oor terecht bij één van de familieadviseurs. Grenzen trekken Femke heeft een moeder met schizofrenie, gecombineerd met PTSS en depressie. Bovendien heeft ze diabetes type 1. Toen Femke veertien was, werd er bij haar stiefvader MS geconstateerd. “Vanaf toen moest ik voor mijn moeder én voor mijn stiefvader zorgen. In het begin ging dat nog wel, maar in de loop van de jaren werd de zorg steeds intensiever. In 2015 verloor mijn moeder haar baan door haar ziekte én werd mijn stiefvader opgenomen in een verpleeghuis. Die gebeurtenissen waren een grote klap voor mijn moeder: ze belandde op de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis. Nu is ze thuis en krijgt ze intensieve zorg van Yulius. Het was een emotionele, vermoeiende tijd. Ik was verdrietig omdat ze suïcidaal was. En gestrest omdat ik zoveel moest regelen en ook nog mijn eigen leven moest leiden. Ik maakte een afspraak met een praktijkondersteuner ggz om te praten en om te leren omgaan met de situatie thuis. Zij wees me op de cursus ‘Psychiatrie in de familie’ van Yulius. Tijdens de cursus heb ik geleerd hoe ik door mijn gedrag een situatie kan beïnvloeden. En hoe ik grenzen kan trekken. Ik moet het nog wel beter leren toepassen in de praktijk, want in crisissituaties verval ik snel in oude patronen. Ik heb ook veel geleerd van de andere deelnemers. Vaak doordat iemand vroeg: ‘Maar waarom doe je dat eigenlijk zo?.’ Ik zie mijn toekomst rooskleurig in: ik heb een lieve vriend en met mijn carrière komt het wel goed. Maar ik wil graag dat mijn kinderen een oma krijgen. Daar maak ik me af en toe wel zorgen om.” “Deze stelt niet de cliënt, maar de mantelzorger centraal en vraagt: ‘Hoe is het nu met ú?’ De familieadviseur probeert in te schatten hoe groot de belasting is. Zo nodig geeft hij advies over wat je kan doen om die belasting te verminderen of onder controle te houden. Het kan helpen informatie te krijgen over bijvoorbeeld de ziekte van je naaste en hoe je kunt helpen, over hoe je zelf in balans kunt blijven en waar en hoe je extra hulp kunt krijgen.” Leren van elkaar De familieadviseur kan ook verwijzen naar één van de cursussen die Yulius geeft, zoals psychiatrie in de familie, omgaan met borderline of de partnercursus autisme. Yulius heeft ook cursussen en bijeenkomsten voor kinderen van mensen met psychiatrische problemen. Tijdens de cursussen leren mantelzorgers onder meer hoe ze om kunnen gaan met problemen en met het gedrag van hun naasten. Soms geven andere cursisten je nieuwe inzichten: kun je dingen misschien anders aanpakken? De cursussen geven de deel nemers vaak een gevoel van opluchting: ik ben niet de enige. “Mantelzorgers voelen zich vaak niet begrepen door hun omgeving. Tijdens een cursus ontmoeten ze mensen die in min of meer dezelfde situatie zitten. Met hen kunnen ze hun gevoelens wel delen. En dat is vaak nodig. Want ondanks de slogan: ‘Mantelzorgen doe je niet alleen’, staan mantel zorgers er in de praktijk vaak wel alleen voor. Daarom vindt Yulius zorg voor de mantelzorgers zo belangrijk.” 19
20 Online Touch Home