BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 20 | 2020 ACHTERGROND31 ‘ Dit soort onderzoek heeft een langere duur nodig’ KLEINSCHALIG EXPERIMENT Oud-PvdA-wethouder Cees Liefting weet nog hoe moeilijk het is om verdergaande experimenten te realiseren. In 2017, toen de huidige experimenten werden opgezet, wilde hij een kleinschalig experiment met een basisinkomen uitvoeren in zijn gemeente Terneuzen. Hij werd eerst door toenmalig minister van sociale zaken Jetta Klijnsma teruggefloten, en vervolgens door zijn eigen gemeenteraad. Volgens hem wijken de experimenten die wél toestemming kregen in de kern niet af van de principes van de Participatiewet, omdat ze nog steeds gericht zijn op uitstroom naar betaald werk. Terwijl dat niet voor iedereen haalbaar is. ‘Ik denk dat er ook mensen zijn die er wel bij horen, maar nooit productief zullen zijn. Daar hadden we vroeger de sociale werkvoorziening voor. Dat is door de Participatiewet allemaal weggevallen.’ COLUMN JAN VERHAGEN RISICOSPREIDING Iemand moet ooit de vraag stellen: wat zou er gebeurd zijn als niet het rijk maar de provincies of de GGD-regio’s corona hadden bestreden? Ik denk dat er dan veel minder coronadoden en intensivecarepatiënten zouden zijn geweest. Minder schade voor de economie, en minder tekorten voor het rijk en de gemeenten. Ik zal dat uitleggen. Ten eerste zouden de provincies en de GGD-regio’s bij het begin niet alle accenten op de ziekenhuizen hebben gelegd. Veel provincies en GGD-regio’s hebben namelijk maar enkele ziekenhuizen. Zij zouden daarom zeker ook aan de verpleeg- en verzorgingstehuizen hebben gedacht. Daar zouden dan veel minder dan drieduizend ouderen aan corona zijn gestorven. Ze zouden ook aan de thuiszorg hebben gedacht. En aan de huishoudelijke hulp. Ten tweede zouden de provincies en de GGD-regio’s snel elkaars goede ervaringen oppikken. Het beste voorbeeld daarvan is het beleid van de GGD-regio Groningen. Tegen het landelijke beleid in was die veel strenger met controles en testen. Het kan geen toeval zijn dat corona daar veel minder voorkomt. Die rebellie daar was geweldig. De rest van Nederland durfde die rebellie helaas niet over te nemen. Ten derde: de regionale aanpak blijkt in Duitsland te werken. Daar maakt corona minder slachtoffers dan bij ons. De bestrijding daarvan is niet in handen van de centrale regering maar van de regionale Länder. Zij konden zo beter maatwerk leveren in de balans tussen coronabestrijding en economie. Iemand moet ooit de vraag stellen: wat zou er gebeurd zijn als niet het rijk maar de provincies of de GGD-regio’s corona hadden bestreden? Zou decentralisatie een betere bestrijding van corona hebben opgeleverd? Maar zo wil ik die vraag niet formuleren. Ik ‘ Decentralisatie is risicospreiding’ zou de term ‘decentralisatie’ vervangen door ‘risicospreiding’. Ik zou dus de vraag stellen: Zou het verstandig zijn om alle letterlijk levensbelangrijke beslissingen te laten nemen door één organisatie? Wat zou er gebeuren als die ene organisatie dan foute beslissingen zou nemen? Het antwoord op die vraag hoef ik niet te geven: we zien die antwoorden dagelijks. Hadden we niet beter het risico van foute beslissingen kunnen spreiden? Natuurlijk waren er dan ook foute beslissingen genomen. Waarschijnlijk zelfs meer dan nu. Maar elke foute beslissing zou veel minder gevolgen hebben gehad – minder doden, minder schade aan economie en financiën. Voor Liefting gaat werk niet alleen om een inkomen, maar ook om toegang tot de maatschappij. ‘We moeten ons afvragen of we bereid zijn vormen van arbeid beschikbaar te stellen die misschien alleen maar geld kosten, maar waarmee we mensen wel een bepaalde menswaardigheid kunnen bieden’, aldus Liefting. Dat lijkt inderdaad de centrale vraag die de experimenten opwerpen. In hoeverre zijn we bereid te investeren in het geluk en de gezondheid van bijstandsgerechtigden, ook als de baankansen misschien niet meteen worden vergroot? Die vraag serieus nemen vergt wel wat inspanning, denkt Liefting. ‘Want wij Nederlanders vinden dat je moet werken voor je geld.’
32 Online Touch Home