WATERBEHEER De omslag van de ontwerp-NOVI die minister Ollongren in juni naar de Tweede Kamer stuurde. Nationale Omgevingsvisie De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) komt voort uit de Omgevingswet, die naar verwachting in 2021 in werking treedt. Voor vraagstukken met een nationaal belang schetst de regering een kader, zodat de betrokken overheden sneller tot overeenstemming komen. Volgens een toelichting op de NOVI moeten ingrepen in de fysieke leefomgeving meer in hun samenhang bezien worden. Speciale aandacht gaat uit naar de regio met complexe en urgente opgaven. Meerdere nationale belangen uit de NOVI zouden in de deze NOVI-gebieden moeten worden samengebracht in een meerjarige aanpak. Specifieke gebieden die in de visie worden genoemd, zijn de Noordzee, veenweidegebieden en mainports zoals luchthaven Schiphol en de haven van Rotterdam. Volgens planning zal nog voor het eind van dit jaar een keuze worden gemaakt uit door de regio’s ingediende voorstellen en de genoemde voorbeelden in de ontwerp-NOVI. Voor de gekozen NOVI-gebieden stellen Rijk en regio een gezamenlijk programma op dat gericht is op het realiseren van de opgaven in de betreffende regio. Clusteren van gebiedsvisies De gedachte achter NOVI is dat Rijk, provincies en gemeenten hun gebiedsvisies gaan toetsen aan enkele nationale belangen. Zoals de waterveiligheid, maar ook de energietransitie en de ontwikkeling van gezonde steden en een vitaal platteland. Maar de verschillende partijen zijn juridisch niet aan de visie in de NOVI gebonden. Om de nationale opgaven samen aan te kunnen pakken, stelt Ollongren voor dat overheden samenwerkingsafspraken maken over de afstemming van de regionale omgevingsvisies. Samenwerken klinkt mooi, maar Spaargaren signaleert dat er in de ontwerp-NOVI vrij veel tegengestelde belangen staan. Neem bijvoorbeeld de waterveiligheid. “Soms worden bij waterveiligheidsprojecten (onnodige) concessies gedaan aan de ecologie en de landschappelijke waarden”, stelt het voormalig hoofd van de bouw de stormvloedkering in de Oosterschelde en directeur van het Waterloopkundig laboratorium. “Nu loopt er bijvoorbeeld een bodemprocedure tegen de dijkversterking Markermeerdijk Hoorn-Amsterdam bij de Raad van State. De bewoners vinden dat de versterking het historische karakter van de dijk verwoest en zij zijn van mening dat de plannen veel te ingrijpend en te duur zijn. Ik ben namens de bewoners betrokken bij de procedure. De dijken waar het om gaat, zijn in 2006 afgekeurd op basis van ongeschikte toetsingscriteria. De overheden gaan uit van een slechte dijk, maar in werkelijkheid is de dijk veel sterker en is een minder ingrijpende versterking afdoende.” Prioriteren Spaargaren benadrukt dat hij in de NOVI de erkenning mist dat er tegenstrijdigheden zijn waardoor niet alles kan worden waargemaakt. “Het zou de politiek sieren als er prioriteiten worden gesteld. Bijvoorbeeld: veiligheid gaat boven ecologie en gebiedsontwikkeling.” De oplossing voor die tegenstrijdigheden wordt door de overheid nu gezocht in meervoudig gebruik. Programma-directeur-generaal Omgevingswet Erik Jan van Kempen stelde tijdens een NOVI-bijeenkomst in Pakhuis De Zwijger dat moet worden onderzocht of er ruimte is voor meervoudig gebruik. Denk aan het combineren van visserij met windmolens in zee. Van Kempen verwacht dat het samenwerken aan gebiedsgerichte opgaven klassieke tegenstellingen weg zal nemen. Spaargaren kijkt minder rooskleurig naar de voordelen van gebiedsgericht samenwerken en denkt dat het stellen van prioriteiten essentieel is. Ruimte voor klimaatadaptatie zou de hoogste prioriteit moeten krijgen. “De aard en omvang van de ruimte en de ingrepen worden bepaald door de situatie die ontstaat na 2050, maar die aanpak werpt zijn schaduw ver vooruit. Bij versnelde zeespiegelstijging moet vanaf 2030 al worden gewerkt aan een bestendige situatie na 2050. Het zou zo maar kunnen dat de zoetwatersituatie/ verzilting al voor 2030 andere ingrijpende maatregelen vergt. Dat raakt dan ook de meeste NOVI-plannen.” WATERFORUM DECEMBER 2019 33
34 Online Touch Home